දීඝවාපියේ ගර්භ නිධානය පිටුපස තිබෙන පුරාවිද්‍යාවේ විද්‍යාව

 

                                  

            මේ දිනවල ශ්‍රද්ධා භක්තියෙන් යුතුව බොදු ජනතාව සාභාගිවන මහඟු පින්කමක් වනුයේ දීඝවාපී චෛත්‍ය නැවත ගොඩ නැන්වීමට දායක වීමයි. දිනපතා මෙහි සැපත් වන සැදැහැවත් පිරිස මෙහි නැවතී ශ්‍රමදාන පවත්වමින් වෙහෙස නොබලා ස්ථූපය සංරක්ෂණයට දායක වෙති. දීඝවාපි රාජ මහා විහාරයේ විහාරාධිපති පූජ්‍ය මහඔය සෝභිත ස්වාමීන් වහන්සේ ගේ ආශිර්වාදය සහිතව  මේ සැදැහැවතුන්ට නිතිපතා දන්සැල් පවත්වති. ඒ අතර ශ්‍රී ලංකා යුධ හමුදාවේ භට පිරිස් ඉතා ඕනෑ කමින් දාගැබ බැඳීමට සිය ශ්‍රමය ලබා දෙති . දැන් චෛත්‍ය ගර්භයේ අඩක් පමණ අවසන් කර ඇති අතර ගර්භ නිධානයට සූදානම්ය.ගර්භය ඇතුළත සිතුවම් නිර්මාණය කරනු ලබන්නේ ද ත්‍රිවිධ හමුදා සහ නාවික සොල්දාදුවන් විසිනි.මේ අපේ ඉතිහාසයේ පැවති සම්ප්‍රදායයි.ජීර්ණ වූ චෛත්‍ය ස්ථාන පෙර රජ දරුවන් විසින් පිළිසකර කරන ලද්දේ ඒ අයුරිනි.පැරණි ශිලා ලේඛන වල ජින පට සතරිය යනුවෙන් වදනක් ලියැවී තිබෙන්නේ මේ කාර්යය කරනු ලබන බව ප්‍රකාශ කරන්නටයි.

           අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයේ දීඝ මණ්ඩලයේ පිහිටා තිබෙන දීඝවාපී චෛත්‍යය ස්ථානය නොයෙකුත් සතුරු ආක්‍රමණ මධ්‍යයේ ජරාවාසව ගිය කල්හි නිදහස් ලංකාංවේ ප්‍රථම වරට එහි කැණීම් හා සංරක්ෂණ කටයුතු ආරම්භ වන්නේ හැටේ දශකයේ දීය.ඒ පිළිබඳ වාර්තා රාශියක් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව සතුව පවතී. දීඝවාපී චෛත්‍ය රාජයාණන් වහන්සේ සමස්ත සිංහල බෞද්ධ ජනතාවගේ සදා වන්දනීය පූජ්‍යස්ථානයකි.බුදුන් වහන්සේ ලංකාවට වැඩම කොට දිවාගුහාවේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිට නැගෙනහිර පළාතේ දීඝ මණ්ඩලයට වැඩම කළහ.උන්වහන්සේ එහි භාවනායෝගීව වැඩ සිටි අතර සම්බුද්ධ පරිනිර්වානයෙන් පසුව ලබාගත්  දික්නිය ධාතුව මෙහි තැන්පත් කොට සත්රියන් උස ඉඳුනිල් මුවා දාගැබක් නිර්මාණය කරන ලදැයි පැවසේ. පසුව දුටුගැමුණු මහරජුන් ගේ මලණුවන් වූ සද්ධාතිස්ස රජු විසින්  මේ ස්ථූපය විශාල කරවා සාදවා තිබේ.මෙහි දී හමුවන පුරාවස්තු සහ ශිලා ලේඛන වලින් පැහැදිලි වනුයේ අවස්ථා කීපයකදී මෙම ස්ථූපය ප්‍රතිසංස්කරණයට ලක්ව ඇති ආකාරයයි.මහනුවර යුගයේ දී කීර්ති ශී රාජ සිංහ රජතුමා 1756 දී පමණ අවසාන වරට මේ සෑය ප්‍රතිසංස්කරණය කොට පූජ්‍ය  නීග්‍රෝධ ස්වාමීන් වහන්සේ වෙත අමුණු දාහක පමණ භූමි ප්‍රමාණයක් සන්නසක් මගින් සඟසතු කොට පූජා කර ඇත.

      මහනුවර යුගයෙන් පසුව ජරාජීර්ණ තත්වයට පත් වූ පසු විසිවන සියවසේ අවස්ථා කීපයකදීම ප්‍රතිසංස්කරණයන් ආරම්භ කිරීමට උත්සාහ කළ නමුදු  කොටි ත්‍රස්ත සමයෙන් පසුව ඒ කටයුතු සියල්ල අඩාල විය.  දීඝවාපී සෑයේ පරිවාර සෑරදුන් හතරක් තිබූ අතර ඉන් ඒක් ස්ථූපයක්  මුස්ලිම් අන්තවාදීන් විසින් ඩෝසර කරන ලදහ.දැනට එක් පරිවාර චෛත්‍යයක් පමණක් සංරක්ෂණයට බඳුන් කර තිබේ. කෙසේ වෙතත් දෙමළ කොටි පරාජය කරලීමෙන් පසු නැවත 2011 වර්ෂයේ දී නැවත මේ ‌ෙඑතිහාසික ස්ථානයේ වැඩකටයුතු ආරම්භ කරන ලද්දේය.එහිදී සල පතල මලුවේ කරන ලද කැණීම් වලදී ඉතා වැදගත් ශීලා ලේඛන කීපයක්ද ලැබී ඇති අතර සිවිල් ආරක්ෂක බලකයේ සහයෝගයෙන් ස්ථූපයේ සංරක්ෂණ කටයුතු ද දිගින් දිගටම ක්‍රියාත්මක විය. මේ අසිරිමත් පුදබිම වසර දහස් ගණනාවකට පසු නැවත ජීවමානව සුදෝසුදුවන්ව බැබළෙන්නට නියමිතය.ඒ  රජය සම්බුද්ධ ශාසනයේ චිරස්තිථිය උදෙසා මේ දාගැබ සම්පූර්ණ වශයෙන්ම තහවුරු කරලීමට තීරණය කර තීබිමයි.   2020 වර්ෂයේ දී හිටපු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා නැගෙනහිර පළාත සඳහා පුරාවිද්‍යා කාර්ය සාධක බලකායක් පිහිටුවාලීමෙන් පසු වර්තමාන ආරක්ෂක ලේකම් කමල් ගුණරත්න මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අධික්ෂණයෙන් යුතුව සංරක්ෂණ කටයුතු වේගවත් කර තිබේ.මේ සඳහා මුදල් සොයා ගැනීම පිණිස දීඝවාපී සංරක්ෂණ අරමුදලක්ද පිහිටුවා තිබේ.මේ සංරක්ෂණ කටයුතු ආරම්භ කිරීමෙන් පසුව අඩි විසි ගණනක්ව තිබූ ගර්භ උස මේ වන විට අඩි හැත්තෑපහක් පමණ වර්ධනය කිරීමේ හැකියාව ඔවුනට ලැබී තිබේ.දැනට චෛත්‍ය ගර්භයේ සම්පූරණ විෂ්කම්භය අඩි 212 ක් වන අතර කොත්කැරැල්ල දක්වා අවසන් වන විට චෛත්‍යයේ උස අඩි 268 ක් වනු ඇත.ඒ අනුව 2024 ජූලි මස 14වන දින දීඝවාපී ධාතුගර්භයේ ස්ථාන කීපයක රන්කරඬු බුදුපිළීම වහන්සේලා ඇතුලු නිදන් වස්තු පනස් පන්දහසක් පමණ තැන්පත් කිරීමට නියමිතය. කොළම සම්බෝධි විහාරස්ථානයේ පැවති උත්සවයකින් අනතුරුව මේ ධාතුන් වහන්සේලා සැදැහැවතුන්ගේ වන්දනාමානයට ලක් වෙමින් අම්පාරේ දීඝවාපී රාජමහා විහාරය වෙත විචිත්‍ර පෙරහැකින් වඩම්මවාගෙන ගොස් තිබේ.   මෙම ස්ථානයේ හමුවුණ රන් කරඬු හතරද සර්වඥ ධාතුන්වහන්සේලාද රන්පත් ඉරු ද මෙහි ගර්භයේ තැන්පත් කිරීමට අවසර ඉල්වා තිබෙන අතර පුරාවිද්‍යාවේ විද්‍යාව හරස් නොවුණහොත් ඒ මහඟු කටයුත්තද සිදු වනු ඇත..

            වර්තමාන කැණීමේ දී හමූ වූ වැදගත්ම සාධකය නම් නිදන් සොරුන් විසින් විනශ කරන ලද දක්ෂිණ වාහල් කඩ ආසන්නයේ සම්මුඛ වූ ධාතු මංජුසාවයි. මේ සමග ලැබුණු අකුරු කෙටූ රන්පත් කීපය ඉතා වැදගත්ය. මීට පෙර බටහිර වාහල්කඩ අසල කැණීමේ දීත් මෙවැනි රන්පත් ඉරුකීපයක් දැක ගන්නට ලැබී තිබේ. මේ පත් ඉරු වල ලේඛන වලට අනුව මලුතිස නොහොත් කණිෂ්ට තිස්ස නම් රාජ්‍ය කාලයේ එනම් ක්‍රි.වර්ෂයෙන් යට දෙවනි සියවසේ දී මේ ධාතුන් වහන්සේලා තැන්පත් කරන්නට ඇතැයි පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ නිළධාරීන් ගේ අදහසයි.ඒ සමගම නවවන සියවසට අයත් ශිලා ලේඛන මගින් තහවුරු වනුයේ සතපතල මලුවේ සිදු කරන ලද වෙනස්කම්ය.

