ජල බහිරවයින්ගේ ජල හිමිකම් පනත යලිත් කරළියට ජල සම්පත මහා වැව් ඉඳි කොට දී කුඩා වැව් ද පෝෂණය කතක කර ලීමට ඉඩ පහසුකම් සැලසූ අතර ජනතාව එම උරුමයන් තමන් ගේ පණ සේ ආරක්ෂා කළහ. වැව් නඩත්තු කරලීමට ගමේ පැවති එකමුතුවද වැව් ගැන දත් දැනුමැත්තන්ගේ අත්දැකුම්ද ඉතා වැදගත් විය. බ්රිමතාන්යව පාලකයන් විසින් මෙම වැව් කඩා බිඳ දැමීමත් රාජකාරිය තහනම් කිරීම නිසා ඇතිවූ සෝදා පාලුව නිසාත් වැව් වල පාලනය මුලුමනින්ම බිඳ වැටුණි. එහි ප්ර්තිඵලය වූයේ මහා ජල ගැලුම් වලින් වැව් කැඩී බිඳී විනාශව යෑමයි.වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව පිහිටුවන ලද්දේ බ්රිඵතාන්යමයයන් විසින් කරන ලද ඒ වැරැද්ද නිවරදි කිරීමටයි. නමුත් වැව් ගැන වැවේ සොරෙව්ව ගැන නොදත් ඉංජිනේරුවන් නිසා වැවේ පුරාණ ස්වරූපයට වූ විනාශය අති මහත්ය.කෙසේ වෙතත් වර්තමානය වන විට වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව බල ගන්වන පනතට අමතරව මහවැලි අධිකාරි පනත ජල සම්පත් පනත ආදී පනත් වලින් ආවරණය වෙමින් මේ රටේ ජලය බෙදා හැරීම සහ නීතිරීති ක්රිලයාත්මක වෙයි. රටේ දේශපාලන අධිකාරිය ක්රියයාත්මක කරන රජයයන් අළුතින් පත් වූ සෑම අවස්ථාවකදීම ජලය පිළිබදව ප්රරතිපත්ති අලුත් වටයකින් ඉදිරිපත් කර තිබේ. මේ ප්ර්තිපත්ති සම්පාදනයේදී ලංකාවේ විද්යාවඥයන් ගේ අදහස් සෘජුවම භාවිතා කර නැත. ඒ වෙනුවට විදේශ වල අත්දැකීම් සංවර්ධන ක්රියයාදාමයන් ආදිය සැලකිල්ලට ගෙන සකස් කරන ලද සංකල්ප මත එම ප්රවතිපත්ති සකස් කර තිබේ.ලංකාවේ රජය ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව සමග 2000 වසරේ දී ලෝන් ශ්රීස 1575 යනුවෙන් ගිවිසුමකට එළඹීම නිසා කැබිනට් අනුමැතිය සහිතව ජාතික ජල සම්පත් කවුන්සලයක් පිහිටුවීමට අනුමැතිය හිමි විය.මෙම යෝජනාවට අනුමැකිය හිමි වූයේ 2000 මාර්තු මාසයේදීය. මුල් වරට ජල හිමිකම් බලපත්රස සංකල්පය මෙහිදී ඉදිරිපත් විය.නමුත් ඇතිවූ මහජන විරෝධය හේතුවෙන් එය ක්රි යාවට නැගීම අසීරු විය. පසුව ජලය විකිණීම සඳහා ප්රේතිපත්තිමය වශයෙන් එකඟව විදේශ මුදල් ලබා ගත් නිළධාරීන් ගේ පෙළඹවීම මත 2004 වසරේදී ද මෙම ක්රිපයාවලිය නව මුහුණවරකින් එළියට පැමිණියේය.එවක ඉදිරිපත් වූ රට පෙරට ප්රදතිපත්ති ප්රවකාශනයේ නැති දෙයක් ක්රිියාත්මක කිරීම සඳහා ක්රිණයාත්මක සැලැස්ම නමින් වූ තවත් පත්රි කාවක් මුද්රලණය විය. එහි සඳහන් වූයේ පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණ ආණ්ඩුව ආරම්භ කරන ලද ජාතික ජල කළමනාකරණ වැඩපිළිවෙල සම්පූර්ණ කර ක්රි‍යාත්මක කෙරේ යන්නයි. අංක 1349/3 සහ 12.07.2004 දිනැති රට පෙරට ප්රිතිපත්තිය අනුව අහෝසි කිරීමට පොරොන්දු වූ අන්තර්වාර ජල සම්පත් අධිකාරිය අහෝසි නොකර එවක තිබූ ගංගාධාර හා මහවැලි සංවර්ධන හා රජරට සංවර්ධන අමාත්යං ශය යටතේ පිහිටුවීමට යෝජනා කර ගන්නාලදී. එහිදී බලාපොරොත්තු වූයේ ජල සම්පත් කළමනාකරණ සභාව හා ජාතික ජල සම්පත් කළමණාකරන අධිකාරිය පිහිටුවීමයි.එවක සිටි නිළධාරීන් බොහොමයක්ම ජාත්යසන්තර වාරි කළමනාකරණ ආයතනවලට සෘජුවම බැඳී සිටි හෙයින් මේ ප්රිතිපත්ති සකස් කිරීමට විදේශගත ධනය කෙතරම් යෙදවන්නට ඇත්දැයි සිතා ගත හැකිය. මෙහි අරමුණ වූයේ ජල දූෂණය කළමනාකරණය කර ගැනීම පිණිස සියළුම ගංගා ද්රෝගණි ආවරණ කරමින් අධිකාරියක් පිහිටුවීමයි.නමුත් මේ ක්රැමය යටතේ වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව අහෝසී වී යෑමේ තර්ජනය මතුව ආ හෙයින් වෘත්තීය සමිති විසි නවයක් පෙරමුණු ගෙන ඉදිරි පත්වූ එම යෝජනාව පරාජය කරන ලදී.මෙවැනි ප්රයතිපත්ති ගණනාවක්ම 2008 වසරේ 2014 වසරේ සහ 2019 වසරේ ඉදිරිපත් කර තිබේ.නුමුත් ඒ අරමුණූ පරාජයට පත් විය.