දෙවනගල කලබල ආණ්ඩුව හැරිල බල

                                               

              ‌‌ෙඑතිහාසික දෙවනගල රජමහා විහාර සන්තක දේපළ කොල්ල කෑම සම්බන්ධව නැවතත් ජනමාධ්‍ය වල අවධානය යොමුව පවතී.මේ කලබල ඇති කරනු ලබන්නේ දෙවනගල ගලවටේ ඉඩම් ආක්‍රමණය කර සිටින මුස්ලිම් අන්තවාදීන් බව නොරහසකි.  1941 වර්ෂයේ  දෙසැම්බර් දොලොස් වනදා නිකුත් කරන ලද ගැසට් පත්‍රයක් මගින් දෙවනගල විහාර සන්තක ප්‍රදේශය පුරා විද්‍යා ස්මාරක ලැයිස්තුවට ඇතුලත් කර ඇත. නමුත් රජ වරුන් පූජා කරන ලද ගම් බිම් සහිත සම්පූර්ණ විහාරගම ඇතුලත් බිම් මැනුම සකස් කර ඇත්තේ 1876 වසරේ දීය. කැකිරි ගොඩ ලියන රාළ නැමැත්තෙක් හේන් කෙටීම සඳහා දෙවනගල විහාරස්ථානයෙන් අවසර ලබා ගෙන ඇත්තේ ඉන් බොහෝ කලකට පසුවය. ඒ අනුව ගල පාමුළ කැලේ කොටා හේන් පැල් ඇටවිණ. කලක් යද්දී ස්වාමීන් වහන්සේ අපවත් වූ පසු මේ ඉඩම් වලට බලපත්‍ර ලබා ගත් ඔවුහු ස්ථිර නිවාස ද ඉඳි කළහ. අනතුරව වරින් වර රුපියල් එකසිය පණහක් වැනි සුලු මුදලකට මේ ඉඩ කඩම් මුස්ලිම් වරුන්ට විකුණා දමා ඇති බව දැන ගන්නට තිබේ. විහාරස්ථානයත් ගමත් අතර සම්බන්ධය බිඳ වැටෙද්දී මුස්ලිම් අන්තවාදය ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වන අවස්ථාවන් හිදී  දෙවනගල ගලවටේඅනවසරඉඳිකිරීම්රාශියක්සිදුවන්නේමෙලෙසය.
            ධාතුසේන රජ දවස මෙම පවුවෙහි විහාරයක් සෑදවූ බව ජනප්‍රවාද ගත ව තිබේ.

දිලේ දිලේ රැස් බුදු සසුන ලක තුලේ- විලේ ජලේ නොසිඳේ සැදුන හැම කලේ
කලේ නිරිඳු දාසෙන් වෙහෙර මන කලේ -ගලේ දෙවන නැග ගොස් වඳිමු සිතු ලොලේ

        දෙව් නැගි ගල දෙවනගල වූ බවද ජනප්‍රවාද ගතය.මාවනැල්ලේ සිට හෙම්මාතගම පාරේ ගොස් කටුගහවත්ත කඩ මණ්ඩියෙන් මෙන්ම අයගම හන්දියේ ඉදිරිපිට මාර්ගයෙන්ද උඩපමුණුව මාර්ගයෙන් ද දෙවනගලට පිවිසිය හැකි වන අතර එහි මස්තකයට දර්ශනය වන්නේ සතර කොරළයේ දර්ශනීය කඩයිම් බව කිව යුතුය. ජූනි මාසයේ දී සමකයට ආසන්න ව ගමන් කරන හිරු ලංකාවට මුදුන් වන්නේ අප්‍රියෙල් මාසයේ දීය. දෙවුන්දර දේවාලය ඉහළින් මුදුන් වන හිරු සමනොල කන්ද පසුකර දෙවනගලටද මුදුන් වෙයි. අනතුරුව අනුරාධපුරයේ ඉසුරුමුණි යෙන්ද නික්ම ඉරුමියන්කුලම හරහා පැදුම් දොර නොහොත් පේදුරු තුඩුවෙන් ලංකාවෙන් නික්ම යයි.දෙවනගල ට නැගි කල්හි මේ අතීත සූර්ය දේවාලයේ නටබුන් යැයි කැව හැකි පැරණි ඉඳි කිම් අපට දක්නට හැකිය. එවැනිම ගල් දෙවොලක් දෙවිනුවර ද වෙයි. පොලොන්නරු යුගයේ කිත් නුවර ගල් සෙනෙවියාගේ ක්‍රියාන්විතයක් ගැන ලියැවෙන සෙල් ලිපියක් මගින් ගම් බිම් පූජා කළ බව මෙම පවුවේ සටහන්ව ඇත.

