මුහුදු මහා විහාරයට සාධාරණය ඉටු කරමු

        සෑහෙන කාලවකවානුවක් තිස්සේ පොතුවිල් මුහුදු මහා විහාරය ට මුස්ලිම් අන්තවාදීන් ගෙන් වන ගැහැට පිළීබඳ ජන මාධ්‍ය ඔස්සේ එළි දක්වනු ලැබූ පුවත් රාශියකි.මාගේ මතකයේ හැටියට අවස්ථා පහකදී පමණ මා විසින්ද ලියන ලද ලිපි කීපයක්ම පුවත්පත් වල පළ විය. නමුත් එහි පවතින මුස්ලිම් ආක්‍රමණය පාලනය කරලීමට පාලකයන්ට හැකි නොවීය. පසුගිය යහපාලන සමයේ දී පොතුවිල් පමණක් නොව නැගෙනහිර සහ උතුරේ සියලු බෞද්ධ පුරාවිද්‍යා ස්ථානයන්ට මුස්ලිම් සහ දෙමළ අන්තවාදීන් ගෙන් බලවත් පීඩාවන් ඇති විය.සැබවින්ම මුස්ලිම් අන්තවාදීන් බෙහෙවින්ම බලවත් වන්නට ආරම්භ වූයේ ආර්. ප්‍රේමදාස සහ චන්ද්‍රිකා මැතිණීය ජනපති පදවිය දැරූ අවදියේ දීය. ඉන් පසු සෑම ආණ්ඩුවකදීම ඔවුන්ට වෙසෙසි සැලකිලි හිමි විය.වෙසෙසි ඇමති පට්ටම් හිමි විය. ඒවා පදනම් කොට ගෙන අන්තවාදී ක්‍රියාවන්ට නීත්‍යානුකූල බව හිමි විය.

          1951 දී මුහුදු මහා විහාරය අවට තිබූ පුරා වස්තු හඳුනා ගෙන එම භූමිය අක්කර 72 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 13 ක් වශයෙන් ගැසට් කරනු ලැබිණ. පුරා විද්‍යා චක්‍රවර්තී පූජ්‍ය එල්ලාවල මේධානන්ද හිමියන් පවසන පරිදි එම ස්ථානය පිළීබඳව මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතාට දැනුම් දී ඇත්තේ උන්වහන්සේ විසිනි.ඉන් පසුව 1964 දී මෙම භූමිය නැවත මැනීමකට ලක් කොට අක්කර 30 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 02 ක් වශයෙන් හඳුනාගෙන ගැසට් කර තිබේ. 1951 මැනුමේ දී බිම් සැලැස්මක් දැනට දක්නට නොලැබුණද දෙවනි මැනුමේ බිම් සැලැස්ම අනුව අක්කර 30 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 02 යනු නව පුරාවිද්‍යා ආරක්ෂිත බිමයි. අක්කර 33 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 14 ක් (විසරමුනෙයි කොටස - හේන් ) ගමකට වෙන් කරනු ලැබ ඇත. ඉතිරි අක්කර 09 රූඩ් 01 පර්චර්ස් 21 වෙරළ ට වෙන් කර ඇත.
       1951 දී වෙන් කරන ලද පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයේ හඳුනා ගැනීම නිවැරදිය. එහි සැම තැනකම මතුපිට පුරාවස්තු තිබෙන්නට ඇත. නමුත් පොතුවිල් පාලනය කළ මුස්ලිම් උප දිසාපතිවරු මෙම ඉඩම් නොයෙකුත් ආකාරයෙන් නීති විරෝධී ලෙස මුස්ලිම් ජනතාවට බැහැර කරන්නට ඇත.විසඳුමක් නැති කළ 1965 දී නැවත ගැසට් කරන්නට යෙදුණේ එලෙස බැහැර කරන්නට යෙදුණු භූමිය අත්හැර බව පැහැදිලිය. එසේම එහි එම භුමිය ගම්මානයකට වෙන් කරන ලද බවද දක්වා ඇත.මුල් ගැසට්ටුව පළ කරන අවදියේ එවැනි තීරණයක් ගෙන තිබුණේ නම් එම භූමිය පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයක් කරන්නේ නැත. කෙසේවෙතත් 1965 න් පසු චන්ද්‍රිකා මැතිණියගේ යුගයේ දී නැවතත් පෙර කී අක්කර 30 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 02 ( වෙල්ලාඩුවක්කඩු -වනය )ක පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයේ ඉඩම් ගණනාවක් නැවත ජය භූමි ඔප්පු මගින් මුස්ලිම් ජනතාවට බෙදා දී ඇත.නමුත් ඒ සම්බන්ධව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මගින් හෝ එකල සිටි සංස්කෘතික ඇමතිවරුන් විසින් විරෝධය පළ කර නොමැත.1975 වර්ෂයේ දී මෙම ස්ථානයේ පුරාවිදු කැණීම්ද ආරම්භ කොට එහි දැනට තිබෙන පිළීම ගෙය මතුකොට සංරක්ෂණය කළ අතර ස්ථූප දෙකක්ද හඳුනාගෙන ඇත.නමුත් එම කැණීම් 1978 දී නවතා දමා ඇත. කොටි ත්‍රස්තවාදයේ නැගීම ඊට හේතු වන්නට ඇත.