එයට හේතුවූයේ මේ ප්රරතිපත්තීන් තුළ පැහැදිලිව රටේ ජල අයිතිය අන්සතු කිරීමට දරණ ලද වෑයමයි. . වාර ගණනාවකදී මෙලෙස පරාජයට පත් කරන ලද ජල සම්පත් අධීකාරිය පිහිටුවීමේ යෝජනාව දැන් නැවතත් කරළියට පැමිණ තිබේ.මේ සම්බන්ධව වන ජල සම්පත් ප්රාතිපත්තිමය කොටුම්පතක් සකස් කර 2021 සැප්තැම්බර් මාසයේ දී ඉදිරිපත් කර තිබෙන්නේ රටේ වාරිමාර්ග ක්ෂේත්ර යන්හි සිටි දැනට විශ්රා ම ගැන්වී සිටින විද්වතුන්ගේ සාභාගිත්වයෙනි.මෙයට සෘජුව සම්බන්ධීකරණය ලබා දෙන්නේ ලංකා ජලනී නම් රාජ්යට නොවන සංවිධානය බව ආරංචි මාර්ග දක්වයි.. මෙහි නිරතව සිටින බොහෝ ඉංජිනේරුවන් ජාත්යාන්තර වාරි කළමනාකරණ ආයතනය සමග කාලයක් තිස්සේ බැඳී සිටින රටේ ජල සම්පත් විකිණිම සදහා සෑම විටම මැදිහත් වූ පිරිසකි. එහි සිටින ඇතැමුන් වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු අධ්ය‍ක්ෂ වරුන්ය.ඔවුන් විසින් සකස් කරන ලද මේ නව ප්රසතිපත්ති කෙටුම් පත රනිල් වික්රේමසිංහ රජය යටතේ කැබිනට්ටුවට ඉදිරිපත් කරලීමට දැන් සියලුම කටයුතු සූදානම් කර තිබේ යැයි දැන ගන්නට තිබේ..මෙම කෙටුම්පනතේ තිබෙන භයානක ප්රටවේශයන් දෙකක් පිළිබඳ මේ අවස්ථාවේ දී මතක් කළ යුතුය. එකක් නම් ගංගා දෑලේ ජීවත්වන ජනතාව සතු ජල හිමිකම් බලපත්රගය අන්සතු කිරීමට නැතිනම් විකිණිමට හැකියාව ලැබීමයි.මහවැලි අධිකාරිය සතු ඉඩම් බලතල ප්රාිදේශිය ලේකම් වරුන්ට පවාරා ( විධිමත් සැලැස්මකින් තොරව ) බෙදුම්වාදී න්යසයා පත්ර යට අවශ්යා පසුබිම සකස් කරලීමට අයවැය යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කර ඇති මොහොතක නිදහස් කරන ලද ඉඩම් වල සිටින ගොවියන් තමන්ට හිමිවන ජල හිමිකම්ද අන්සතු නොකර සිටීවි යැයි කියන්නට නොහැකිය.එසේම මහාපරිමාණ ජල පාරි‌භෝකියන් ලෙසට සැලකෙන විශාල සමාගම් ගැනද මෙම කෙටුම්පතේ සඳහන්ව තිබෙන්නේ සුළු ජල අයිතිය රකින්නට නම් සමාගම් වල ජල අයිතියද පාලනය කළ යුතු බවයි. මෙයින් හැඟවෙන්නේ විශාල සමාගම් වලට පවරන්ට නියමිත ජල කළමනාකරණය පිළිබඳ පණිවුඩයයි. අනෙක් භයානක කරුණ නම් ගංගාද්රෝාණියක තිබෙන ජල හිමිකම් සම්බන්ධ යම් ගැටුමක් නිරාකරණය කිරීමට ගැටුම් නිරාකරණ ආයතනයක් පිහිටුවීමට යෝජනා කිරීමයි. මේ කියන්නේ මහවැලි ගඟට බව පැහැදිලිය. එය ආරම්භ වනුයේ මධ්යහම කඳුකරයෙනි. එහි දැන් ඉන්දීය බෙදුම්වාදී වුවමනාව මත වතු දෙමළ දේශපාලන නායකයන් ගේ කඳවුරක් බවට පත්ව තිබේ. මහවැලි ගඟ අවසාන වශයෙන් මුහුදට එක්වන්නේ ත්රියකුණාමලයෙනි. එහිද ඩයස්පෝරා බලය ස්ථාපිත කරන්නට වත්මන් ආණ්ඩුව කැස කවමින් ඇත. අතරමගදී ජලය පරිහරණය කරනු ලබන්නේ මෙරට පාර්ම්පරික ගොවි ජනතාවයි.මේ පාර්ශවයන් අතර ගැටුම් කාරී වාතාවරණයක් ඇති කරනුයේ බෙදුම්වාදී වුවමනාවන් සඳහාය.එවිට ජල හිමිකම් සම්බන්ධව ගැටුම් ඇති වීම සුලභ දෙයක් වනු ඇත. ලංකා ජලනී නම් සංවිධානය මේ ඩයස්පෝරාවේ බළල් අතක්ද යන පැනය මතුවන්නේ මේ කරුණු නිසාය. ජල පරිහරණය සහ කළමනාකරණය උදෙසා සිය ඉතිහාසයේ යුගණනාවකම අත්දැකීම් හිමි රටක් වශයෙන් ලෝකයේ කීර්තියක් දිනා සිටියද වර්තමානය වන විට මෙම දැනුම යොදා නොගැනෙන තරම්ය. ඒ වෙනුවට විදේශ ආධාර මුදල් මත යැපෙන නිළධාරීන් සහ දේශපාලනඥයන් විදේශ රටක ක්රියයාත්මක කරන ලද ජල කළමනාකරණ මූලධර්ම ලංකාවට ආදේශ කරයි. 1985 වැනි ඈතකාලයකදී පිහිටවූ ජාත්යින්තර වාරි කළමණාකරණ ආයතනය මත යෑපීම ආරම්භ වූ දා පටන්ම එය එසේ වෙයි. දැනට රටේ වාරි ජලය සහ පානීය ජලය පාලනය කරන ආයතන වසා දමා එක් අයතනයක් තුළටද ඒ ආයතන තුළ තවත් අනු ආයතන බිහි කිරීමට කරනු ලබන තැත අපි දකින්නේ විශ්රා ම ගොස් සිටින විශ්රාඈම යන්නට සිටින නිළධාරීන්ට තවත් රැකියාවකට යෑමට මග පාදා දීමකි.එසේම එක් අයනයකින් සි