      සීතාවක රාජසිංහයන් භික්ෂූන් වහන්සේලාට විරුද්ධව ආඬි පක්ෂය ගෙන කටයුතු කරන අවස්ථාවේ දී සෙංකඩගලින් යුග පුරුෂයෙකු බිහි විය. ඔහු නමින් කොනප්පු බන්ඩාර විය. කලක් පරංගි යටතේ යුධ සෙනෙවි කම් කළ හෙතෙම උඩරට භික්ෂූන් වහන්සේලා සමග සම්බන්ධකම් ඇති කරගෙන රට නිදහස් කර ගැනීමේ සූක්ෂම ව්‍යාපාරයක නිරත විය. මල්වතු විහාරයට අයත් භික්ෂු පරම්පරාවේ දෙවනගල රතනාලංකාර හිමි මේ කටයුත්තේ දී දුන්සහාය නිසා උඩරට ජය ගැනීම මෙන්ම රාජ උරුමය ඇති කුසුමාසන දේවියද තමන් ළඟට ගැනීමට කොනප්පු බණ්ඩාරයන්ට හැකි විය. පළමුවන විමලධර්ම සූරිය නමින් රජ වූ කොනප්පු බණ්ඩාර උඩරට රාජධානියට නව ජීවයක් එක් කොට නැති ව තිබූ උපසම්පදාව යලි ඇති කොට ශ්‍රී පාදය නැවත ආඬින් ගෙන් පවරා ගෙන බෞද්ධයින් සතු කොට තමන්ට උපකාර කළ දෙවනගල රතනාලංකාර ස්වාමීන්ට ද පුද සත්කාර කලේය ඒ වෙනුවෙන් ගම් බිම් පුදා දෙවනගල ගලේ කරන ලද ශිලා ලිපියක් වෙයි. මේ සියල්ල මෙහි උරුමය කියාපාන වැදගත් මූලාශ්‍රයන්ය.
          අනූව දශකයේ සිටම මේ විහාරය ආරාජිකව පැවතුණි.මුස්ලිම් වරුන්ගේ මෙහෙයවීම මත විහාරයේ බොහෝ විනාශකාරී සිදු වීම් දියත් වූ බව පැවසේ.විමලධර්මසූරිය රජු කෙටවූ ශිලා ලේඛනය මතට ඇසිඩ් වත්කර විනාශ කරන්නටද චෛත්‍ය ගර්භය බිඳ නිදන් වස්තු කොල්ල කෑමටද උත්සාහයක නිරත විය. විමරධර්ම රජු කරවූ පිළිමගෙයි වැඩ සිටින පිළිම වහන්සේ ගේ කුස යවුලෙන් ඇණ හාරා කරන ලද විනාශය අති මහත්ය. මල්වතු මහා විහාරයේ කාරක සංඝ සභාව විසින් මේ ස්ථානයේ භාර කාරත්වයට ස්වාමීන් වහන්සේලා පත්කළද වරින් වර උන්වහන්සේලාද අපවත් වීම නිසා තව දුරටත් නායකත්වයක් නොමැති ස්ථානයක් බවට පත් ව තිබුණි. පසු ගිය කාලයේ දී යවුලෙන් ඇණ කඩා බිඳ දැමූ පිළිම වහන්සේලා නැවත ප්‍රතිස්ඨාපනය කිරීමේ වගකීම ඉටු කරන ලද්දේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරින් පිරිස විසිනි. එහෙත් දෙවනගල ගල පාමුළ වටයක් තුළ විහාරගමට අයත් ඉඩ කඩම් කිසිවක් තවමත් නිදහස්ව නොමැත. පුද බිම පාමුළ උඩ පමුණුව පැත්තෙන් ගලේ කොටසක් කැඩීමට දමන ලද මුතුකෙලියාව නම් ගල් වලකි. කටු ගහවත්ත හා අයගම මාර්ගයන්ට මැදිව තිබෙන්නේ මුසල්මානුවන්ගේ ගවමස්කඩහාකුකුලුකොටුය.

            මුල් වරට මා හට එහි යෑමට අවස්ථාව ලැබුණේ 2000 වසරේදීය.වාරියපොළ සුමංගල විදුහලේ සිසුන් පිරිසක් සමග එහි ගිය පසු වත්මන් ඛේදවාචකය ඇසින්ම දැක ගන්නට ලැබුණි. පසුව 2009 වසරේ දී සපරගමුව පළාත් හිටපු ආණ්ඩුකාරවර ජානක ප්‍රියන්ත බණ්ඩාර මහතා සමග එහි ගියේ පුරාවිද්‍යා ස්මාරකයෙන් ඔබ්බට ගොස් ගල වටේ මායිම් කණු සිටුවීමට උත්සාහ කළ පුරාවිද්‍යා නිළධාරීන් හට සහාය වීමටයි.නමුත් එම අවස්ථාවේදී එතැනට කඩා වැදුණු අමාත්‍ය ආතාවුද සෙනෙවිරත්න ( කාති උසාවි පනත ගෙනාවේ මොහු විසිනි) කළ කලබලය නිසා එම කටයුත්ත එතනින් නවතාලන්නට සිදු විය.පසුව දිස්ත්‍රික් ලේකම් පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මූලිකව පැවතී රැස්වීමකදී මෙම ඇමතිවරයා පුරාවිද්‍යා නීළධාරිණයකට බැණි වැදුණි. ඒ සම්බන්ධව පූජ්‍ය බෙංගමුවේ නාලක හිමියන් විසින්  එම ඇමතිට 2013 වසරේ දී යැවූ ලිපියෙන් කියැවුණේ වග කිව යුතු ඇමතිවරයෙකු විසින් මෙවැනි දෑ නොකළ යුතු බවයි.
         දැන් මේ ගත වන්නේ 2020 වසරයි.දේශපාලකයන් ගේ අනුග්‍රහය මත 1876 ගැසට් කරන ලද විහාරගමෙන් විශාල කොටසක් මුස්ලිම් අන්තවාදීන් විසින් අල්වා ගෙන තිබේ. මෑතකදී හරන්කහ උල්ල නම් කුඹුර ගොඩ කර ලීමට ගත් උත්සාහයක්ද විය. මෙහි වර්තමාන විහාරාධීපති වශයෙන් පත් කරන ලද පූජ්‍ය මැදිරිගිරියේ පුඤ්ඤසාර හිමියන් ගේ අප්‍රතිහත ධෛර්ය නිසා මේ වන විට මේ මුස්ලිම් අක්‍රමණයට එරෙහිව ප්‍රමාණවත් බලවේගයක් ගොඩ නැගී තිබේ. කුඩා ඉඩක් දුන් විට කන වටේ ගොස් සන්තකයම අල්ලා ගන්නා මුසල්මානුවන් සැබවින්ම රටටම පිළීලයකි.දෙවනගල ප්‍රශ්ණයේ දී අන් බොහෝ දේට වඩා සංකීර්ණව වැඩ කරන්නට සිදු වී ඇත. පුරාණ විහාරගම් නීතිය අනුවද වැඩ වසම් ආඥාපනත අනුවද කෙතරම් කාලයක් වුවද විහාරගමක බදු වශයෙන් හෝ වෙනත් ක්‍රමයකින් ඉඳි කිරීම් පවත්වා ගෙන යනු ලබන පුද්ගලයෙකුට අයිතිය හිමි වන්නේ නැත.සැලව රජ මහා විහර සන්තක දේපළ නිරවුල් කරලීමේ දී මෙම නීතිමය තර්කයන් පෙරට ගැනීම නිසා 2016 වසරේ දී එම රජ මහා විහාරයට අයත් ඉඩකඩම් නිරවුල් විය.එසේ තිබියදී දාසෙන් පවුව නොහෙත් දෙවනගග ගල පමණක් පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයක් කරලීමෙන් සෑහීමකට පත් විය යුතු නැත. බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස් වරයාට මේ සම්බන්ධව බරපතල වගකීමක් පැවරී තිබේ. පුරාවිද්‍යා ස්මාරක වහයෙන් සැලකෙන දේ ආරකෂිත කරන අතර වාරයේ ‌‌ෙඑතිහාසික දෙවනගල විහාරගම් දේපල නිරවුල් කර දීමේ වගකීම ඔවුන්ට කිසිලෙසකින් වත පැහැර හැරිය නොහැකිය.