       දීඝවාපී     සෑරදුන් පිහිටා තිබෙන්නේ හාත්පස කුඹුරු වලින් වටවූ සාමාන්‍ය උස්බිමකය. ගුවනේ සිට නරඹන කල්හි ඒ භූ දර්ශනය අගනා ලෙසට දිස්වේ.දීඝවාපී චෛත්‍යයේ සල පතල මළුව කැණීමෙන් පසුව මෙහි ප්‍රතිසංස්කරණය භාරව සිටින පුරාවිද්‍යෘ දෙපාර්තමෙන්තුවේ වාස්තු විද්‍යා අංශයේ අධ්‍යක්ෂ ප්‍රසන්න රත්නායක මහතා ඇතුළු නිළධාරීන්ට තිබූ ගැටළුව වූයේ භූමියේ පිහිටීම අනුව අඩි 288 ක් දක්වා උස චෛත්‍යයක් නිර්මාණය වීමේ දී ඒ බර දරා සිටීමට හැකියාව ලැබේද යන්නයි.ඒ තත්වය තහවුරු කර ගනීමට උපදේශක මණ්ඩලයේ අධික්ෂණය මත පර්යේෂණ කීපයක්ම කිරීමට පුරාවිද්‍යාවේ වාස්තු විද්‍යා අංශයට සිදු විය.ඉන් ඒක් පර්යේෂණයක් සිදු කිරීමට  බිම් මට්ටමේ කැණීමක් කළ ද එය සාර්ථක නුවුණු කල්හි අංශක හතලිස්පහක ආනතියකින් යුක්තව ඈත සිට චෛත්‍යයයේ මධ්‍ය ලක්ෂයේ පිහිටිගල කරා විදුම් දෙකක් ඇති කිරීම කොට පරීක්ෂා කොට ඇත. ඒ අනුව පැහැදිලි ව ඇත්තේ පිහිටි ගලෙන් උඩ තිබෙන දෘඩ ස්වභාවික පිහිටීම මත දාගැබේ සම්පූර්ණ බර දරා සිටීමට හැකි වන පරිදි සාදා තිබෙන ආකාරයයි.මෙම විසල් ස්ථූපය සම්පූර්ණ වශයෙන්ම අවසන් කර ගැනීමට ගඩොල් ලක්ෂ තිහක් පමණ අවශ්‍ය වේ යැයි ගණන් බලා ඇත. දීඝවාපියේ පැරණි ගඩොල් පරීක්ෂා කර බලා ඒ ප්‍රමීතියට නව ගඩොල් නිෂ්පාදනය කිරීම උදෙසා ආරක්ෂක හමුදාවත් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවත් දැඩි පරිශ්‍රමයක් දරා ඇත. දීඝවාපිය අවට ස්ථාන හතරකින් පස් ලබාගෙන ඒවායින් ගඩොල් සාදා යාන්ත්‍රික පීඩනයකට ලක් කර ප්‍රමිතිය නිවැරදි බවට තහවුරු කරගෙන මේ වන විට පිඟන් සංස්ථා භූමියේ මැටි යොදා ගනිමින් තිබේ.බදාම සම්බන්ධයෙන්ද මේ වන විට පරියේෂණ කීපයක් සිදු කරමින් නිවැරදි ප්‍රමිතිය ලබා ගන්නට උත්සාහ දරමින් සිටී. මන්ද සිමෙන්ති බදාමයෙන් බැඳීමේ දී ඇති වන දෘඩ බව නිසා පිපිරීම් වලට තිබෙන ඉඩකඩ වැඩි වන බැවිනි.

          ලංකාවේ ‌ෙඑතිහාසික උරුමය සුරකින පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව පිහිටුවා වසර 134 ක් ගත වී තිබේ. සෑම වර්ෂයකම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් එම ආයතනය පිහිටුවා ලූ දිනයේ දී පුරාවිද්‍යා සමුළුවක් පවත්වන අතර ඔවුන් විසින් සොයා ගන්නා ලද විවිධ පුරාවස්තු සහ ස්මාරකයන් පිළිබඳ ශාස්ත්‍රීය ඉදිරිපත් කිරීම් කරයි.මෙවර ජූලි මස 08 දින පැවැත්වූ පුරාවිද්‍යා දිනයේ දී ප්‍රමුඛව කතා බහ කරන ලද්දේ දීඝවාපී චෛත්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණයේ දී ලබන ලද අත්දැකීම් පිළීබඳවයි.මෙම ලිපියේ පෙර දක්වා ඇති පරිදි ජීර්ණ භාවයට පත් චෛත්‍ය රාජයාණන් වහන්සේලා වරින් වර රජ වරුන්ගේ අනුග්‍රහයෙන් ප්‍රතිසංස්කරණයට බඳුන් කිරීම මෙරට සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායකි. ඒ සඳහා ඉඩම් වලන් කුඹුරු වලින් ලැබෙන ආදායම පෙර සිටන් පූජා කර තිබේ. වර්තමානයේ දී අප ශ්‍රමදාන පවත්වන්නේ යම් සේද දන්වැට සිදු කිරීමට අවශ්‍ය ජනතා සාභාගිත්වය නොමදව ලබා ගෙන ඇත.නමුත් පුරාවිද්‍යාවේ විධි නියමයන් සහ තාක්ෂණ ක්‍රමවේදයන් මගින් මග පෙන්වනු ලබනුයේ  ප්‍රතිසංස්කරණයන් පසු ස්මාරක තත්වයේ තබාගැනීමටයි. .1890 සිට 1948 දක්වා බ්‍රිතාන්‍ය සිවිල් සේවකයන් දැරූ ආකල්ප මත ගොඩ නැගී තිබෙන පුරාවිද්‍යා ආකල්ප අනෙක් සෑම ව්‍යවහාරික විද්‍යාවකටම පදනම්ව තිබෙන ආකල්ප මෙන්ම නම්‍ය ශීලි නොවේ. .ජරාවාසව තිබූ දීඝවාපි දාගැබ හාරා ගඩොල් සහ ගල් කණු  විවිධ ඉඳි කිරීම් සඳහා ගෙන ගිය මඩකලපුවේ සුදු දිසාපති තැනගේ ආකල්පයන් මෙන් ශ්‍රද්ධා භක්තියෙන් වියුක්තය. දීඝවාපී චෛත්‍යට පළන්දන ලද ධජයක් සුළඟේ ගසාගෙන ගොස් කුඹුරක වැටී තිබියදී පොරෝනයක් ලෙසට පරිහරණය කිරීමේ පාපයෙන් ප්‍රේතයෙක් ලෙසට ඉපැදුණු කෙළෙඹි පුත්‍රයෙකු ගැන බණකතා සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වෙයි.ඒ ප්‍රේතයාට සුගතිය අත්කර දීමට හැකිවූයේ පතාක දහසක් දීඝවාපී චෛත්‍යයට පූජා කරලීමෙනි.ශ්‍රද්ධා සම්පන්න ගුණයෙන් හෙබි සිංහල බෞද්ධයන් මේ හොඳ නරක දෙකම හොඳින් දනී. ඒ නිසා පුරාවිද්‍යාව සැබෑ විද්‍යාවක් ලෙසට හඳුනාගන්නට උත්සාහ කරන සෑම දෙනෙකුගේම වගකීම විය යුත්තේ සංස්කෘතියෙන් වියුක්ත නොවුණු ආකල්ප මත එය සංවර්ධනය කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීමයි.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

 

    

 

         

මහා පාත්‍රා වෘතය පිළිබඳ චාරිත්‍රය ඇති කළ පාත්‍රා ධාතුව

 

                                

               බුදුන් වහන්සේ විසින් පරිභෝග කරන ලද  වස්තූන් අතර පාත්‍රය, සැරයටිය ,පොරෝනා සිවුර, ඇතිරිල්ල සහ අඳනා සිවුර වී යැයි සළකන අතර බෞද්ධ සැදැහැවතුන් විශ්වාස කරන පරිදි ඒ පාරිභෝගික වස්තූන්.පිදිය යුත්තේය. දන් වැළදීම පිණිස බුදුන් වහන්සේ නිරන්තරයෙන්ම භාවිත කළ පාත්‍රයන් අතර වූ  මුල්ම පාත්‍රය.සුජාතා සිටු දුව විසින් පූජා කරන ලද බව සඳහන්ය. එතුමිය විසින් කිරිපිඩු දානය පූජා කළ පසු ඒ පාත්‍රය උඩුගං බලා පා කර හැර  නාග ලෝකය සන්තක වූ බැවින් බුද්ධත්වයෙන් අවසාන සතියේ දී තපස්සූ භල්ලුක වෙළෙඳ දෙබෑයන් විසින් පිළිගැන්වූ විළඳ මී පැණි පූජාව බහා ලීමට දෙවි බඹුන් පාත්‍රා සතරක් දුන් බව සඳහන්ය. අධිෂ්ඨාන කිරීමෙන් පසු ඒ සතර එක් පාත්‍රයක් බවට පත් වී යයි කියති. බුදුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑම දක්වා දන් වැළඳීම සඳහා භාවිත කරන ලද්දේ ඒ පාත්‍රයයි.මෙය ශිලාමය පාත්‍රයක් යයි සඳහන්ය.