 

                           

                ජල සම්පත මෙරට ජාතික උරුමයකි. පැරණි රජවරුන් විසින් මහා වැව් ඉඳි කොට දී කුඩා වැව් ද පෝෂණය කරමින් රට සශ්‍රීක කර ලීමට ඉඩ පහසුකම් සැලසූ අතර ජනතාව එම උරුමයන් තමන් ගේ පණ සේ ආරක්ෂා කළහ. වැව් නඩත්තු කරලීමට ගමේ පැවති එකමුතුවද වැව් ගැන දත් දැනුමැත්තන්ගේ අත්දැකුම්ද ඉතා වැදගත් විය. බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන් විසින් මෙම වැව් කඩා බිඳ දැමීමත් රාජකාරිය තහනම් කිරීම නිසා ඇතිවූ සෝදා පාලුව නිසාත් වැව් වල පාලනය මුලුමනින්ම බිඳ වැටුණි. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ මහා ජල ගැලුම් වලින් වැව් කැඩී බිඳී විනාශව යෑමයි.වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව පිහිටුවන ලද්දේ බ්‍රිතාන්‍යයයන් විසින් කරන ලද ඒ වැරැද්ද  නිවරදි කිරීමටයි. නමුත් වැව් ගැන වැවේ සොරෙව්ව ගැන නොදත් ඉංජිනේරුවන් නිසා වැවේ පුරාණ ස්වරූපයට වූ විනාශය අති මහත්ය.කෙසේ වෙතත් වර්තමානය වන විට වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව බල ගන්වන පනතට අමතරව මහවැලි අධිකාරි පනත ජල සම්පත් පනත ආදී පනත් වලින් ආවරණය වෙමින් මේ රටේ ජලය බෙදා හැරීම සහ නීතිරීති ක්‍රියාත්මක වෙයි.