         අතීතයේ දී නම් මේ රටේ පාරම්පරික උරුම කරුවන් හට පීඩා කරන දෙමළුන් ඇතුළු විදේශිකයන් මාවටු තොටින් පිටුවහල් කළහ. එසේත් නැතිනම්  කලබලකාරී විදෙශිකයන් හට ඌලියම් නම් බද්දක් පණවා පාලනය කළහ.පාලකයන් ගේ වගකීම විය යුත්තේ දෙවනගල කලබලයන් වහා සංසිඳවීමට ක්‍රියාකිරීමයි. මාසයකට වරක් මහා සංඝ රත්නය සමග සතුටු සාමිචියේ යෙදී ප්‍රශ්ණ යට ගැසීම රජෙක් ගේ යුතුකම නොවේ

මුහුදු මහා විහාරයට සාධාරණය ඉටු කරමු

        සෑහෙන කාලවකවානුවක් තිස්සේ පොතුවිල් මුහුදු මහා විහාරය ට මුස්ලිම් අන්තවාදීන් ගෙන් වන ගැහැට පිළීබඳ ජන මාධ්‍ය ඔස්සේ එළි දක්වනු ලැබූ පුවත් රාශියකි.මාගේ මතකයේ හැටියට අවස්ථා පහකදී පමණ මා විසින්ද ලියන ලද ලිපි කීපයක්ම පුවත්පත් වල පළ විය. නමුත් එහි පවතින මුස්ලිම් ආක්‍රමණය පාලනය කරලීමට පාලකයන්ට හැකි නොවීය. පසුගිය යහපාලන සමයේ දී පොතුවිල් පමණක් නොව නැගෙනහිර සහ උතුරේ සියලු බෞද්ධ පුරාවිද්‍යා ස්ථානයන්ට මුස්ලිම් සහ දෙමළ අන්තවාදීන් ගෙන් බලවත් පීඩාවන් ඇති විය.සැබවින්ම මුස්ලිම් අන්තවාදීන් බෙහෙවින්ම බලවත් වන්නට ආරම්භ වූයේ ආර්. ප්‍රේමදාස සහ චන්ද්‍රිකා මැතිණීය ජනපති පදවිය දැරූ අවදියේ දීය. ඉන් පසු සෑම ආණ්ඩුවකදීම ඔවුන්ට වෙසෙසි සැලකිලි හිමි විය.වෙසෙසි ඇමති පට්ටම් හිමි විය. ඒවා පදනම් කොට ගෙන අන්තවාදී ක්‍රියාවන්ට නීත්‍යානුකූල බව හිමි විය.