           දෙවන පෑ තිස් රජ සමයේ දී මේ පාත්‍රා ධාතුව ලංකාවට වැඩම කරවන ලද්දේය.ධර්මාශෝක රජු සන්තකව තිබූ සර්වඥ ධාතුන් වහන්සේලා මේ පාත්‍රයෙහි පුරවා සුමන සාමණේරයන් අත ලංකාවට වැඩමවූ බව සඳහන්ය.  එතැන් සිට පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ මෙරට ජනතාවගේ මහත් වන්දනීය බවට පත් වූ මහාර්ඝ වස්තුවක් විය.මහසෙන් රජුගේ පුතණුවන් වූ කීර්ති ශ්‍රී මේඝවර්ණාභය රජු ගේ කාලයේ දී දන්ත ධාතුන් වහන්සේ ලංකාවට වැඩම කළ පසු දළදා පාදා යනුවෙන් මේ දෙ ධාතුවටම පුද සත්කාර කිරීමේ පිළිවෙතක් ඇති විය.දළදා වහන්සේ වැඩමවා ලූ දන්ත හේමමාලා පරපුර සතර කෝරලේ නවත්වා දළදා රැකීම ඔවුන්ට පවරා දුන් සේම පාත්‍රා ධාතුවේ වගකීමද එලෙස පවරන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය.මන්ද කාලිංග මාඝ සමයේ දී දළදා වහන්සේ කොත්මලේ පුසුල්පිටියේ සඟවා තැබීමෙන් පසුව පාත්‍රා ධාතුවද ඒ සමග වී යි දැක්වෙන බැවිනි.

     තුන්වන විජයබාහු රජු දඹදෙනියේ සිය අභිෂේකය කිරීමට ප්‍රථම පුසුල්පිටියට ගොස් දළදා පාද රැගෙන පැමිණි බව සඳහන්ය. අනතුරුව ඒවා කෙරෙහි මහත් භක්තියෙන් පුදසත්කාර කරමින් සිටි අතර පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ බෙලිගල පවතින කුඩා ස්ථූපයේ තැන්පත් කල බව සඳහන්ය.ඇතැම්හු පවසනුයේ දළදා වහන්සේ කෝට්ටේ නුවරින් කන්ද උඩරටට වඩම්මවන කල්හි පාත්‍රා ධාතුවද එහි වැඩැම්ම වූ බවයි. දැනට නාථ දේවාල භූමියේ තිබෙන කුඩා චෛත්‍ය තුළ එය නිදන් ගතව තිබෙන්නේ යැයි කියති. එහෙත් ඒ බැව් සනාථ කිරීමට මූලාශ්‍ර නැත. ඒ නිසා අපට විශ්වාස කල හැකි වන්නේ දළදා වහන්සේ රාජධානි අතරේ වඩම්මවන ලද නමුත් පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ එලෙස ගමන් නොකළ බවයි.කෙසේ වෙතත් සිංහල බෞද්ධයන්ට ඉතා වටිනා පූජා වස්තුවක් වූ පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ රටේ සශ්‍රීකත්වයට ඉතා වැදගත් වූ බව සඳහන් කල යුතුය.

          බුදුන් වහන්සේ පිරිනිවීමෙන් පසු පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ මධුරාවේ තිබූ අතර පසුව එය දඹදිව දේවපුත්‍ර නුවර වී යයි සද්ධර්මාලාංකා කතා වස්තුවේ නන්දි රාජ වර්ගයේ එන කඤචනදේවී කතා වස්තුවේ දැක්වෙයි.ඒ නුවර රජු හා  වැසියන් එක්ව  පත්‍රමහ නම් පූජා සහිත උත්සවයක් සත්දවසක් පුරා සිදු කර තිබේ.ධර්මාශෝක රජු විසින් දෙන ලද  පාත්‍රා ධාතුව සුමන සාමණේරයන් විසින් ලංකාවට වඩම්මවන ලද පසු ද එවැනි චාරිත්‍ර විධි මෙහිද අනුගමනය කරන ලද්දේ යැයි සැළකෙන බවට තිබෙන ඉතා වැදගත්ම සාක්ෂියක් දක්නට ලැබෙන්නේ අලව්ව ගොරොක්ගස්දෙණිය විහාරය අසළ පෞද්ගලික ඉඩමක තිබෙන ශිලා ලේඛනයක් මගිනි.අලව්ව දුම්රිය හරස් මාර්ගය අසළින් හැරී යන මාවතේ ගමන් කර මෙම ස්ථානයට ළඟා විය හැකිය.අතීතයේ දී මෙම පෙදෙස දඹදෙණිය රාජධානියට අයත්ව තිබුණු සිරිවර්ධන පුරය ‌ෙලසින් හඳුන්වා ඇත.  මෙම ලිපිය කීර්ති ශ්‍රී මේඝ වර්ණාභය රජුගේ කාලයේ ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද්දකි. එම ලිපියේ මෙලෙස සඳහන් වේ.

සිරිමෙකවනබය මහරජහ අපයහ ච - නගරහි දකිණි පසහි මකරක හය ගමහි පසලකය

පලයෙත මහ පය සතක පහයෙ මහපය ......සව - ය කියහි කරිසක තුබහ ....කිර මහපය වටහ දිණි

සිරිමේඝවර්නාභය ආරියපාදයානන් නගරයෙහි දකුණු පාර්ශවයෙහි වූ මකරක නම් ස්ථානයට අයත් හය නම් ගමේ මහා පාත්‍රාව සන්තක ප්‍රාසාදයට දෙන ලද කරිසයක කුඹුර මහා පාත්‍රා ව වෙනුවෙන් කරන පාත්‍රා වෘතයට නොහොත් අලුත් සාල් මංගල්ලය වෙනුවෙන් ප්‍රදානය කර ඇත.

මෙම ලිපිය පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අභිලේඛන සංග්‍රහය දෙවන වෙලුමේ ඇත.මෙම ලිපිය ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙන්නේ පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ නිළධාරී නාමලී කන්නන්ගර මහත්මිය විසිනි.ඉහත දක්වන ලද්දේ එම ලිපිය සම්බන්ධව ප්‍රකාශිත පෙළයි.මහ පය නොහොත් මහා පාත්‍රය පිළිබඳ මෙම ලිපියේ දෙතැනක සඳහන් කර ඇති අතර මුල් සඳහනේ තිබෙන්නේ පාත්‍රා ධාතුවට අයත් ප්‍රාසාදයක් ගැනය.ඉන් සනාථ වන්නේ පාත්‍රා ධාතුව ආරක්ෂා කළ පරම්පරාවක් එහි සිටි බවයි. දෙවැනිව සඳහන් කරන තැන මගින් කියැවෙන්නේ පාත්‍රා ධාතුව හා සමානව සකස් කරන ලද මහා පාත්‍රයක් තබා   සංශ්‍රීකත්වය උදෙසා කරන ලද පාත්‍රා වෘතය(වත් පිළිවෙත්) නොහොත් අලුත් සහල් මංගල්ලය ගැනයි.උත්කෘෂ්ඨ පාත්‍රය ,මධ්‍යම පාත්‍රය සහ අවමක පාත්‍රය යනුවෙන් පාත්‍රා තුන් වර්ගයක් ගැන දක්වන බැවින් අලුත් සහල මංගල්ලයට භාවිත කරන්නට ඇත්තේ උත්කෘෂ්ඨ පාත්‍රය විය හැකිය.සිංහල ජනතාව කිරිබඩ පාත්‍රය යයි ව්‍යවහාර කරන්නේ එයට යයි සිතිය හැකිය.

       දළදා වහන්සේ මෙරටට වැඩම කරවන ලද්දේ කීර්ති ශ්‍රී මේඝවර්නාභය රාජ්‍ය කාලයේ දීය. ඔහුගේ පියා වූ මහසෙන් රජුගේ නැගණිය වූ සාගරිකා උදේනි රජුගේ මෙහෙසිය විය. උදේනි රජුත් ගුහසීව රජුත් ඥාතීන් වූහ. එසේ හෙයින් දන්ත කුමරුට  හේමමාලා කුමරිය විවාහ කර දී දන්ත කුමරුට දාඨා රක්ඛාධිකාරි තනතුර දී   දන්ත ධාතුන් වහන්සේ ගේ ආරක්ෂාව පිණිස ලංකාදීවීපයට වැඩම කරවන ලද්දේ ය.ඒ මහර්ඝ ධාතුන් වහන්සේ ඉසුරුමුණි විහාරයේ තැන්පත් කර නිති පූජා සත්කාර කර ඇත. ඒ සමගම දේවානම් පියතිස්ස රජ සමයේ දී මෙරටට වැඩම කරවන ලද පාත්‍රා ධාතුවද එලෙසම පූජා සත්කාර සහිතව රජවරු විසින් වන්දනාමානයට ලක් කර තිබෙන බව පෙනේ. දේවානම් පියතිස්ස සමයෙන් පසුව වළගම්බා  මහ රජ තුමා දෙමළ ආක්‍රමණ නිසා  පැරදී පලායන කල්හි පාත්‍රාධාතුව ගෙන යන්නට නොහැකි වූයේ යැයි ශෝක භරිත වී ඇත. පාත්‍රා ධාතුව වෙස්සගිරි වනයේ සඟවා තබා තිබී එක් දෙමළ සෙන්පතියෙකු විසින් සොයා ගන්නා ලදුව එතෙරට ගෙන ගොස් තිබේ. අනතුරුව ගජබාහු රජ දවස දී දොලොස්දහසක් සිංහල සෙනග ගෙන ඒමට දකුණු ඉන්දියාවට ගිය කල්හි නැවත පාත්‍රා ධාතුව මෙරටට ගෙන ඒමට  කටයුතු කර තිබේ.