         රටේ දේශපාලන අධිකාරිය ක්‍රියාත්මක කරන රජයයන් අළුතින් පත් වූ සෑම අවස්ථාවකදීම ජලය පිළිබදව ප්‍රතිපත්ති අලුත් වටයකින් ඉදිරිපත් කර තිබේ. මේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේදී ලංකාවේ විද්‍යාඥයන් ගේ අදහස් සෘජුවම භාවිතා කර නැත. ඒ වෙනුවට විදේශ වල අත්දැකීම් සංවර්ධන ක්‍රියාදාමයන් ආදිය සැලකිල්ලට ගෙන සකස් කරන ලද සංකල්ප මත එම ප්‍රතිපත්ති සකස් කර තිබේ.ලංකාවේ රජය ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව  සමග 2000 වසරේ දී ලෝන් ශ්‍රී  1575 යනුවෙන් ගිවිසුමකට එළඹීම නිසා  කැබිනට් අනුමැතිය සහිතව ජාතික ජල සම්පත් කවුන්සලයක් පිහිටුවීමට අනුමැතිය හිමි විය.මෙම යෝජනාවට අනුමැකිය හිමි වූයේ 2000 මාර්තු මාසයේදීය. මුල් වරට ජල හිමිකම් බලපත්‍ර සංකල්පය මෙහිදී ඉදිරිපත් විය.නමුත් ඇතිවූ මහජන විරෝධය හේතුවෙන් එය ක්‍රියාවට නැගීම අසීරු විය. පසුව ජලය විකිණීම සඳහා ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් එකඟව විදේශ මුදල් ලබා ගත් නිළධාරීන් ගේ පෙළඹවීම මත 2004 වසරේදී ද මෙම ක්‍රියාවලිය නව මුහුණවරකින් එළියට පැමිණියේය.එවක ඉදිරිපත් වූ රට පෙරට ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ නැති දෙයක් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ක්‍රියාත්මක සැලැස්ම නමින් වූ තවත් පත්‍රිකාවක් මුද්‍රණය විය. එහි සඳහන් වූයේ පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණ ආණ්ඩුව ආරම්භ කරන ලද ජාතික ජල කළමනාකරණ වැඩපිළිවෙල සම්පූර්ණ කර ක්‍රියාත්මක කෙරේ යන්නයි. අංක 1349/3 සහ 12.07.2004 දිනැති රට පෙරට ප්‍රතිපත්තිය අනුව අහෝසි කිරීමට පොරොන්දු වූ අන්තර්වාර ජල සම්පත් අධිකාරිය අහෝසි නොකර එවක තිබූ ගංගාධාර හා මහවැලි සංවර්ධන හා රජරට සංවර්ධන අමාත්‍යංශය යටතේ පිහිටුවීමට යෝජනා කර ගන්නාලදී.  එහිදී බලාපොරොත්තු වූයේ ජල සම්පත් කළමනාකරණ සභාව හා ජාතික ජල සම්පත් කළමණාකරන අධිකාරිය පිහිටුවීමයි.එවක සිටි නිළධාරීන් බොහොමයක්ම ජාත්‍යන්තර වාරි කළමනාකරණ ආයතනවලට සෘජුවම බැඳී සිටි හෙයින් මේ ප්‍රතිපත්ති සකස් කිරීමට විදේශගත ධනය කෙතරම් යෙදවන්නට ඇත්දැයි සිතා ගත හැකිය. මෙහි අරමුණ වූයේ ජල දූෂණය කළමනාකරණය කර ගැනීම පිණිස සියළුම ගංගා ද්‍රෝණි ආවරණ කරමින් අධිකාරියක් පිහිටුවීමයි.නමුත් මේ ක්‍රමය යටතේ වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව අහෝසී වී යෑමේ තර්ජනය මතුව ආ හෙයින් වෘත්තීය සමිති විසි නවයක් පෙරමුණු ගෙන ඉදිරි පත්වූ එම යෝජනාව පරාජය කරන ලදී.මෙවැනි ප්‍රතිපත්ති ගණනාවක්ම 2008  වසරේ 2014 වසරේ සහ 2019 වසරේ ඉදිරිපත් කර තිබේ.නුමුත් ඒ අරමුණූ පරාජයට පත් විය.එයට හේතුවූයේ මේ ප්‍රතිපත්තීන් තුළ පැහැදිලිව රටේ ජල අයිතිය අන්සතු කිරීමට දරණ ලද වෑයමයි. .  

    වාර ගණනාවකදී මෙලෙස පරාජයට පත් කරන ලද ජල සම්පත් අධීකාරිය පිහිටුවීමේ යෝජනාව දැන් නැවතත් කරළියට පැමිණ තිබේ.මේ සම්බන්ධව වන ජල සම්පත් ප්‍රතිපත්තිමය කොටුම්පතක් සකස් කර 2021 සැප්තැම්බර් මාසයේ දී ඉදිරිපත් කර තිබෙන්නේ රටේ වාරිමාර්ග ක්ෂේත්‍රයන්හි සිටි දැනට විශ්‍රාම ගැන්වී සිටින විද්වතුන්ගේ සාභාගිත්වයෙනි.මෙයට සෘජුව සම්බන්ධීකරණය ලබා දෙන්නේ ලංකා ජලනී නම් රාජ්‍ය නොවන සංවිධානය බව ආරංචි මාර්ග දක්වයි.. මෙහි නිරතව සිටින බොහෝ ඉංජිනේරුවන් ජාත්‍යන්තර වාරි කළමනාකරණ ආයතනය සමග කාලයක් තිස්සේ බැඳී සිටින රටේ ජල සම්පත් විකිණිම සදහා සෑම විටම මැදිහත් වූ පිරිසකි. එහි සිටින ඇතැමුන් වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ වරුන්ය.ඔවුන් විසින් සකස් කරන ලද මේ නව ප්‍රතිපත්ති කෙටුම් පත රනිල් වික්‍රමසිංහ රජය යටතේ කැබිනට්ටුවට ඉදිරිපත් කරලීමට දැන් සියලුම කටයුතු සූදානම් කර තිබේ යැයි දැන ගන්නට තිබේ..මෙම කෙටුම්පනතේ තිබෙන භයානක ප්‍රවේශයන් දෙකක් පිළිබඳ මේ අවස්ථාවේ දී මතක් කළ යුතුය. එකක් නම් ගංගා දෑලේ ජීවත්වන ජනතාව සතු ජල හිමිකම් බලපත්‍රය අන්සතු කිරීමට නැතිනම් විකිණිමට හැකියාව ලැබීමයි.මහවැලි අධිකාරිය සතු ඉඩම් බලතල ප්‍රාදේශිය ලේකම් වරුන්ට පවාරා ( විධිමත් සැලැස්මකින් තොරව ) බෙදුම්වාදී න්‍යයා පත්‍රයට අවශ්‍ය පසුබිම සකස් කරලීමට අයවැය යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කර ඇති මොහොතක නිදහස් කරන ලද ඉඩම් වල සිටින ගොවියන් තමන්ට හිමිවන ජල හිමිකම්ද අන්සතු නොකර සිටීවි යැයි  කියන්නට නොහැකිය.එසේම මහාපරිමාණ ජල පාරි‌භෝකියන් ලෙසට සැලකෙන විශාල සමාගම් ගැනද මෙම කෙටුම්පතේ සඳහන්ව තිබෙන්නේ සුළු ජල අයිතිය රකින්නට නම් සමාගම් වල ජල අයිතියද පාලනය කළ යුතු බවයි. මෙයින් හැඟවෙන්නේ විශාල සමාගම් වලට පවරන්ට නියමිත ජල කළමනාකරණය පිළිබඳ පණිවුඩයයි. අනෙක් භයානක කරුණ නම් ගංගාද්‍රෝණියක තිබෙන ජල හිමිකම් සම්බන්ධ යම් ගැටුමක් නිරාකරණය කිරීමට ගැටුම් නිරාකරණ ආයතනයක් පිහිටුවීමට යෝජනා කිරීමයි. මේ කියන්නේ මහවැලි ගඟට බව පැහැදිලිය. එය ආරම්භ වනුයේ මධ්‍යම කඳුකරයෙනි. එහි දැන් ඉන්දීය බෙදුම්වාදී වුවමනාව මත වතු දෙමළ දේශපාලන නායකයන් ගේ කඳවුරක් බවට පත්ව තිබේ. මහවැලි ගඟ අවසාන වශයෙන්  මුහුදට එක්වන්නේ ත්‍රිකුණාමලයෙනි. එහිද ඩයස්පෝරා බලය ස්ථාපිත කරන්නට වත්මන් ආණ්ඩුව කැස කවමින් ඇත. අතරමගදී ජලය පරිහරණය කරනු ලබන්නේ මෙරට පාර්ම්පරික ගොවි ජනතාවයි.මේ පාර්ශවයන් අතර ගැටුම් කාරී වාතාවරණයක් ඇති කරනුයේ බෙදුම්වාදී වුවමනාවන් සඳහාය.එවිට ජල හිමිකම් සම්බන්ධව ගැටුම් ඇති වීම සුලභ දෙයක් වනු ඇත. ලංකා ජලනී නම් සංවිධානය මේ ඩයස්පෝරාවේ බළල් අතක්ද යන පැනය මතුවන්නේ මේ කරුණු නිසාය.