          1951 දී මුහුදු මහා විහාරය අවට තිබූ පුරා වස්තු හඳුනා ගෙන එම භූමිය අක්කර 72 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 13 ක් වශයෙන් ගැසට් කරනු ලැබිණ. පුරා විද්‍යා චක්‍රවර්තී පූජ්‍ය එල්ලාවල මේධානන්ද හිමියන් පවසන පරිදි එම ස්ථානය පිළීබඳව මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතාට දැනුම් දී ඇත්තේ උන්වහන්සේ විසිනි.ඉන් පසුව 1964 දී මෙම භූමිය නැවත මැනීමකට ලක් කොට අක්කර 30 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 02 ක් වශයෙන් හඳුනාගෙන ගැසට් කර තිබේ. 1951 මැනුමේ දී බිම් සැලැස්මක් දැනට දක්නට නොලැබුණද දෙවනි මැනුමේ බිම් සැලැස්ම අනුව අක්කර 30 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 02 යනු නව පුරාවිද්‍යා ආරක්ෂිත බිමයි. අක්කර 33 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 14 ක් (විසරමුනෙයි කොටස - හේන් ) ගමකට වෙන් කරනු ලැබ ඇත. ඉතිරි අක්කර 09 රූඩ් 01 පර්චර්ස් 21 වෙරළ ට වෙන් කර ඇත.
       1951 දී වෙන් කරන ලද පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයේ හඳුනා ගැනීම නිවැරදිය. එහි සැම තැනකම මතුපිට පුරාවස්තු තිබෙන්නට ඇත. නමුත් පොතුවිල් පාලනය කළ මුස්ලිම් උප දිසාපතිවරු මෙම ඉඩම් නොයෙකුත් ආකාරයෙන් නීති විරෝධී ලෙස මුස්ලිම් ජනතාවට බැහැර කරන්නට ඇත.විසඳුමක් නැති කළ 1965 දී නැවත ගැසට් කරන්නට යෙදුණේ එලෙස බැහැර කරන්නට යෙදුණු භූමිය අත්හැර බව පැහැදිලිය. එසේම එහි එම භුමිය ගම්මානයකට වෙන් කරන ලද බවද දක්වා ඇත.මුල් ගැසට්ටුව පළ කරන අවදියේ එවැනි තීරණයක් ගෙන තිබුණේ නම් එම භූමිය පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයක් කරන්නේ නැත. කෙසේවෙතත් 1965 න් පසු චන්ද්‍රිකා මැතිණියගේ යුගයේ දී නැවතත් පෙර කී අක්කර 30 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 02 ( වෙල්ලාඩුවක්කඩු -වනය )ක පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයේ ඉඩම් ගණනාවක් නැවත ජය භූමි ඔප්පු මගින් මුස්ලිම් ජනතාවට බෙදා දී ඇත.නමුත් ඒ සම්බන්ධව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මගින් හෝ එකල සිටි සංස්කෘතික ඇමතිවරුන් විසින් විරෝධය පළ කර නොමැත.1975 වර්ෂයේ දී මෙම ස්ථානයේ පුරාවිදු කැණීම්ද ආරම්භ කොට එහි දැනට තිබෙන පිළීම ගෙය මතුකොට සංරක්ෂණය කළ අතර ස්ථූප දෙකක්ද හඳුනාගෙන ඇත.නමුත් එම කැණීම් 1978 දී නවතා දමා ඇත. කොටි ත්‍රස්තවාදයේ නැගීම ඊට හේතු වන්නට ඇත.

        මුහුදු මහා විහාරයේ නටබුන් ආසන්නයේ 1980 දී නව විහාරස්ථානයක් ඉඳි විය.මෙම පුරාවිදු රක්ෂිතයේ ඉඩම් භුක්ති විඳින මුස්ලිම් ජනතාව සහ පන්සල අතර ගැටුම් ආරම්භ වන්නේ ඉන්පසුවයි.පුරාවිද්‍යා වැඩ බිම භාරව මජීඩ් නම් මුස්ලිම් මුරකරුවකු පත් කිරීම නිසා සොයා ගත් පුරාවස්තු නිවෙස් වල ලිප්ගල් වලට ද යොදා ගත් බව පැවසේ. ඒ තත්වය මත පුරා විද්‍යා බලධාරීන්ගෙන් සහ පාලකයෙන් ගෙන් විසඳුමක් නොලැබුණු අතර 2006 වසරේදී මෙම ස්ථානය නැවත මැනීමකට ලක් කර පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයට අක්කර 59 රූඩ් 03 පර්චර්ස් 19 ක්ද පන්සලට රූඩ් 03 පර්චර්ස් 04 ක්ද වෙන් කරන ලදී.ඒ මතුපිට භූමියේ කළ හැදෑරීමකට අනුවයි. සියලුම බිම් ප්‍රමාණය අක්කර 60 රූඩ් 02 පර්චර්ස් 22.69 ක් විය.නමුත් මෙම මැනීමේ දී 1951 දි සහ 1964 දී හඳුනා ගත් ස්ථාන බැහැර කරවා ඇති බව පෙනේ. මෙම ගැසට් දෙක සම්බන්ධව හිටපු වැඩ බලන පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මණ්ඩාවල මහතා නීතිපතිට දන්වනු ලදුව ඔහු විසින් එවන ලද ලිපියද මෙහි දක්වා ඇත. එහි සඳහන් කර ඇති ආකාරයට 1951 ගැසට්ටුව අවලංගු කර නැත.නමුත් ඔහු සඳහන් කර ඇත්තේ පවත්නා නීතිය අනුව දෙවනි ගැසට්ටුව වලංගු වන බවයි. රජයේ ඉඩම් සම්බන්ධව නීතිමය තත්වය එලෙස වුවත් පුරාවස්තු සහිත භුමියක් එලෙස වර්ග කිරීම ප්‍රායෝගික නැත. එයට හේතුව කලින් ගැසට් කළ භූමියේ පුරාවස්තු තිබිය හැකි නිසයි.

      දැන් මේ මාතෘකාව යළිත් කළ එළි බැස ඇත. දෙශපාලකයන් මෙහිදී රඟනු දැකිය හැකිය. මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැති වරයා සංස්කෘතික ඇමති වශයෙන් මුහුදු මහා විහාරය සතු භූමිය නැවත ගැසට් කිරීමට උත්සාහ කරන බව දක්වා ඇත.නමුත් ඒ 2006 මැනීම අනුව බව පෙනේ.ඉහත සඳහන් භූමි වල නම් බලන්න.( වෙල්ලාඩුවක්ඩ්ඩු -B) යනු විහාරය අවට තිබෙන හේන් සහිත උස්බිමයි.(විසරමුනෙයි -A-C) යනු හේන් වලයටව තිබුණු   පහත්බිම් කැළයයි. විහාරය අසල වැවක්ද ඇත. පසුකාලයේ දී නැගෙනහිර මුස්ලිම් ව්‍යාප්තිය අනුව මේ හේන් භූමි ජනාවාස වන්නට ඇත. පොල් වගා කළ බව ඡායාරූප වලින් පැහැදිලිය. එසේම 2014 දී කළ ගවේශනයකින්සහ කැණීමකින් වෙරළ ආසන්නයේ තවත් පුරාවස්තු රාශීයක් හඳුනාගන්නට යෙදී ඇත.