     ගජබාහු රජ දවස එලෙස වඩම්මවන ලද පාත්‍රා ධාතුව බුද්ධදාස රජගේ පුත් පළමුවන උපතිස්ස රාජ්‍ය කාලයේ දී උත්කර්ෂවත් ලෙස වන්දනාවට පාත්‍ර කරන ලද බව දැක්වේ.මේ කාලයේ දී ඇති වූ නියන් දුර්භික්ෂ නැතිකරලනු වස් මහා පාත්‍රාවට පැන් පුරවා පිරිත් පුරමින් නගරය වටා පැදකුණු කරමින් පිරිත් පැන් ඉසිමින් ගංගා රෝහණ නම් පූජාවක් සිදු කර ඇත. ඒ පෙර විශාලා මහනුවර කළ ගංගා රෝහණ පූජාව අනුව යමිනි.මේ සමය වැටෙන්නේ ක්‍රි.වර්ෂයෙන් යට 365 ත් 405 ත් අතර කාලයටය. උපතිස්ස රජු කීර්ති ශ්‍රී මේඝවර්නාභය රජුගේ මුණුපුරාය. මේ වන විට දළදා වහන්සේට මෙන්ම පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේටද රජුන්ගේ නොමද ගෞරවය හිමිවෙමින් පූජා සත්කාර විධි පැතිරෙන සමයක් යයි සිතිය හැකිය.බුදුන් වහන්සේ දන් වැළඳූ ශිලාමය පාත්‍රයට  වඩා විශාල පාත්‍රයන් තන්හි තන්හි තබ්බවමින් අස්වනු කපා පාගා ගෙට ගත් පසු ඒ පාත්‍රා සහල් වලින් පුරවා අලුත් සහල් මංගල්ලය කළ බව පැහැදිලිය. මේ අලුත් සහල් මංගල්ලය ඉටු කරලීමට කරිසයක කුඹුරක් කීර්ති ශ්‍රී මේගවර්ණාභය රජු වෙන් කළ ආකාරය යටකී ශිලා ලේඛනයේ දැක්වේ.සිරිවර්ධන පුර නමින් හැඳින් වූ දඹදෙණි රාජධානියට අයත් මෙම ප්‍රදේශය අනුරාධපුර යුගයේ සිටම දළදාව සහ පාත්‍රාව ආරක්ෂා කළ පරපුරු වලට හිමිව තිබී ඇතැයි කල්පනා කළ හැකිය.පාත්‍රාවෘතය නම් සිරිත  වර්තමානය වන තෙක්ම අඛණ්ඩව අවිච්ඡින්නව පැවතෙයි. එය මහා විහාර සම්ප්‍රදායේ වෘතයකි. කිරිබඩ පාත්‍රය සහල් වලින් පිරවීම අනුදත් වත් පිළිවෙතකි.ඒ මගින් රටේ සශ්‍රීකත්වය ඇති වන බව සැමදෙනම විශ්වාස කළහ.වී ගොවිතැනෙන් ලබන අස්වැන්නට බුද්ධ භෝගය යයි නාමයක් ඇති වන්නට ද මෙය හේතු වන්නට ඇත.අලව්ව ගොරොක්ගස්දෙණිය විහාරස්ථානය අසළ පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ වෙනුවෙන් පූජා කළ ඉඩම් අසළ  තිබෙන යටකී ශිලා ලිපියෙන් ඉතා වැදගත් සම්ප්‍රදායක් හෙළි කර ගත හැකි වනුයේ ඒ නිසාය.

     පුසුල් පිටිය රාජ මහා විහාරයේ සිට දළදා වහන්සේ සහ පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ බෙලිගලට වැඩම්මවන ලද පසු  සෑම රාජධානියක් කරාම දළදා වහන්සේ නැවත රැගෙන ගිය නමුදු බෙලිගලින් පසුව පාත්‍රා ධාතුව රැගෙන ගිය බවක් නොපෙනේ. එම නිසා දළදා වහන්සේ හා සමානව රජුන්ගේ නොමද සත්කාරයට ලක් වූ පාත්‍රා ධාතුන් වහන්සේ කොහි පවතීද යන්න සොයා බැලිය යුතුය. ආර්ථික අහේනියෙන් පරිපීඩිතව සිටින වර්තමාන සමයේ වුවද මහා පාත්‍රය ට පුද සත්කාර කරමින් විශාල කිරි බඩ පාත්‍ර පුරවමින් අලුත් සහල් මංගල්ලය කරන කල්හි  මුලු රටටම සශ්‍රීකත්වයත් සමෘද්ධියත් ළඟ කර ගත හැකි යයි ඒකාන්ත වශයෙන් බෞද්ධ සැදැහැවතුන් විසින් විශ්වාස කරනු නියතය.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

විදෙස් නඩු තීන්දු පිළි ගැනීමට ජනතා පරමාධිපත්‍ය සූදානම්ද

 

 

                          

            2024 ජූනි මස 19 දා ලංකාවට විශේෂ දවසකි. 1948 වර්ෂයේ ලංකාවට නිදහස ලැබීමෙන් පසුව ද ඉන්පසු 1972 ජනරජ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මිගින් දේශයට අනන්‍ය ව්‍යවස්ථාවක් ප්‍රකාශයට පත් කර දේශිය අධිකරණ පද්ධතියක් ස්ථාපිත කිරීමෙන් පසුව ද අනතුරුව 1978 දී විධායක බලය සහිත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සම්මත කිරීමෙන් පසුව එනම් වසර හැත්තෑ හයක් ගත වී නැවතත් විදේශිය නීතිරීති  ලංකාව තුළ බලාත්මක කිරීමේ පනතක් ඉදිරිපත් කිරීම මෙම විශේෂත්වයට හේතුවයි. මෙම පනත නීති කෙටුම්පත් සම්පාදක විසින් සකස් කලේ නම් ඔහු ව්‍යවස්ථාවට එකඟව එය කෙටුම්පත් කිරීමට උත්සුක වනවා ඇත. එහෙත් ලංකා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනිව වගන්ති ගණනානවක්ම උල්ලංඝනය කොට මෙම පනත් කෙටුම්පත සකස් කර ඇති බව නීතිඥ අරුණ උණවටුන මහතා 2024 ජූලි මස 01 වනදා  ශ්‍රේෂ්ඨාධීකරණයට පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කරමින්  කියා සිට ඇත.

      1815 දී අත්සන් කරනු ලැබූ  උඩරට ගිවිසුම ප්‍රකාරව බ්‍රිතාන්‍යත් ලංකාවත් අතර ජගත් ගිවිසුමක් අත්සන් කරන ලදී. ඒ  අනුව ලංකාවේ මෙතෙක් අනුගමනය කරන ලද චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අනුගමනය කිරීමටත් පෙර සිරිත පවත්වාගෙන යෑමටත් බ්‍රිතාන්‍යයන් එකඟ විය. නමුත් පාලනය භාර ගෙන මද කලක් ගත වද්දී ඔවුහු ඒ ගිවිසුම ඒකපාර්ශවිකව කඩ කළහ. මෙම තත්වය මත රදළ ප්‍රධානීන් කැරැල්ලකට මුල පිරූ අතර එම විමුක්ති අරගලය නිහීන ලෙසට මර්දනය කළහ. ඉංග්‍රීසින් ගේ බිම්පාලු ප්‍රතිපත්තිය   මුස්ලිම් ඔත්තු කරුවන් ගේ පාවා දීම්  ආදී කරුණු නිසා මේ විමුක්ති අරගලය පරාජයට පත් විය. ඉන් අනතුරුව ආණ්ඩුකාර රොබට් බ්‍රවුන්රිග් ඒක පාර්ශවිකව ඉදිරිපත් කළ  රාජාඥාව මගින්   බ්‍රිතාන්‍ය නීතිය මෙරටට ආදේශ කිරීම ආරම්භ කරන ලදී.වර්ෂ1806 සිට මුහුදු බඩ පළාත් වලට එවැනි නීති ආදේශ කළ අතර එම නීතිය ලංකාව පුරාම බලවත්වන ලෙසට නීතිගත කිරීමට ඔවුන් සමත් විය. සුප්‍රසිද්ධ මුඩුබිම් පනත විහාර සහ දේවාලගම් පනත ආදී පනත් රැසක්  ඉංග්‍රීසි නීතිය යටතේ මෙරට ස්ථාපිත කර ඇත.වර්තමාන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 16 වගනිතිය අනුව ඒ ආඥාවන් නැවත බලාත්මක කිරීමට වර්තමාන පාර්ලිමේන්තුවට බලය ඇති නමුත් විදෙස් නීති බලාත්මක කිරීමට බලයක් හිමිව නැත..