            ජල පරිහරණය සහ කළමනාකරණය උදෙසා සිය ඉතිහාසයේ යුගණනාවකම අත්දැකීම් හිමි රටක් වශයෙන්  ලෝකයේ කීර්තියක් දිනා සිටියද වර්තමානය වන විට මෙම දැනුම යොදා නොගැනෙන තරම්ය. ඒ වෙනුවට විදේශ ආධාර මුදල් මත යැපෙන නිළධාරීන් සහ දේශපාලනඥයන් විදේශ රටක ක්‍රියාත්මක කරන ලද ජල කළමනාකරණ මූලධර්ම ලංකාවට ආදේශ කරයි. 1985 වැනි ඈතකාලයකදී පිහිටවූ ජාත්‍යන්තර වාරි කළමණාකරණ ආයතනය  මත යෑපීම ආරම්භ වූ දා පටන්ම එය එසේ වෙයි. දැනට රටේ වාරි ජලය සහ පානීය ජලය පාලනය කරන ආයතන වසා දමා එක් අයතනයක් තුළටද ඒ ආයතන තුළ තවත් අනු ආයතන බිහි කිරීමට කරනු ලබන තැත අපි දකින්නේ විශ්‍රාම ගොස් සිටින විශ්‍රාම යන්නට සිටින නිළධාරීන්ට තවත් රැකියාවකට යෑමට මග පාදා දීමකි.එසේම එක් අයනයකින් සියල්ල හසුරුවන කල්හි ගෙඩිය පිටින් විකිණීමට තිබෙන වුවමනාව ප්‍රබලව මතුවන බවද මෙහිදී සඳහන් කළ යුතුය.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

 

 

ලංකාවේ චෞර රාජ්‍යය තුළ එක් හෙරකගේ කතාවක්

 

                  රත්නපුරයේ සිට පාණදුර දක්වා ධාවනය වන පුද්ගලික බස් රථයක ගමන් ගන්නා විට මුහුණ දුන් අත්දැකීමක් මෙලෙස විස්තර කර සිටිමි.මේ බස් රථයේ මගීන් සිටියේ කීප දෙනෙකි.මදක් දුර ධාවනය වන විට බසයට නැග ගත් තරුණයෙකු මා අසල හිස්ව තිබෙන අසුනේ වාඩි විය. හීන් වැසි පොද ඇද හැලෙන බව කවුළුවෙන් බැලූ විට පෙනේ.කවුළු වීදුරුව මදක් වසා මා අසළ වාඩි වූ තරුණයා දෙස බැලූවෙමි. ටී ෂර්ටයකින් සැරසුණු ඔහු ගේ පෙනුම දුක්මුසු යයි මට හැඟුණි.සුපුරුදු ලෙස කවුළුවෙන් පිටත බලමින් සිටින අතර ඔහු තම කටහඬ  අවදි කලේ වැස්සේ චුරු චුරුව ගැන කණස්සල්ලෙනි. වැස්ස නිසා රැකියාවට නිතිපතා යෑම අසීරු බවත් වැඩ පාඩු වෙන බවත් ඔහු කියා ගෙන ගියේය .නිහඬව ඔහුට සවන් දුන්නෙමි. මගෙන් අනුබලයක් නැතත් ඔහු දිගටම කතා කරයි.වඩා දුක්මුසුව කතාව ඇරඹුවේ මද වේලාවක් මේ අතුරු කතා දිගහැරීමෙන් පසුවය. ඔහුට වූ ඇබැද්දියක් ඔහු විස්තර කරයි. රත්නපුරයේ සිට හොරණ නගරයට ඔහු ගමන් කරමින් සිටී. ඒ මන්දැයි මම නොදනිමි. ඔහු එයද විස්තර කරන්නට පටන් ගත්තේය.