    කෙසේ වෙතත් ආණ්ඩුව යළිත් මේ ගැටළුව අනා ගන්නට නොගොස් 1951 දී වෙන් කරන ලද භූමියන් හි සහ අලුතින් හඳුනාගන්නට යෙදුණු පුරාවස්තු සහිත භූමි වල පූර්ණ ගවේශනයක් කොට පුරාවිද්‍යාවට සහ විහාරයට ඉඩම් නිවැරදිව හඳුනාගෙන  නිදහස් කල යුතුය.ඒ  සඳහා මතුපිට ගවේශණයක් පමණක් නොව පර්යේෂණ කැණීම් වලවල්ද හෑරීම සුදුසුය. එසේම මුහුදු කෑම නිසා මුහුදේ යටව තිබෙන පුරාවස්තුද හඳුනාගත යුතුය. අනතුරුව වෙරළ සංරක්ෂණය පිණිස පනාබැමි යොදා වැලි ගොඩබිමට ඒම වැළැක්වීමද කළ යුතුය. රජයේ සන්තකය ආපසු පවරා ගැනීමේ නීතිය යටතේ මුස්ලිම් අන්තවාදීන් විසින් අල්වා ගත් භූමි නිදහස් කොට ඔවුනට විකල්ප ඉඩම් ලබා දීම කළ හැකිය. මුස්ලිම් අන්තවාදය පාලනය කොට සාධාරණය ඉටු කර දිය යුත්තේ එලෙසයි.එසේ නැතිව දෙමල සන්ධානයට අක්කර 500 ක් නිදහස් කර අතර වාරයේ සිංහල බෞද්ධයන් චූන් කිරීමට පෙට්ටගම් අස්සේ ඇති මැනුම් සැලසුම් ඉදිරියට දමා ඒ මත තීරණ ගෙන ප්‍රශ්ණය යට ගැසීම සුදුසු වන්නේ නැත.

ලංකා මුදල් ඒකකය ශක්තිමත් කිරීමට වෙනසක් අවශ්‍යයි

                     

        ලංකාවේ භාවිත සම්මත මුදල කාලයක් තිස්සේ අව ප්‍රමාණය වීම නිසා රටේ ආර්ථිකය බරපතල ලෙසට කඩා වැටී ඇත.වර්තමාන වසංගත තත්වය හමුවේ ඇතිවී තිබෙන ආර්ථික අවපාතය ගණනය කළ නොහැකි තරම්ය.බොහෝ දේ වෙළෙඳ පලෙන් මිළට ගන්නා ජනතාවට සිය එදිනෙදා වියදම් කළමනාකරණය කරගන්නටවත් අවස්ථාවක් නොදී රුපියල කඩා වැටෙයි.වසංගත තත්වය මර්දනය කර ගැනීමෙන් පසුව  රුපියල පාලනය කිරීමටවත් විකල්පයක් සෙවීමට පාලකයන් උනන්දු වේ දැයි සිතන්නට නොහැකිය. අතීත වර්තමාන සංඛ්‍යා ලේඛන සහ ලෝක ප්‍රවණතා ගැන කතා කරනවා විනා නව අදහසක් කියන්නට සමත් පුද්ගලයෙක් මේ ආර්ථික ක්ෂේත්‍රය තුළින් හමු නොවේ.නමුත් වර්තමාන  අමාතය බන්දුල ගණවර්ධන මහතා වසංගත තත්වය හමුවේ පවතින අර්බුදය ගැන පැවති සාකච්ඡාවකදී ඩොලරයෙන් වෙන්වීම පිළිබඳ අදහසක් පැවසූ බව මෙහිදී මතක් කරන්නට හැකිය.

        1949 අංක 58 දරණ මුදල් නීති පණතට අනුව ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව පිහිටුවන ලද්දේ ප්‍රධාන අරමුණු කීපයක් සඳහාය.ලංකා රුපියලේ ස්ථාවර භාවය සුරැකීම ජාත්‍යන්තර ගනු දෙනු සඳහා රුපියල නිදහස් කිරීමට පසුබිම සැලසීම එහි ප්‍රධාන අරමුණු අතර වෙයි.අද රුපියලේ අගය තීරණය කරනු ලබන්නේ ඇමරිකානු ඩොලරයට සාපේක්ෂකවයි.මහ බැංකුව සතු විදේශ විනිමය සංචිත ප්‍රමාණයත් දළ ජාතික නිෂ්පාදනයත් පදනම් කර ගෙන ඩොලරයට  සමගාමීව මෙම අගය තීරණය කෙරේ.මහ බැංකුව විසින් විදේශ සංචිත ප්‍රමාණයක් පවත්වාගෙන යනුයේ කීප ආකාරයකිනි. විදේශ බැංකුවල තැන්පතු විදේශ රාජ්‍ය බැඳුම්කර විදේශ රාජ්‍ය සහතික කළ සුරුකුම් පත් රත්තරන් සහ ජගත් මූල්‍ය අරමුදල භාවිතා කළ හැකි විශේෂ ගැනුම් හිමිකම් එම අවස්ථාවන්ය.ජාත්‍යන්තර ගනුදෙනු වලදී අතර මැදි මුදල ලෙස භාවිතා කරන ඇමරිකානු ඩොලරයේ ගැනුම් මිළ  සහ විකුණුම් මිළ මහ බැංකුව මගින් තීරණය කරයි.එසේ කරනු ලබන්නේ රුපියලේ පරිවර්ත්‍ය භාවය රැක ගැනීමටත් ලංකාව තුළ ක්‍රමානුකූල විදේශ මුදල් වෙළෙදපළක් ඇති කරලීම සඳහාත්ය.මෙහිදී වානිජ බැංකු ක්‍රමය ඉතා දියුණු නම් මහ බැංකුව මුදල් වෙළෙඳ පලෙන් ඉවත් වී සිටී.