               1948 දී අප නිදහස ලැබූයේ වසර ගණනාවක් තිස්සේ කල ජීවිත පූජවන් සහ අරගල නිසාවෙනි. මොනරවිල කැප්පෙටිපෙල පුරන් අප්පු හඟුරන්කෙත ඩිංගිරාළ වැනි ජාතික නායකයන් දිවි පිදූ වේ මේ නිදහස ලැබ ගන්නටයි. නමුත් නව නිදහස් ලංකාව  භාර ගනු ලැබූයේ ඉංග්‍රීසින් අනුකරණය  කරන පැලැන්තියකි.කෙසේ වෙතත් අපට පූර්ණ නිදහස ලැබ ගැනීමට යම් උත්සාහයක් දරන ලද්දේ 1972 දී නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් කෙටුම්පත් කිරීමෙනි. ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකය හා අධිකරණය වශයෙන් වෙන්ව සංවරන හා තුලනය පදනම් කරගත් නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින් ලංකාවට සරිලන නීති සම්පාදනය කිරීම සිදු කළ අතර ඒ කෙටුම්පත් කිරීම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූල වන බවට නීතිපති අංශ වලින් සහතික කරන ලදී. ඒවැනි පනතකට ඒරෙහිව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යෑමට සෑම පුරවැසියකුටම අයිතියක් ද හිමි වී ඇත. එය ජනතා පරමාධිපත්‍ය මගින් ලබාදුන් බලයකි. මෙසේ තිබියදී 2020 කොරෝනා වසංගතසයේ දී එවකට සිටි අධිකරණ ඇමති අලි සබ්‍රි මහතා ගෙනා නිරෝධායන  පනතේ  එක් සංශෝධනයක් වූයේ විදෙස් නීති බල ගැන්වීමට ඉඩ කඩ සැලසීමයි.ඒවැනි ප්‍රතිපාදනයක් ඇතුළත් කිරීමට එවක බරපතල හේතුවක් විය. එනම් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවීධානය විසින් සම්මත කළ නීති එනම් එන්නත් පිළිබඳ නීති ඖෂධ පළිබඳ නීති මෙහි බලාත්මක කර ගැනීමට තිබූ අවශ්‍යතාවයයි.ඒ අවස්ථාවේ දී ද නීතිඥ අරුණ උණවටුන මහතා ඉදිරිපත්ව එය පරාජයට පත් කළ බව අපට මතකය.දැන් 2024 ජූනි මස 19 වන දින ඉදිරිපත් කළ  පනතින් සිදු වන්නේ විදෙස් නීති පිළීගැනීම නොව විදෙස් නඩු තීන්දු පිළීගැනීමයි. 1972 සහ 1978 ඇති කළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව වෙනත් රටවල ව්‍යවස්ථාවන්ට අනුව සකස් කළ ඒ රටවල ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය බලය සහ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර  අනුව සකස් කළ  පනත් කෙටුම්පත් අනුව සම්මත කළ නීති මගින් දුන් තීන්දු  පිළිගැනීමට සහ බලාත්මක කිරීමට  උත්සාහ කිරීම යන දෙකම එක සමානය.

           විදේශ නඩු තීන්දු අනෝන්‍යව පිළිගැනීම, ලියාපදිංචි කිරීම සහ බලාත්මක කිරීම පිළිබද පනත් කෙටුම්පත මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරීත්මය, ස්වාධීනත්වය, ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය, බුද්ධාගමට ප්‍රමුඛස්ථානය පිරිනැමීම සහ බුද්ධ ශාසනය සුරක්ෂිත කර පෝෂණය කිරීමේ රජයේ වගකීම, තමන් අභිමත ආගමක් ඇදහීමේ නිදහස, විශ්වාසයක් දැරීමේ නිදහස, ආගමික නිදහස, අවමන් සහහගත සැළකිල්ලකට නැතහොත් දඩුවමකට යටත් නොවීමේ නිදහස,  නීතිය පසිදලීම සහ නීතියේ රැකවරණය, වෙනස්කමකට ලක් නොවීම, නිර්දෝෂී බවේ පූර්ව නිගමනය, රාජ්‍ය භාෂාව, පරිපාලන භාෂාව, අධිකරණ භාෂාව, රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය මෙහෙයවීමේ මූලධර්ම සහ මූලික යුතුකම්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අර්ථනිරූපණය කිරීමේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය සතු අනන්‍ය අධිකරණ බලය, රාජ්‍ය මූල්‍ය, අන්තර්ජාතික සම්මුති සහ ගිවිසුම් වලට අදාල අනුරූපී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ව්‍යවස්ථාවලට අනනුකූල වන අතර තැනැත්තන් දේශීයව හෝ විදේශීයව අනෝන්‍යව පිළිගැනීම මත ආණ්ඩුක්‍රව ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධාන වලින් බැහැර විය නොහැකි බවත්, තැනැත්තන්ට  ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධාන වලින් බැහැර වීමට නීති පැනවිය නොහැකි බව යටකී පෙත්සමින් අධිකරණයට සැළ කර ඇත්තේය.

     ලංකාවේ රාජ්‍ය භාෂා ද්විත්වයක් ඇත. ඉනුත් දෙමල භාෂා ලංකාව පුරා ක්‍රියාත්මක ව පවතින අතර සිංහල බස ක්‍රියාත්මකව පවතින්නේ උතුර සහ නැගෙනහිර හැර අනෙක් පළාත්වලය. ‌මෙම පනතේ 17 වන වගන්තිය  අනුව ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් පමණක් විදෙස් නඩු තීන්දු ඉදිරිපත් කිරීමට විධිවිධාන සලස්වා ඇත්තේය. එය අපගේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූල නැත.මෙහි බරපතලම කාරණයක් වන්නේ මුස්ලිම් විවාහ නීතිය සහ උඩරට විවාහ නීතිය යටතේ විවාහ නොවූ විවාහ ආඥා පනත යටතේ විවාහයන්ට පත් වූ තැනැත්තන් ස්වකීය විවාහ පොරොන්දු වෙනස් කිරීමට විදෙස් වලදී ලබා ගන්නා නඩු තීන්දු පිළිගැනීමට ප්‍රතිපාදන සැලැස්වීමයි.එවිට උප්පත්තියෙන් බෞද්ධයන වන පිරිස විදෙස් රටකදී ඇති කර ගන්නා විවාහ විශේෂයෙන්ම අන්‍යාගමිකයන් සමග වූ විවාහ හෝ දික්කසාදයන් බලාත්මක කිරීමට මෙරට ආයතන වලට සිදු වීමයි.එය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්තාවේ 76 වගන්තියට අනුකූල නැත.

       එසේම විදෙස් නඩු තීන්දු ලබාගෙන මූල්‍ය වරදකට, දේපල/ ප්‍රතිලාභයක් ,අයිතියක් අහිමි කිරීමක් කර ඇති අවස්ථාවක එයට හසුවන වින්දිතයන්ට නීතියේ පිළිසරණ, රැකවරණය ලබා ගැනීම, අපරාධ නඩු මෙරටදී පවරනු ලැබූ විට නිර්දෝෂීභාවයේ පූර්ව නිගමනය විදෙස් නඩු තීන්දු පිළිගැනීම මගින් අහිමි කරවන බවත්, ශ්‍රී ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් අනුමත නොකළ විදෙස් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා, විදෙස් නීති, විදෙස් චාරිත්‍ර වලින් සහ විදෙස් විනිසුරුවරුන්ගේ නඩු තීන්දු අදාල කිරීමට යෑම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 13.5 අනු ව්‍යව‍ස්ථාවටද අනනුකූල බවත් පෙත්සමේ දක්වා ඇත.රණවිරුවන්ට එරෙහි යුධ අපරාධ චෝදනා සඳහා දෙන නඩු තීන්දු මෙරට ප්‍රමුඛ ආගම වන බුද්ධාගමට එරෙහිව විදෙස් රටකදී දිය හැකි නඩු තීන්දු සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයන් සහ සමලිංගිකයන් සම්බන්ධව විදෙස් රටවල අනුගමනය කරන නීති මගින් දුන් තීන්දු පමණක් නොව යුනෙස්කෝ ප්‍රඥප්තිය මගින් ඒ ඒ රටවල අදාළව දක්වා තිබෙන ප්‍රතිපාදන එක් මූලයකින් ක්‍රියාත්මක කරවිය හැකි තීන්දු පවා මේ පනත බලාත්මක වුවහොත් මෙරට ආයතනයන්ට පිළිගැනීමට සිදු වනවා නිසැකය.     

  සැබවින්ම මෙවැනි පනත් කෙටුම්පත් සකස් කරන්නේ නීති කෙටුම්පත් සම්පාදක විසින් ද යන්න පිළිබඳව බරපතල සැකයක් මතුවෙයි. ඔහු එසේ කළා නම් රාජ්‍ය සේවකයෙකු වශයෙන් වගකීම ඉටු කර නැත. වෙනත් අයතනයක් එනම් විදෙස් තානාපති කාර්යාලයක් හෝ රාජ්‍ය නොවන සංවීධානයක් හෝ දෘෂ්‍යමාන නොවන වෙනත් හස්තයක් මගින් මෙවැනි පනත් නිර්මාණය වන්නේ නම් එය රටේ ස්වෛරී භාවයට තර්ජනයකි.දිගින් දිගටම ව්‍යවස්ථාවට අනනුකූලව වූ මෙවැනි පනත් කෙටුම්පත් පාර්ලිමෙන්තුව කරා පැමිණීම මෙහයවන්නේ කවුරුන්ද යන්න මෙරට අධිකරණ ඇමතිවරයා  සහ විදෙස් ඇමතිවරයා  පිළිතුරු බැඳිය යුතුය.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

පුසුල්පිටි වෙහෙර අනතුරේ -පුරාවස්තු හොරුන්ගේ කල්ලමරේ

 

                           