   මේ තරුණයාගේ නම මම නොදනිමි සාගර යනනාමයෙන් දැක්වුවහොත් ඔහු පෙදරේරුවෙකි. නැතිනම් මේසන් කෙනෙකි.පැල්මඩුල්ල අසල පනාවැන්න ඔහුගේ ගමයි.මහ මාවත අසල නිවස තනාගෙන බිරිඳත් දරුවන් දෙදෙනාත් සමග දිවි ගෙවන  මේ තරුණායා නිතිපතා සිය රැකියාවට පිටත්ව යයි. විවිධ ඉඳිකිරීම් වැඩබිම් වල වැඩ ලැබෙන ආකාරයට සේවය කරයි. වැස්සොත් රැකියාව නැත. කොරෝනා කාලයේ ඔහුට මෙන්ම සියලුම පෙදරේරුවන්ට රැකියාව අහිමි වුණි.ඉන්ධන හිඟය පැමිණි විට ප්‍රවාහන පහසුකම් දුර්වල වීම නිසා වැඩ බිම් වසා දැමුණි. ඒ කාලයේ දිවි රැක ගත්තේ විවිධ පුද්ගලයන්ගෙන් ලැබුණු ආධාර උපකාර නිසාවෙනි.ඒ අතරවාරයේ මහ ගංවතරුකට නිවසද කඩා වැටුණි.මීට දින කීපයකට ප්‍රථම සිය ඉදි කිරීම් වැඩබිමෙන් මාසික වේතනය අතට ලැබුණි. දිනකට තුන්දහස ගණනේ අතට ලැබුණු පඩියෙන් විවිධ කාර්යන් කළ යුතු විය.සිය දුවණියගේ සපත්තු දෙක ගැලවී තිබෙන බව ඔහුට මතක් විය. සපත්තු දෙකක් ගැනීම පිණිස පාණදුර නගරයට පැමිණීම ඔහුගේ බලාපොරොත්තුව විය.බස් රථයේ මදක් දුර ගමන් කරන විට වයස්ගත කාන්තාවක් ඔහුගේ අසුන ළඟින් වාඩි විය. ටික දුරක් ගමන් කරන විට මේ කාන්තාව තම අසරණ කම කියා පා මුදලක් බලාපොරොත්තු විය. සාගර රුපියල් දෙසීයක් ඇය අත තැබීය.

    ඊට පෙර දිනයේ දවස පුරාවටම මහන්සි වී සිටි  සාගර  ට ටික වේලාවකින් නිදිමත ඇති විය. මුදල් සහිත බෑගය ඔහුගේ ඔඩොක්කුවේය. හොරණ ආසන්නය දක්වාම ඔහුට දැඩිව නින්ද ගිය අතර ක්ෂණිකව අවදි වූයේ මගියෙකුගේ උස් හඬින් කල ඇමතීමකිනි.කලවා මත තිබූ බෑගය විවෘත කර තිබුණි. මුදල් මිටි අතුරුදහන් වී ඇත. ඔහු කලබල වී වට පිට බැලීය.පෙර සඳහන් කළ කාන්තාව ඉදිරි දොර ළඟ බැසීමට සූදානම් වනු දකින්නට ලැබුණි. සාගර වහා නැගිට පිටිපස දොරින් බැස අර කාන්තාව පසුපස හඹා ගියේය. හොරණ නගරයේ ත්‍රි රෝද රියැදුරන්ද සමග එකතු වූ සාගර මේ කාන්තාව අල්වා ගත්තේ වැඩි වෙහෙසක් නොගෙනය. ඇය වහා පොලිසියට භාර දුන් අතර තම පඩිපත මේ කාන්තව හොරා ගත් බව පැවසීය. නෝට්ටු වල තිබූ පන්දාහේ කොළ කීපය ඔහුට හොඳට මතක තිබුණි. මේ බැව් කියා කැට තැබූ සාගර කාන්තාවගේ සොරකම ගැන සහතික විය. නුමුත් කාන්තාව මේ බැව් පිළි නොගත් අතර ඇය ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් පොලිස් නිළධාරීන් අමතමින් නිදොස් වන්නට තැත් කළේය.අවසානයේ ඇයගේ පසුම්බිය විවෘත කළ විට සාගර කිවූ පරිදිම පන්දාහේ කොළ පහක් සහ දාහේ කොළ තුනක් දක්නට ලැබුණි.