       විදේශ විනිමය කළමනාකරණයේදී විනිමය අනුපාතය  ඉතා වැදගත්ය.මහ බැංකුව විසින්  රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති වලට අනුව  මුදල අව ප්‍රමාණ සහ අධිප්‍රමාණ කරනු ලැබේ.අපනයනය වැඩිකර ගැනීම පිණිසත් මුදල අව ප්‍රමාණ කරනු ලැබේ. 1967 දී එවකට පැවති රජය මුදල අව ප්‍රමාණ කරනු ලැබීය පසුව විවෘත ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති අනුව ස්ථාවර විදේශ විනිමය අනුපාත ක්‍රමය වෙනුවට පාලිත පාවෙන විදේශ විනිමය අනුපාත ක්‍රමය ආදේශ කරන ලදී.මෙතැන් සිට ඇමරිකානු ඩොලරයට සමගාමීව මූලක වශයෙන්ම ණය ගැනීම අරමුණු කොට ගෙන මුදල් වරින් වර අව ප්‍රමාණ කර තිබේ.1977 දී ඩොලරයේ විටිනාකම රුපියල් අටක් විය. විනිමය අනුපාතය පාවෙන්නට සැලැස්වීම නිසා 1978 වන විට එය රුපියල් 15.61 දක්වා වර්ධනය විය.2001 වර්ෂය වන විට එය රුපියල් 89.36 දක්වා ඉහළට එසැවී ගොස් තිබුණි. 2001 වර්ෂයේදී ජගත් මූල්‍ය අරමුදල මගින් ඇමරිකානු ඩොලර 253 ක් ණය වශයෙන් ලබා දීමට තීරණය කරන ලදී.මේ මුදල් ලබා දීමත් සමගම මෙම අරමුදල මගින් රජයට කොන්දේසි ද දමනු ලැබීය . නමුත් ජී.එල්.පීරිස් ඇමති වරයා සහ මහ බැංකු අධිපති ව සිටි ඒ.එස්.ජයවර්ධනත් ප්‍රකාශ කර සිටියේ එවකට පැවති පොදු පෙරමුණ රජයේ ප්‍රතිපත්තිය අනුව 21 වන සියවස සඳහා දර්ශනය නමැති ජනාධිපතිනිය ගේ වැඩපිළීවෙලට මේ මුදල් ලබා දී ඇති බවයි.රුපියල 70 සිට 100 දක්වා වැඩි වූයේ මේ මුදල් ලබාදීමත් සමගමයි. පසුව එය 90 දක්වා අඩු කෙරිණ. රුපියල අව ප්‍රමාණය වීම නිසා අප ගෙවිය යුතු ණය සහ පොළිය ඩොලර වලින් වැඩි වෙන හැටි මේ කාලයේ අත් දකින්නට ලැබුණි.

        මෙයින් සිදු වූයේ කුමක්ද 2001 දී ජගත් මූල්‍ය අරමුදල්  වාර්තාවේ නව වන පිටුවේ සඳහන් පරිදි වෙළෙඳ පළ බලවේගයන්ට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට රුපියලට ඉඩ ලබා දෙන පරිදි නම්‍ය ශීලී විනිමය අනුපාතයක් පවාත්වාගෙන යා යුතු බවයි. ඒ අනුව සිදු වූයේ අපනයනයන් අභිබවා ආනයනයන් සීඝ්‍රයෙන් වැඩිවීමයි. ඉඳි කිරීම් කර්මාන්තය  සංචාරක කර්මාන්තය ප්‍රවාහනය ආදී තැන්වලට ආනයනයන් බහුලව අවශ්‍ය බැවින් එහි යහපත් පැත්තක් තිබෙන බවට කෙනෙකුට තර්ක කළ හැකි නමුත් ලෝකයේ හදිසි අවස්ථාවකදී රුපියල පාලනය කර ගැනීම ලෙහෙසි පහසු නොවේ. අනෙක දේශීය භාණ්ඩ වලට වඩා විදේශීය භාණ්ඩ කෙරෙහි වැඩි රුචිකත්වයක් නැඹුරුතාවයක් ඇති සමාජයකට සිය ආශාවන් පාලනය කර ගත හැකි නොවේ. එවිට කෙසේ වත් නවොත්පාදන මගින් දේශීය කර්මාන්ත දියුණට පත් නොවේ.ජගත් විශේෂඥයන් තර්ක කරන පරිදි අපනයනයන්ට වැඩි අවස්ථා මේ මගින් උදා වී නැත.ඒවා ඇතැම් විට සීමා කිරීම් වලට යටත් වේ.දුප්පත් කම අඩු කිරීමේ ව්‍යුහාත්මක යොජනා ඉටු කිරීම පෞද්ගලීකරණය බෙදුම්වාදී යෝජනා වලට රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති තුළ තැනක් ලබා දීම වැනි කොන්දෙසි වලට රජයට යටක් වීමට සිදු වේ.දැනටමත් අසීමාන්තික ලෙසට යටත් වී ඇත. 1954 දී ජගත් මූල්‍ය අරමුදලට සම්බන්ධ වීමෙන් අප රටක් වශයෙන් විශාල ණය උගුලකට අසුවී ඇති වව පැහැදිලිය.ඇමරිකානු කොටස් වෙළෙඳ පළ ඉහළ නැන්වෙන විට ලංකාවේ සිටින කොටස් හිමියන් මෙහි මුදල් එහි ආයෝජනය කිරීම වැඩි වීමෙන් මෙවර වේගයෙන් රුපියල අව ප්‍රමාණය වී යයි හිටපු  අගමැති පවසා ඇත. එහි තේරුම නම් මහ බැංකුව මැදිහත් වීමක් නොකර බලා සිට ඇති බවයි.දැන් ඒ සඳහා මැදිහත් වන බව මහ බැංකුවේ ඉහළ නිළධාරීන් පැවසුවද විනාශය සිදුව හමාරය. බැඳුම්කර මගඩිය නිසාද පසු ගිය කාලයේදී මෙවැනි තත්ත්වයක් උදා විය.