             සම්බුද්ධ ශාසනය විනාශ මුඛයට පත් කළ කාලිංග මාඝ ආක්‍රමණය සිදුවූ කාලයේ ජාතියේ මුදුන්මල්කඩ වූ දළදා වහන්සේ සඟවා තිබූයේ කොත්මලේ පුසුල්පිටි රාජ මහා විහාර භූමිය තුළ බව ජන ප්‍රවාද ගතය.මේ ආරාජික සමයේ කීරවැල්ලේ ශ්‍රීමල් බණ්ඩාරයන් සතුව තිබූ දළදා වහන්‌ෙස් දඹදෙණියේ පුස්තකාලාධිපතිව වැඩ විසූ වාචිස්සර නම් මා හිමි පාණන් වෙත භාර කරන ලදුව   පුසුල් පිටියට වැඩම කර එක් අප්‍රකට ස්ථානයක නිදන් කර ඇත.  අනතුරුව උන්වහන්සේ  එතරෙ වැඩම කොට ජීවිත ආරක්ෂා කරගත් බව ඉතිහාසයේ සඳහන්ය.  මාඝ ආක්‍රමණය නිසා විනාශ වූ රටත් ශාසනයත් නැවත බැබළවීමේ අධිෂ්ඨානයෙන් කටයුතු කළ කාලිංග විජයබාහු නොහොත් ශ්‍රී මල් බණ්ඩාර දඹදෙණිය සිය රාජධානිය බවට පත් කර දළදාවහන්සේ කොහි වැඩ සිටින්නේ දැයි විපරම් කොට බැලීය.කොත්මලේ පුසුල් පිටියේ එය තැන්පත්ව ඇතැයි යන ආරංචිය ලැබ පස්වනක් ප්‍රීතියට පත් වූ රජු මහ පෙරහරින් පැරණි ශ්‍රීපාද ගමන් මාර්ගයේ ගොස් පස්බාගේ ගඟින් එතෙරව දිඹුලට පැමිණ දිඹුල කන්දේ (විජයබාහු කන්ද ) ගමන් මාළිගාවක් තනා එහි රැය ගත කර අනතුරුව සාමාන්‍ය පෙරහරකින් නියම්ගම් දොරට පැමිණ එහි සිට සූදානම්ව පුද සිරිත් සහිත පෙරහරකින් පුසුල් පිටිය රාජමහා විහාරස්ථානයට ගොස් සියලු පුද සිරිත් සිද්ධ කොට දළදා වහන්සේ නිශ්චිතවම දකින්නට කැමතිව ප්‍රාතිහාර්ය පාන ලෙසට සැදැහැ සිතින් සත්‍ය ක්‍රියා කළේය. දළදා වහන්සේ අහසට පැන නැග සවනක් රැස් විහිදුවා සපු ගසක් මත මද වේලාවක් වැඩ සිට රජතුමාගේ හස්තයට වැඩම කළ බව ජන ප්‍රවාදයේ සඳහන්ය. අනතුරුව රජු මහ පෙරහරින් පැරණි පෙත්මග ඔස්සේ අටබාගේට පැමිණ දළදා වහන්සේ දඹදෙණියට වඩම්මවා   විජයසුන්දරාමයේ තැන්පත් කර මහත් පුද සිරිත් පළ කළ බව ඉතිහාසයේ සඳහන්ය.

     නුවර එලිය දිස්ත්‍රික්කයේ කොත්මලේ පිහිටි පුසුල්පිටිය රාජ මහා විහාරය දෙවන පෑතිස් රජ දවස ඉඳි කරන ලද රාජ අනුග්‍රහය ලද පූජ්‍ය ස්ථානයකි.අවස්ථා ගණනාවකදී මේ වෙහෙර රාජ සම්මානයට පත් විය. දඹදෙණි යුගයෙන් පසු අවස්ථා දෙකකදී දළදා වහන්සේ මෙහි වැඩම කොට ආරක්ෂා කරන ලද්දේය.ගම්පළ යුගයේ සතරවන බුවනෙකබා රජ දවස මෙන්ම කීර්ති හ්‍රී රාජසිංහ රජ දවසදී මේ විහාරස්ථානයට කරන ලද සත්කාරයන් අපමණය.මලියදේව මහ රහතන් වහන්සේ විසින් දඹදිව් තලයෙන් වැඩම කරවන ලද දඹරන් පිළිමවහන්සේ සිවුනම අතරින් එක් නමක් වැඩ සිටින්නේ පුසුල්පිටිය රාජ මහා විහාරස්ථානයේය.ඒ සමග කලාත්මක වටිනාකමකින් යුක්ත වූ දැවමය මකර තොරණ ඇත්දළ යෙන් සකස් කරන ලද කරඬු ආදී මහාර්ඝ පූජා වස්තූන් මෙහි තැන්පත්ව පිහිටියේය.

         මේ සා මහා වැදගත්කමක් උසුලන මෙම විහාරස්ථානය 1983 වර්ෂයේ දී නිදන් හොරුන්ගේ ග්‍රහණයට ලක් විය.නාවල පිටිය කොත්මලේ මාර්ගයේ පිහිටි කලපිටියෙන් හැරී කි.මි. තුනක් පමණ මග ගෙවා පැරණි පෙත්මගක පැමිණ  උස්කඳුමුදුනක පිහිටි මේ විහාරයට පැමිණිය හැකියි.ඒ පිහිටී‌මේ හුදකලා බව නිසාම මේ වන විට සත්වතාවක් නිදන් හොරුන්ගේ ග්‍රහණයට ලක් වී ඇත. 2009 ජනවාර් 17 දින මේ ස්ථානයට ලඟා වූ නිදන් හොරුන් තඹ හා පිත්තල බුදු පිළිම වහන්සේ නමක් සොරගෙන ගෙස් තිබේ. ඉන් පසු 2009 සැප්තැම්බර් පළවන දින ද මේ ලෙසම පෞරාණික බුදු පිළිම වහන්සේ නමක් සොරගෙන ගොස් තිබේ. අනතුරුව 2011 දෙසැම්බර් 14 දින මෙම විහාරයට පැමිණි නිදන් හොරුන් එහි තිබෙන කුඩා ‌ෛචත්‍යයේ හතරැස් කොටුව බිඳ නිදන් වස්තු ‌ෙසාරාගෙන ගෙස් තිබේ. ඉන්පසු 2015 අගෝස්තු මස 16 දින පස්වන වතාවටත් එහි පැමිණි පිරිසක් පෞරාණික බුදු පිළිම වහන්සේලා සොරාගෙන ගොස් තිබේ. 2016 අගොස්තු මස 16 දින මෙම විහාරස්ථානයේ තිබූ වටිනාම පූජා වස්තුවක් වූ ඇත්දළ මුවා දළකඩ තොරණ නමින් හඳුන්වන මතර තොරණ සොරගෙන ගොස් තිබේ.පුසුල්පිටිය රාජමහා විහාරාධිපති පූජ්‍ය අමුණුගම විපස්සී නායක හිමියන් විසින් මෙයට අදාළ පැමිණිල්ල පොලිසිය වෙත කළ පසු   සැක කරුවන් දෙදෙනෙක් අත්අඩංගුවට පත් වී තිබේ. අවසාන වතාවට 2017 අගොස්තු මස 03 දින සිවුදෙනෙකු පැමිණ දුටු ගැමුණු කුමරුගේ කෙවිට රන් ආභරණ සහ පෙති පිළිම වහන්සේලා තැන්පත් කර තිබූ චේතිය ඝරයත් සහිත කුඩා චෛත්‍ය ගර්භය බිඳ නිදන් වස්තු පැහැරගෙන ගෙස් තිබේ.

        මෙම ප්‍රවෘත්ති වලින් කියැවෙන කාරණා කිසිවක් අලුත් දේ නොවේ.එහෙත් පුසුල්පිටය වැනි ‌ෙඑතිහාසික විහාරස්ථානයකට අත්ව ඇති ශෝචනීය ඉරණම සහ මෙරට ආරක්ෂාව භාර අංශ සහ පැරණි දේ සුරැකීම වෙනුවෙන් පිහිටුවා තිබෙන පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ මැදිහත්වීමේ ගැටළු සහගත ස්වභාවය හෙළි කිරීමට මේ සිද්දි ඉවහළ වන ආකාරය පැහැදිලි කල හැකිය.මේ සිද්දි දාමයේ බරපතලම සොරකම සිදු වූයේ 2016 වර්ෂයේ දීය. එනම් විහාරස්ථානය සතුව තිබූ සතරවන බුවනෙකබාහු රජු විසින් පූජා කරන ලදැයි සැළකෙන දළකඩ මකර තොරණ සොරා ගැනීමට අදාළ ව ආරක්ෂක අංශ ගත් පියවර සහ නීතිමය කටයුතු වල වර්තමාන තත්වය තුළ අපට දක්නට හැකි වන්නේ සොරුන් නිදැල්ලේ පුරාවස්තු අනතුරේ යන්නයි.

             2016 දී සිදු කළ මේ පුරාවස්තු සොරකමින් පසු පොලිසිය විසින් සැක කරුවන් දෙදෙනෙකු අත්අඩංගුවට පත් කරගෙන ඇත. ඒ සාක්ෂි  අනුව නඩු අංක බී/181/ 16 යටතේ නාවලපිටිය මහේස්ත්‍රාත් වරයාට ඉදිරිපත් කරන ලද සැක කරුවන් රක්ෂිත බන්ධනාගාර ගත කර තිබේ. මේ සම්බන්ධව පොලිසිය විසින් 2016/9/20 දින  යොමු කරන ලද ලිපිය අනුව මධ්‍යම පළාත් පුරාවිද්‍යා සහකාර අධ්‍යක්ෂක වරයාව සිටි ගුණතිලක බණ්ඩා මහතා ක්‍රියාත්මක වී පුරාවස්තු ආරක්ෂණ කොට්ඨාශයට දන්වන ලදුව 2016 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී අවශ්‍ය ස්ථානීය පරීක්ෂාව සිදු කර තිබේ. අනතුරුව 2017 ජනවාරි මස 27 දින පොලිසිය විසින් යළි පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට දැනුම් දෙන ලදුව 2017 පෙබරවාරි 7 වන දින ගරු අධිකරණයට මෙම පුරාවස්තුවේ වටිනාකම පිළිබඳ සම්පූර්ණ වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. ඒ වාර්තාව අනුව සැක කරුවන් හට ඇප ලබා දිය නොහැකි  බව පැහැදිලි වේ.