    

    මෙම ගැටළුව පොලිසියේම බේරා ගන්නට සාගරට අවශ්‍ය විය. නුමුත් පොලිසිය එයට ඉඩ නොදුණි.උසාවියට දැමිය යුතු බව දක්වා ස්වල්ප වේලාවකින් මේ කාන්තාව උසාවිය වෙත කැඳවා ගෙන ගියේය. විනිසුරු තුමා නඩු අසා ඇය වැරදි කාරිය කරමින් තීන්දුව දුන් අතර සාගර ගේ ඉල්ලීම නිසා ඇප පිට නිදහස් කිරීමට ඉඩ දුනි. මුදල් සාගරට යලි ලබා දීමට අණ කලේය. ඇබැද්දිය දෙගුණ තෙගුණ වූයේ ඉන් පසුවය. මෙම කාන්තාව සාගරගේ බෑගයේ තිබුණු හැඳුනුම්පතද රියදුරු බලපතද රැගෙන තිබුණි. මුදල් ගෙන බැසීමෙන් පසු ඒ හැඳුනුම්පත් දෙකම වීසි කර තිබුණි.පොලිසිය කීවේ හැඳුනුම්පත ඉදිරිපත් කොට මුදල් ලබා ගත හැකි බවයි. නුමුත් හැඳුනුම් පත නැත. විදෙශ ගමන් බලපත වහා ඔහුට සිහි විය. එහි කොපියක් වට්ස්ඇප් හරහා ගෙන්වා දීම ප්‍රමණවත් දැයි ඔහු විමසීය. පොලිසියේ මහත්වරුන් ඒ කීම භාරගත්තේ නැත. විදේශ ගමන් බලපත්‍රය අතට රැගෙන ගෙන ඒමට නම් ඔහු නැවත ගමට යා යුතුය. ගමට යෑමට හෝ නැවත පැමිණීමට මුදල් නැත. දිනක් දෙකක් වැඩ කළහොත් මුදල් ලබා ගත හැකිය. පොලිසියේ රාළහාමිලාගේ දෙනෙත් වලින් කියැවුණේ සැලකීමක් අවශ්‍ය  බවයි. හිඟන්නාගේ පාත්‍රයට හෙණ ගැසුවා සේ සාගර අසරණ වී සිටියේය.බලවත් වේදනාවෙන් යුතුව ඔහු පොලිසියෙන් පිට වූයේ දින කීපයකින් නැවත පැමිණෙන බව දක්වමිනි. කුමක් කරන්නද දුවගේ සපත්තු දෙක ඔහුට සිහි විය පඩිපත රැගෙන ගෙදර එන සැමියා ගැන සිහි කරමින් බලා සිටින බිරිඳ ඔහුට සිහි විය. දින කීපයක් වැඩ කොට මුදල් ලබා ගත හැකි වුවත් ගෙදර කෑම වියදමට සහ රැකියාවට පිටත් ව ගිය පසු දෛනික කෑම වියදමට ඒවා ප්‍රමාණවත් නැත. දරුවන් ගේ ටියුෂන් ගාස්තු තවත් ගැටළුවක්ය.පාසලේ දී කල් මරමින් සිටින ගරුවරිය ළමුන්ට තමන්ගේ සවස පන්තියට පැමිණෙන ලෙස බල කරන හැටි ඔහුට මතකයට ආයේය.සිතේ දුක තවත් දැඩි විය නොදැනීම ඔහුට ඉකි ගැසුණි.

           දින කීපයක්ම වෙහෙස මහන්සි වී අන්තිම දිනයේ රෑ එළි වෙන තුරු ගොඩ නැගිල්ලක ඉහළ මහලේ කාන්ක්‍රීට් තට්ටුවක් නිම කොට උදේ පාන්දර ඉසිඹුවක් ලබා බැංකුවට ගොස් බිරිඳ ගේ කණ කර කීපයක්ද උගසට තබා ගත් මුදල ගෙන රත්නපුර සිට පාණදුර බසයට නැගි විටයි ඔහු මට මුණ ගැසුණේ. මේ කතාව ශ්‍රවණය කළ කල්හි මෙතෙක් නිෂ්ශබ්දව සිටි නමුත් කටහඩ අවදි කරන්නට සිදු විය. අප දෙදෙන මේ ගැටළුවට හේතු කතා කරමින් හොරණ දෙසට පැමිණුනේ රාජ්‍ය යන්ත්‍රණය තුළ පවතින මේ බරපතල දෝෂ නිවැරදි නොකරන්නේ ඇයි ද යන්න සාකච්ඡා කරමිනි.සියලුම දේ ඩිජිටල් කළ ලෝකයක හැඳුනුම්පතක අන්තර්ජාලය හරහා ළඟා කර ගැනීමට පොලිසිය ඉඩ නොදෙයි.ඒ කිසිවක් නොමැතිව මුදල් ලබා ගැනීමට කප්පමක්ද බලාපොරොත්තු වෙයි.

   හොරණ උසාවිය ළගින් බැස උසාවියෙන් ලියුමක් රැගෙන සාගර පොලිසියට යා යුතු විය.වැඩපලෙන් පිටත්ව ටී ෂර්ටයක් ඇද ගෙන පැමිණි බැවින් උසාවි ගේට්ටුවෙන් ඇතුලට නොගනී. ඒ ගැටළුවද ඔහු මට කීවේය. ඉතින් ඔහු කොලරය සහිත කමිසයක් අලුතෙන් මිලට ගත යුතුය.මේ ගමන පිටත් වීමට පෙර දිනයේ පොලිසියේ රාළහාමි කෙනෙක් ඔහුට කතා කර ඇත. වහාපැමිණ මුදල් රැගෙන යන්නටයි ප්‍රකාශ කර ඇත. ඒ සමගම තමන්ටද සළකන ලෙස වාචිකව පැවසූ බව සාගර කියයි. අසරණ වු පුද්ගලයෙකු ගෙන්ද කප්පම් ඉල්ලන පොලිසියේ මහත්වරු සිටින  ශ්‍රී ලංකාව සැබවින්ම චෞර රාජ්‍යයක් නොවේද.