        මුහුදු මහා විහාරයේ නටබුන් ආසන්නයේ 1980 දී නව විහාරස්ථානයක් ඉඳි විය.මෙම පුරාවිදු රක්ෂිතයේ ඉඩම් භුක්ති විඳින මුස්ලිම් ජනතාව සහ පන්සල අතර ගැටුම් ආරම්භ වන්නේ ඉන්පසුවයි.පුරාවිද්‍යා වැඩ බිම භාරව මජීඩ් නම් මුස්ලිම් මුරකරුවකු පත් කිරීම නිසා සොයා ගත් පුරාවස්තු නිවෙස් වල ලිප්ගල් වලට ද යොදා ගත් බව පැවසේ. ඒ තත්වය මත පුරා විද්‍යා බලධාරීන්ගෙන් සහ පාලකයෙන් ගෙන් විසඳුමක් නොලැබුණු අතර 2006 වසරේදී මෙම ස්ථානය නැවත මැනීමකට ලක් කර පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයට අක්කර 59 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 19 ක්ද පන්සලට රූඩ් 03 පර්චර්ස් 04 ක්ද වෙන් කරන ලදී.ඒ මතුපිට භූමියේ කළ හැදෑරීමකට අනුවයි. සියලුම බිම් ප්‍රමාණය අක්කර 60 රූඩ් 02 පර්චර්ස් 22.69 ක් විය.නමුත් මෙම මැනීමේ දී 1951 දි සහ 1964 දී හඳුනා ගත් ස්ථාන බැහැර කරවා ඇති බව පෙනේ. මෙම ගැසට් දෙක සම්බන්ධව හිටපු වැඩ බලන පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මණ්ඩාවල මහතා නීතිපතිට දන්වනු ලදුව ඔහු විසින් එවන ලද ලිපියද මෙහි දක්වා ඇත. එහි සඳහන් කර ඇති ආකාරයට 1951 ගැසට්ටුව අවලංගු කර නැත.නමුත් ඔහු සඳහන් කර ඇත්තේ පවත්නා නීතිය අනුව දෙවනි ගැසට්ටුව වලංගු වන බවයි. රජයේ ඉඩම් සම්බන්ධව නීතිමය තත්වය එලෙස වුවත් පුරාවස්තු සහිත භුමියක් එලෙස වර්ග කිරීම ප්‍රායෝගික නැත. එයට හේතුව කලින් ගැසට් කළ භූමියේ පුරාවස්තු තිබිය හැකි නිසයි.

      දැන් මේ මාතෘකාව යළිත් කළ එළි බැස ඇත. දෙශපාලකයන් මෙහිදී රඟනු දැකිය හැකිය. මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැති වරයා සංස්කෘතික ඇමති වශයෙන් මුහුදු මහා විහාරය සතු භූමිය නැවත ගැසට් කිරීමට උත්සාහ කරන බව දක්වා ඇත.නමුත් ඒ 2006 මැනීම අනුව බව පෙනේ.ඉහත සඳහන් භූමි වල නම් බලන්න.( වෙල්ලාඩුවක්ඩ්ඩු -B) යනු විහාරය අවට තිබෙන හේන් සහිත උස්බිමයි.(විසරමුනෙයි -A-C) යනු හේන් වලයටව තිබුණු   පහත්බිම් කැළයයි. විහාරය අසල වැවක්ද ඇත. පසුකාලයේ දී නැගෙනහිර මුස්ලිම් ව්‍යාප්තිය අනුව මේ හේන් භූමි ජනාවාස වන්නට ඇත. පොල් වගා කළ බව ඡායාරූප වලින් පැහැදිලිය. එසේම 2014 දී කළ ගවේශනයකින්සහ කැණීමකින් වෙරළ ආසන්නයේ තවත් පුරාවස්තු රාශීයක් හඳුනාගන්නට යෙදී ඇත.

    කෙසේ වෙතත් ආණ්ඩුව යළිත් මේ ගැටළුව අනා ගන්නට නොගොස් 1951 දී වෙන් කරන ලද භූමියන් හි සහ අලුතින් හඳුනාගන්නට යෙදුණු පුරාවස්තු සහිත භූමි වල පූර්ණ ගවේශනයක් කොට පුරාවිද්‍යාවට සහ විහාරයට ඉඩම් නිවැරදිව හඳුනාගෙන  නිදහස් කල යුතුය.ඒ  සඳහා මතුපිට ගවේශණයක් පමණක් නොව පර්යේෂණ කැණීම් වලවල්ද හෑරීම සුදුසුය. එසේම මුහුදු කෑම නිසා මුහුදේ යටව තිබෙන පුරාවස්තුද හඳුනාගත යුතුය. අනතුරුව වෙරළ සංරක්ෂණය පිණිස පනාබැමි යොදා වැලි ගොඩබිමට ඒම වැළැක්වීමද කළ යුතුය. රජයේ සන්තකය ආපසු පවරා ගැනීමේ නීතිය යටතේ මුස්ලිම් අන්තවාදීන් විසින් අල්වා ගත් භූමි නිදහස් කොට ඔවුනට විකල්ප ඉඩම් ලබා දීම කළ හැකිය. මුස්ලිම් අන්තවාදය පාලනය කොට සාධාරණය ඉටු කර දිය යුත්තේ එලෙසයි.එසේ නැතිව දෙමල සන්ධානයට අක්කර 500 ක් නිදහස් කර අතර වාරයේ සිංහල බෞද්ධයන් චූන් කිරීමට පෙට්ටගම් අස්සේ ඇති මැනුම් සැලසුම් ඉදිරියට දමා ඒ මත තීරණ ගෙන ප්‍රශ්ණය යට ගැසීම සුදුසු වන්නේ නැත.