       මෙම දළකඩ මකර තොරණ උසින් අඩි 3.5 කි. දැවයෙන් සහ ඇත් දළ වලින් නිම කරන ලද මේ මකර තොරණ සොරාගෙන යන දින විහාරයේ සවි කර තිබූ CCTVකැමරාවේ මෙම සොරකම කරන ආකාරය මනාව සටහන් වී තිබුණි.මකර තොරණ ගලවා කර තබාගෙන යන ආකාරය තුළින් ගම්‍ය වනුයේ ඒ ස්ථානයට තිබූ ආරක්ෂාවේ දුර්වල ස්වභාවයයි.    මේ මහා හොරකම සිදුව සැක කරුවන් අත් අඩංගුවට පත් කර ගැනීමට පොලිසියට හැකියාව ලැබුණද අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ එවකට සිටි ඉහළ නිළධාරීන් ගේ පක්ෂපාතීත්වය හෝ නොසැළකිල්ල මත අපරාධ කරුවන්ට ඇප ලැබී තිබුණි. එසේම සොරා ගත් මකර තොරණද ඔවුන් ගෙන් ලබා ගැනීමට හැකියාව මෙතෙක් ලැබී නැත . මේ හා සමානව දැදිගම කොට වෙහෙරෙන් හමු වූ රන් කරඬුවට ද අත්ව තිබෙන්නේ ද මේ ඉරණමයි. පොලිසියේ සහ අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ දක්ෂතාවය නිසා මේ වටිනා පූජනීය වස්තූන් කිසිවක් මේ තෙක් නැවත ලබා ගැනීමට හැකියාව ලැබී නොමැත. අවසානයේ දී මේ ඇප දීමට එරෙහිව නඩු කීමට සිදු වූයේ  පුසුල් පිටිය රාජ මහා විහාරයේ භාරකාර තැන්පත් ලංකා තිලක විහාරයේ බස්නායක නිලමේ ප්‍රියන්ත අමුණුගම මහතාටය. ඔහු  ඉහළ අධිකරණයට ඉදිරිපත් කරන ලද නඩු කරය බෙහෙවින් ප්‍රබල විය.නමුත් නඩු වාර ගණනාවකට පසු 2024 මැයි මාසයේ31 වන දින  නැවත නාවල පිටිය මහෙස්ත්‍රාත් අධිකරණයේ දී පවත්වන ලද නඩු විභාගයේ දී නැවතත් සැක කරුවන් රක්ෂිත බන්ධනාගාර ගත කළ බව සැළ වී තිබේ.

      පුරාවිද්‍යා ආඥා පනතේ 15(අ) වගන්තිය අනුව පුරාවස්තු සොරකමකදී දෙපාර්තමේන්තුවට කළ හැකි දේ සීමිතය. එම පුරාවස්තුවේ වටිනාකම සහ එහි ‌ෙඑතිහාසික අගය සම්බන්ධව වාර්තාවක් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කරනවා විනා එය නැවත ලබා ගැනීමට මැදිහත් වීමට හෝ නඩුකරය මෙහෙයවා ඉදිරියට ගෙන යෑමට ප්‍රතිපාදන නොමැත. සියලුම වගකීම පැවරෙන්නේ පොලිසියට සහ අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවටයි. පොලිසිය විසින් දණ්ඩනීති සංග්‍රහයේ 366 වගන්තිය අනුවනඩු පවරා ඒ අපරාධමය වරද ඔප්පු කර දඬුවම් ලබා දිය හැකිය. ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක මෙවැනි නඩුකර වලදී ඔවුන් දක්වන උදාසීනත්වය බරපතල තත්වයකි. ‌ෙසාරකම සම්බන්ධව මාධ්‍ය වල වාර්තා පළ වී නඩු පවරා අනතුරුව කාලයක් ගත වුවහොත් කිසිවෙකුගේ අවධානය එයට යොමු නොවේ.ඒ කාලය තුළ පුරාවස්තුව ඇතැම් විට විදේශ වලට විකුණා අවසන්ය.පෞරාණික වස්තු වල අනුරූ සංචාරකයන්ට අලෙවි කරන බොහෝ පිරිස් මේ සොරකම් වලට සම්බන්ධ බවට සැක පහළ කෙරේ.ඒ නිසා ඔවුන් පිළිබඳ නියාමනයක් සහ පුරාවස්තු සොරකම් සම්බන්ධ නීතියේ සංශෝධනයක් කළ යුතුය.පාර්ලිමේන්තුව තුළ අණ පනත් පැටව් ගහන සමයක අත්‍යවශ්‍ය පනත් සංශෝධන කිසිවක් සිදු කෙරෙන්නේ නැත. ඒ උරුමය විනාශ මුඛයට යෑම පාලකයන්ට ප්‍රශ්නයක් නොවන බැවින් යැයි කල්පනා කළ හැකිය.

 

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

( මාළත්ත ) මයිලත්තමඩු කොට උරුමයට ඔප්පු දෙන මහවැලි වික්‍රමය

 

                       

              මහවැලි බී කලාපයේ සිංහල ‌ෙගාවීන් හයසීයකට පමණ ඉඩම් අහිමිව තිබිය දී ජනාධිපති තුමා සිය මඩකලපු සංචාරයේ දී දෙමළ ජනතාවට උරුමය සින්නක්කර ඉඩම් බෙදාදුන් ආකාරය පසුගිය සතියේ ප්‍රධාන මාතෘකාවක් විය.මහවැලි බී කාලාපය තුළ සශ්‍රීක ඉඩම් වල පාරම්පරිකව වගා කරමින් උන් දිවුලපතාන ‌ෙගාවීන් හට සිය ඉඩම් වලට ඇතුලු වීම වළක්වමින් මහවැලි බී කාලාපයේ නේවාසික කළමනාකරු සුගත් වීරසිංහ මහතා  විසින් චක්‍රලේඛනයක් නිකුත් කරනලද්දේ ද මේ අතරවාරයේය.මේ පිළිබඳව ජනපතිතුමා හමුවී කරුණු කීමට උත්සාහ කළ මඩකලපුව මංගලාරාමයේ විහාරාධිපති පූජ්‍ය අම්පිටියේ සුමනරතන හිමියන්ට එරෙහිව මංගලගම පොලිසිය විසින් ඒරාවුර් උසාවියෙන් වාරණ නියෝගයක් ලබා ගත් ආකාරයද දිවයින පුවත්පත වාර්තා කරතිබුණි.දෙමළ ගොවීන් ට උරුමය ලබා දෙන අතර සිංහල ‌ෙගාවීන් නෙරපීම වාර්ගික පවිත්‍රකරණයේ තවත් අවස්ථාවක් ලෙසට හඳුන්වා දිය හැකිය.

      1815 දී සහ 1848 දී ඉංග්‍රීසීන්ට විරුද්ධව සටන් කළ වීරෝධාර සිංහල ජනතාව සමූල ඝාතනය කරලීම සඳහා ඇරඹි බිම් පාලු ප්‍රතිපත්තිය ඌව වෙල්ලස්ස පමණක් නොව බින්තැන්න කරාද තමන්කඩුව කරාද පැතිරුණේය.ඉන් නොනැවතුණු ඉංග්‍රීසි පාලකයන් පළමුව රට පළාත් පහකට ‌ෙබදා බින්තැන්න මඩකලපුවට එකතු කර මාදුරු ඔය ශිෂ්ඨාචාරය ද මඩකලපුවට මායිම් කරන ලද්දේය. මේවා කරන ලද්දේ හිතා මතාමය.ඉන්පසු නැගෙනහිර මුහුදු තීරයේ දෙමළ සහ මුස්ලිම් ජනතාව පදිංචි කොට ප්‍ර‌දේශයේ විසූ  මූදුකර වැද්දන් ගේ දරුවන් දෙමළ පාසල් වලට ගාල් කොට දෙමළ ජන කොටස් අතර දිය කර හැරි ආකාරය ඉතිහාසය සොයා බැලීමෙන් දත හැකිය. මඩකලපුවේ පදිංචි වූ දෙමළ ජනගහනය සිය රැකියාව වශයෙන් තොරා ගත්තේ ගව පාලනයයි. ඔවුහු මුස්ලිම් ගොවීන් සමග ඒකතුව ගව පාලනය කරමින් සිය ගවයන් තමන්කඩුව නොහොත් පොලෙන්නරුව දක්වාම දක්කවමින් තණ කැවීමේ නිරත වූහ.

    මඩකලපුව අම්පාර සහ පොලොන්නරුව යනුවෙන් දිස්ත්‍රික්ක වෙන් කර සිතියම් සකස් කළ පසු මාදුරු ඔය කලාපය පාලනය ‌ෙකරුණේ අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයෙනි.1987 කොටි ත්‍රස්තවාදීන් දිවුල පතාන ගමට කඩා වැදී කැතිගා සිංහල ගොවීන් නව දෙනෙකු ඝාතනය කරන කල්හිද එය එසේ විය.පසුව මෙම පෙදෙස මඩකලපුව පරිපාලන ප්‍රදේශයේ චෙන්කලාඩි  වසමට අයත් කරන ලද්දේය.ආරංගොඩ  ඔය නැතහොත් හික්කාගල ඔයෙන් එගොඩ මෙගොඩ ජීවත් වුවද පරිපාලන ප්‍ර‌ෙද්ශ දෙකක් වුවද මේ ජනතාව එකම ඥාතීන් පිරිසක් වූහ.ගොයම් කපා ගැනීමෙන් පසු මඩකලපුවේ සිට දිවුල පතාන සීමාවට දක්කවන ගවයන් එහි පිටාර තැනිතලාවල සාරවත් තණ උලා කමින් සිටි ආකාරය මැත ඉතිහාසයේ දකින්නට හැකිය. දිවුලපතාන ගොවීන්ද  සංක්‍රමණික කිරිගව අයිතිකරුවන්ද සහයෝගයෙන් මේ ප්‍රදේශ වල ජීවත් වූ ආකාරය නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.