   සාගරගේ කතාවත් සමග තවත් සිද්දි දෙකක් මෙහි ලියා තබමි. එකක් සමූපකාරයක සිදු වූ දෙයකි.ජනතාව  සමූපකාර බැංකු වල සිය කණකර උගස් තබන අතර ඇතැම් ඒවා කලකදී සින්න වෙයි. අවසානයේ සියලුම් බැංකු කරන ලෙසම ඒ රත්තරන් වෙන්දේසීයේ විකුණන අතර මුදල් සමූපකාර අරමුදලට ලැබේ.

 දිවයිනේ නම ගිය සමූපකාරයක රන්පවුම් තිස් දෙකක් සින්න වී තිබුණි. සුපුරුදු පරිදි මේ රත්තරන් වෙන්දෙසි කෙරුණි.රන් පවුම වර්තමානය වන විට ඒක් ලක්ෂ හතළිස් දාහ ඉක්මවා යන අතර මේ රන් භාණ්ඩ වෙන්දෙසි කරන ලදුයේ පවුම හැත්තෑහතරදහස බැගිනි.අඩු තක්ස්රුවකින් රන්භාණ්ඩ වෙන්දේසි කළ සමූපකාරයට  ලක්ෂ දොළහක ණය තුරුස්ද තිබේ. ඒ ණය තුරුස් වලින් කොටසක් හෝ ගෙවා දමා ගන්නට තිබූ අවස්ථාව මග හැර නිළධාරීන්ගේ සාක්කු වලට මුදල් ලැබෙන පරිදි කළ ගණු දෙනුව සාර්ථක වී ඇත. ජනතාව විසින් පාලනය කරන සමූපකාර වල තත්වය එයයි. චෞර රාජ්‍යය කෙතරම් ශක්තිමත් වී තිබේද.

        ඊ ළඟ සිද්දිය සොරකමක් ගැන නොවේ. උතුරු පළාතේ උසාවියක  සිදු වීමකි. ‌ෙඑතිහාසික කුරුන්දි විහාරයේ සංරක්ෂණ කටයුතු නවත්වන ලෙසට එනම් දාගැබේ හතරැස් කොටුවේ ඉඳි කිරීම් නවත්වන ලෙසට මුලතිවු මහොස්ත්‍රාත් අධිකරණය පසුගිය දා වාරණයක් නිකුත් කරතිබුණි. දෙමළ ජාතික සන්ධානයේ මන්ත්‍රීවරු කීප දෙනෙකු සහ අන්තවාදීන් පිරිසක් කුරුන්දි විහාර භූමියට පැමිණ උද්ඝෝෂණයක නිරත වූයෙන් මුලතිවු පොලිසිය මෙම වාරණය ගෙන තිබුණි. පසුව ඔක්තොබර් 1 3 දින මුලතිවු උසාවියට ගිය නීතිඥ නුවන් බෙල්ලන්තුඩාව ප්‍රේමසිරි පොරේරා සහ නීතිඥ ටිරොන් සිල්වා යන මහත්වරුන් මුලතිවු මහේස්ත්‍රාත් වරයාට කරණු පැහැදිලි කිරීමට උත්සාහ දැරීය. මේ අවස්ථවේ දී තමන් ගේ උසාවියේ භාෂා පරිවර්තකයන් නොමැති බැවින් දෙමළ බාෂාවෙන් පමණක් කරුණු ඉදිරිපත් කළ යුතු බවට ප්‍රකාශ විය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 16 වන සංශෝධනය අනුව උතුර සහ නැගනහිර පළාත් වල අධිකරණ බස දෙමළ වෙයි. නුමුත් සිංහල බසින් සහ ඉංග්‍රසි බසින් පර්වර්තන ලබා දිය යූතුය. කිලෝමීටර් තුන් හාරසීයක් මග ගෙවා මුලතිවු උසාවියට පැමිණ කරුණු  කියන්නට ඉඩ නොලැබුණු නීතිඥ මහතුන් සිය උසාවි වල අඩු ලුහුඩුකම්  කියන්නට ඉදිරිපත් වන්නේ නැත. නුමුත් රටේ ප්‍රධාන රාජ්‍ය භාෂාව වන සිංහල බසින් හෝ ජගත් භාෂාවක් වන ඉංග්‍රීසි බසින් රටේ තවත් පළාතක කතා කළ නොහැකිය.ඒ තරමටම සිංහලයා අසරණ වී තිබේ.ඒ සමගම ඉංග්‍රීසියෙන් කතා කරන කාන්තාවක් හොරකමේ යෙදෙයි.රටේ වැඩිපුරම හොරකමට සහ වංචාවට පෙළඹී සිටින්නේ ඉංග්‍රීසි කතා කරන පංතියේ අයයි.ඒ අපගේ චෞර රාජ්‍යයේ හැටිය. චෞර රාජ්‍යක් නිර්මාණය කලේ දේශපාලනඥයන් බව සැබෑය. එහෙත් ඒ රාජ්‍යය නඩත්තු කරනුයේ ජනතාව සහ නිළධාරීන් විසින් බව ලියා තැබිය යුතුය.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්