              ලංකාවේ මුදල් භාවිතයට ඉතා දිගු අතීතයක් ඇත.ක්‍රි.පූ. දෙවන සියවසේ පමණ සිට ලංකාවෙන් හමුවන හස් එබූ කාසි ඊට නිදසුන්ය.සැබවින්ම හස් එබූ කාසි වල උප්පත්තිය ඉන්දු දේශයෙහි සිදුව ඇත්තේ ක්‍රි.පූ. හයවන සියවසේ දී පමණය. ග්‍රික කාසි නිසා ඉන්දු කාසියෙහි ප්‍රවර්ධනයක් සිදුව ඇති බව පැහැදිලිය.වෙළෙඳ සමාගම් සිය වත්කම් පෙන්වීම පිණිස මේ කාසි භාවිත කළහ. වෙසෙසින්ම  විදේශීය ගනුදෙනු වලදී මෙම කාසි භාවිතයේ පැතිරීම නිසා ලංකාවෙන්ද මේ කාසි හමුවන්නට ඇත. එහෙත් ලංකාව වෙළෙඳ ගනුදෙනු සිදු කරන්නට ඇත්තේ පූර්ව ‌ෙඒතිහාසික යුගයේ පටන් බව නිසැකය. රට තුළ ගනුදෙනු වලදී භාණ්ඩ හුවමාරුකම් සිදු වුවද දූපතක් වශයෙන් මෙන්ම ජනප්‍රිය තොටමුණු බහුල රටක් වශයෙන් වෙළඳ ගනුදෙනු වලට ඉඩකඩ රාශියක් විය.යාපන අර්ධද්වීපයේ ආනකොට්ටේ කැනීම් වලින් සොයා ගත් මුද්‍රාව එවැන්නකට භාවිත කරන ලද්දකි.ඒ අතර යම් මැටි කැබලි භාවිත කර සලාක මගින් ගනුදෙනු කිරීමක්ද සිදුව ඇත.

       පසු කාලයේ දී තඹ රත්තරන් රිදී ආදී ලෝහ වලින් තැනූ මෙරට මුදල් නිකුත් කිරීමේ අධිකාරිය නොයෙක් යුග වල අධිපතියන් බවට පත් වූ රජවරුන් සතු විය.ඔවුන් ගේ නමින්ම ඇතැම් විට මේ කාසි නිකුත් කරන ලදී.පළමුවන විජයබාහු එලෙස කාසි නිකුත් කළ  නරපතියෙකි. එකල මේ ලෝහ වල පැවති බර සහ සුලභතාවය මත මුදලේ අගය තීරණය කර තිබේ. ලංකාවෙන් හමු වූ රන් සහ තඹ එකල ලෝකයේ වෙනත් රටවලද හමු වුවද ලෝකයට සාපේක්ෂකව මෙහි හමු වීම් ඉහළ අගයක් ගත්හ. රුවන් මැලි සෑය ගොඩ නගන අවදියේ දී  ඒ උතුම් කාර්යයේ ශ්‍රද්ධා භක්තිය නිසා රටේ විවිධ ප්‍රදේශ වලින් රන් රිදී මැණික් මතු වූ හැටි මහා වංශයේ ඇතුලත්ව තිබේ. නගරයෙන් ඊසාන දිග තුන් යොදුන් තන්හි ආචාරවිට්ටි නම් ගමෙහි නානාවිධ රත්තරන් පහල විය. එයින් ලොකුම ඒවා වියතක් පමණද කුඩා ඒවා අඟලක් පමණද විය. වරින් දකුණු දිග අම්බට්ටකොල නම් ජනපදයෙහි ලෙනක රිදී පහළ විය.පුරයෙන් නැගෙනහිර දිග සත් යොදුනකින් එපිට ගෙඟන් එතෙර පිහිටි තඹ විට නම් ගමෙහි තඹ ලෝහ පහළ විය. ලංකා පුරා වෘත්ත සහ කඩයිම් පොත් වල දක්නට ඇති පරිදි සතරක් රිදී ආකාර ගම්ද සොළසක් රන් ආකාර ගම්ද සියයක් රුවන් ආකරගම්ද ලංකාව පුරා තිබී ඇත.යටත් විජිත සමයෙන් පසු ප්‍රථම වරට ලංකාවේ ඛනිජ සම්පත් ගවේශණයට ආයතනයක් පිහිටුවන ලදහ. යකඩ රන් රිදී ආදී ලෝහ වර්ග මෙන්ම මැණික් ගැනද ඔවුහු ගවේශණය කළහ.විසිවන සියවසේ මුල් භාගයේදී ලංකාවට පැමිණී ජී.ජී.ඩික්සන් නම් රන් ආකර පිළිබඳ විශේෂඥයකු සහ ප්‍රකට ගවේශකයෙකු වූ ආනන්ද කුමාරස්වාමී මහතා විසින් මෙම ඛනිජ සම්පත් ගැන වැදගත් වාර්තාවන් පළ කරනු ලැබ ඇත.මෙම ඉතිහාසයෙන් අපට පැහැදිලි වන්නේ විදේශ වෙළඳාම මත කාසි භාවිතය දියුණූ වූ ආකාරයත් රට තුළ පවතින භාණ්ඩ වල වටිනාකම් තීරණය කරලීමට වෙළෙඳම හේතු සාධක වූ බවත්ය. රන් සහ රිදී මිශ‍්‍ර කොට ද රාජ්‍ය යෙහි මුදල් සඳහා කාසි නිපදවනු ලැබූහ. ඒවා කහවණු අඩ කහවණු සහ මසුරන් යන නමින් හඳුන්වන ලදහ.          පසු කාලයේදී තඹ මස්සටද මසුරන් යන නාමය භාවිත කොට ඇත. පළවන විජයබාහු රජු මේ තඹ මස්ස නිකුත් කිරීම අරඹන ලදී.  සහස්ස මල් රජු විසින් නිකුත් කළ කාසි රටේ නොයෙකුත් තැන්වලනි හමුවේ. එයට හේතුව කාසි පිළිබඳ වෙනසක් කරලීමට එතුමාට තිබූ අවශ්‍යතාවයයි.කාසි බහුල කිරීම් මත අභ්‍යන්තර වෙළෙඳාමද දියුණු කරලීමට හැකියාව ලැබෙනු ඇති බවට කල්පනාවක් එහිදී ඇති වන්නට ඇත. උඩරට රාජධානිය ගිවිසුමකින් ඉංග්‍රීසීන් හට භාරදීමෙන් පසු එවකට ලන්දේසීන් විසින් භාවිත කළ රික්ස්ඩොලරය ඉවත් කර 1825 දී රන් පවුම හඳුන්වා දෙන ලදී. ඒ අනුව රන් පවුමක් රික්ස් ඩොලර් 1  ⅓  ක් විය. ඉන්පසු 1836 වසරේ දී ඉන්දියානු රුපියල ලංකාවේ භාවිතයට හඳුන්වා දී ඇත. එසේම පවුම් සිලිං සහ පැන්ස ආදී බ්‍රිතානය සම්මත මුදල් භාවිතයන්ද හදුන්වාදී ඇත.සිලිං දෙකක් රුපියලක් වශයෙනි. එසේම රුපියල් දහයක් පවුමක් ලෙසටද සැළකුණි.ඉන්පසු ලංකා බැංකුව 1844 දී පිහිටුවීමෙන් පසුව භාණ්ඩාගාර බිල්පත් සහ බැංකු විනිමය පත් නිකුත් කිරීම අරඹන ලදී.1869 දී ඉන්දියන් රුපියල සීමාවකින් තොර ටෙන්ඩර ක්‍රියාවලිය සඳහා උපයෝගී කර ගත අතර 1871 වන විට රුපියලක් යනු ශත 100 ක් බවට නිර්වචනය කර ඇත. ඉන්පසු ලංකා රුපියල නිකුත් කිරීම ආරම්භ කර ඇති අතර රුපියල යනු සිළිං 2 පැන්ස හයක් ලෙසට නිර්වනය කර තිබේ.