       දිවුලපතාන ගමට උතුරින් තොප්පිගල රක්ෂිතයයි.සිංහල රජකාල‌යේ මේ ප්‍රදේශය තුළ සශ්‍රීක ගොවිබිම් පැවති අතර සෑම කඳු ගැටයකම විහාරස්ථානයක් විය. මේවා අද නටබුන් වී තිබේ.ගොවිබිම් කැලෑවට යටව තිබේ. තොප්පිගල රක්ෂිතයට පහළින් දිවුලපතාන ගමට උතුරින් වලමණ්ඩිය පාරේ ඉහළට යන කල්හි මියන්කල්ලු කුලම හමුවෙයි. අතීතයේ දී මේ ගම හඳුන්වනු ලැබූයේ මීවන්ගම යනුවෙනි.මේ මීවන්ගමත් රජගලත් අතර විශාල සම්බන්ධයක් තිබේ. රජගල නොහොත් රාස්සහෙළ කඳුගැටය තිබෙන්නේ අම්පාර දිසිත්‍රික්කයේය. අතීතයේ රජගල ප්‍රසිද්ධියට පත් වූයේ අරිත්තරා විහාරය යනුවෙනි.ක්‍රි.ව. 787 කාලයේ රාජ්‍ය විචාල පළමුවන උදය රජු ගේ කාලයේ දී රෝහණ දේශය පාලනය කරන ලද්දේ දළසිව නම් පාලකයෙකි.ඔහුගේ අණින් මෙම අරිත්තරා විහාරයට විශේෂ ගම්බිම් පූජාවක් කර ඇත. ඒ ශිලාලේඛයේ  දක්වා ඇත්තේ මෙවැනි කරුණකි.

    ඈපායි දළ සිවයිහු වජනින් අප අරිත්තරා වෙහෙරැ වැසි වත්හිමියනට් මාළත්තෙ ගුළවැල්ලැ මිවන්ගමු සතර් පයල් දිනි.තෙල්කිරි මිසැ අන් වළජ් නොකරන කොට් වජාලම්හ. වත්හිමියන් වජාලෙයින් ලම්ජනවු දයිමියි ටිලියැවීමි.( අරිත්තරා වෙහෙර වාසී වත්හිමියන් වහන්සේට පරිභෝග පිණිස  දළසිව නම් ඈපා ගේ අණින් මාළත්ත ප්‍රදේශයේ ගුළවැල්ලේ මිවන්ග්‍රාමයේ පෑල්සතරක ඉඩම් ලබා දී තිබේ. මේ ඉඩම් වලින් කිරි සහ ගිතෙල් ඇර වෙනත් ගොවිතැනක් නොකරන ලෙස වත්හිමියන් වහන්සේ වදාළ බවට දිවුල්දනව්වේ දයිමි ප්‍රකාශ කරයි. )  මෙම ලිපිය දැනට රජගල පැරණි අරිත්තරා විහාර භූමියේ පවතින අතර මෙහි සඳහන් කරන මාළත්ත මිවන් ග්‍රාමය පවතින්නේ වර්තමාන මඩකලපු දිස්ත්‍රික්කයේ පෙරියවෙල්ලි වසමේ මියන්කල්ලු වැව ආශ්‍රිතවයි.

      දහනවවන සියවසේ මේ ප්‍රදේශ ඝන කැලවට යටත් වූ පසු සිංහල ශිෂ්ඨාචාරය අභාවයට පත් වූයේය.ඉංග්‍රීසීන් මේ ප්‍රදේශ ඉහත දක්වා ඇති පරිදි තොප්පිගල රක්ෂිතයට සහ ඔමුණුගල රක්ෂිතයට මායිම් කළහ.මඩකලුපවේ පදිංචි දෙමළ ගොවීන් තමන් සතු හරක් පට්ටි දක්කවමින් මාදුරු ඔය පිටාර තැන්තලාවල කරක් ගැසීමට පටන් ගැනුණේ විසිවන සියවසේ මුල් භාගයේ සිටයි.ඒ වන විට සිංහල කිරි ගොවීන් නැත. අරිත්තරා වෙහෙරට පූජා කළ ගම්බිම් මේ ගොවීන් හඳුන්වන ලද්දේ මයිලත්තමාඩු (මාළත්ත+මාඩු) යනුවෙනි. හරක් දැක්කවීමට ඔවුනට සීමා මායිම් තිබුණේ නැත. මාදුරු ඔයෙන් එගොඩටද දැක්කවීම සම්ප්‍රදාය විය.මහවැලි සංවර්ධනය සඳහා මේ ප්‍රදේශ 1979 දී ගැසට් කළ පසු මාදුරු ඔය වම් ඉවුර සංවර්ධනය කර දිඹුලාගල පිඹූරත්තෑව ආදී ප්‍රදේශ නැවත ගොවිබිම් බවට පත් කරන ලද්දේය.එහෙත් තිස්වසරක් පැවති කොටි ජන ඝාතක යුද්ධය නිසා දකුණු ඉවුර සංවර්ධනයට බඳුන් නොවීය. 2009 යුද්ධය හමාර වීමෙන් පසුව මාදුරු ඔය දකුණු ඉවුර සංවර්ධනයට සැලසුම් සකස් කෙරිණ. නමුත් යුද්ධය අවසන් වුවද උතුර සහ නැගෙනහිර දෙමළ ජාතිවාදය අවසානයක් වී නොතිබුණි .දිවුලපතාන අසළට පැමිණි කිරිගවඅයිතිකරුවන් සහ සිංහල ගොවීන් අතර ගැටුමක් නිර්මාණය කිරීමට මොවුන් උත්සුක විය. මේ ජාතිවාදී අන්තවාදී පෙළඹවීම් කරනුයේ පාර්ලි‌මේන්තුවට තේරී පත්ව සිටින මන්ත්‍රීවරුන් මිස සමාන්‍ය ජනතාව නොවේ. ඒ ප්‍රදේශ නියොජනය කරන පිල්ලෙයාන් කරුණා සහ රාසමානික්කම් වැනි දේශපාලනඥයන් සාමාන්‍ය ජනතාව අතර සිටින ඔවුන්ගේ නියෝජිතයන් බටට පත් ව සිටින පුද්ගලයන් උසි ගන්වමින් සිංහල දෙමළ දෙපිරිස අතරම ඝට්ටන ඇති කරන්නට සමත් වී තිබේ.

    මයිලත්තමඩු යනුවෙන් වර්තමානයේ හඳුන්වන ප්‍රදේශයේ කිරි ගොවීන් හා දිවුලපතාන ගොවීන් අතර විරසකයන් නිර්මාණය කරනුයේ දෙමළ දේශපාලඥයන්ගේ වුවමනාව පිටය. මඩකලපු කිරි ගොවීන් ගේ හරක් පට්ටි වල සිටින දහසක් පමණ වූ ගවයන් පෙර සිරිත අනුව ගොයම් කපා පා ගැනීමේ කාලයට නොව සෑම කාලයකම මේ ප්‍රදේශවලට දක්කවනු ලබති. මියන්කල්ලු වැවට පහළින් වූ ප්‍රදේශයේ වාඩි ගසා ස්ථිර ලෙස පදිංචි කර යලට මහට ගොවිතැන් කරනු ලබන දිවුලපතාන සිංහල ගොවීන් ගේ කුඹුරු වලට සහ හේන් වලට මුදා හරිති. මේ නිසා ඇති වන ගැටුම් වලදී මිය යන්නේ ගවයන්ය. ඒ අතර හොරට හරක් මරමින් මුස්ලිම් මිනිසුන්ට විකිණීමේ ජාවාරමක්ද දේශපාලඥයන්ගේ ගෝලබාලයන් විසින් කරවනු ලබති.  වැලි ජාවාරමක්ද ගජරාමෙට ක්‍රියාත්මක වෙයි. මේ සිද්දි කිසිවක් විමර්ශනය නොකර සිංහල ගොවීන් විසින් දෙමළ කිරි ගොවීන් ගේ හරක් 1400 ක් පමණ ඝාතනය කර ඇතැයි පසුගියදා පළ වූ ඩේලිමිරර් පුවත්පතක දක්වා තිබිණ.පරම්පරා පහක් දෙමල කිරිගව අයිතිකරුවන් විසින් පරිහරණය කළ මයිලත්තමඩු තණ බිම් සිංහල ගොවීන් විසින් ආක්‍රමණය කර ඇති බවද එහි දක්වා තිබුණි.යථාර්තය එය නොවේ.මාළත්ත මයිලත්මඩු කොට පාරම්පරික සිංහල ගම්මාන ආක්‍රමණය කර තිබෙන්නේ මඩකලපුවේ ඉන්නා දෙමළ කිරිපට්ටි අයිතිකරුවන්ය.මහවැලිය මේ ගැටුම් දඩමීමා කොටගෙන තමන්ගේ හිතවතුනට වැලි ජාවාරම් කරන්නට ඉඩ ලබාදෙන අතර මේ අයගේ ඩෝසර වලට පුරාවස්තු පවා ඉගිල්ලෙනෙ හැටි සංවේගයෙන් දන්වා සිටිය යුතු වෙයි. එදා ඉංග්‍රීසීන්  1818  විමුක්ති අරගලයේ දී සිංහලයන් මේ පෙදෙස් වලින් පන්නා දමා දෙමළ සහ මුස්ලිම් ජනයා පදිංචි කලා සේ. වර්තමාන මහවැලිය ද දිවුලපතාන වැනි ගම්මාන වල ජීවත් වූ සිංහල වැසියන් හට  උසාවි වාරණ පනවමින් ඇතුලු වීම වළක්වමින් හමුදාව යොදවා මාර්ග බාධක තබවමින් ගොවීන් ගේ පමණක් නොව හාත්පස ජීවත්වන ජනතාවගේද මූලික අයිතිවාසිකම් කඩකරමින් සිටී. මේ සම්බන්ධව දැනට ශ්‍රේෂ්ඨාධීකරණයේ නඩුවක් පවතින අතර මාළත්ත මයිලත්තමඩු කළ මහවැලි නිළධාරීන් පිළිබඳ හෙළිදරව් කිරීමට ද  අවස්ථාවක් උදාවෙනු ඇත.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්