     වර්ෂ 1815 ට පෙර ලංකාව යටත් විජිතක් නොවේ. එ නිසා විදේශිකයන් විසින් ලංකාවේ මුදල ගැන තීරණ නොගත්හ. නමුත් පරංගින් සහ ලන්දේසීන් ගේ කාලයේ ලංකාවේ මුහුදු බඩ පළාත් ඔවුන් ගේ පාලනය යටතේ තිබූ බැවින් ඔවුන් ගේ මුදල් ඒකක වලින් ගනුදෙනු කරනු ලැබිණ.මහනුවර රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය වෙතද ඔවුන් ගේ මුදල් සංස්සරණය වූයේ එම නිසාය.පෙර සඳහන් කළ පරිදි 1827 න් පසු බ්‍රිතාන්‍ය පාලන විසින් ලංකාවට ස්ථීර මුදල් ඒකකයක් හඳුන්වා දී රන් පවුම සමග ගලප්පා ලීම නිසා රටේ ආර්ථික ස්ථාවරත්වයද වෙනස් විය. විසිවන සියවසේ අග භාගය වන විට රන් පවුම වෙනුවට ඇමරිකන් ඩොලරය මුල් තැන් ගනු ලැබූවේ ඇමරිකාව ආර්ථික බලවතා බවට පත් වීමෙනි.මේ තත්වය මත ලෝකයේ කුඩා රටවලට  ආර්ථික  ස්වාධීනත්වය ළඟා කර ගැනීම ඉතාමත් අසීරු වේ.ආනයනයන් දිනෙන් දින වැඩි කිරීම මීට හේතුවකි. ආනයනය යම් ආකාරයකට පාලනය කර ගැන්මට අපට මේ වසංගත තත්වය යටතේ අවස්ථාව ලැබී තිබේ.ඒසේ නම් අපනයනය දිරිමත් කරමින් ලංකාවේ මුදල් ඒකකය ශක්තිමත කරලීමේ අදියරකට අප පැමිණීය යුතුය.

            කලක් ලෝකයේ පිළිගත් මුදල් ඒකකය වූයේ රත්තරන්ය.1914 දක්වාම එය එසේ විය.ඉන් පසු 1971 දක්වාම රන් සම්මතයේ පිළිගැනීම් අඩු වැඩි වශයෙන් තිබුණද දැන් එවැනි සම්මතයක් නොමැත. නමුත් බොහෝ රටවල් රන් සංචිත  පවත්වාගෙන යන්නේ තම වත්කම් ප්‍රවර්ධනය කර ගැනීමටයි. ලංකාවේ මහ බැංකුව සතුවද ඩොලර මිලියන 786.60 වටිනා රන් සංචිතයක් තිබෙන බවට වාර්තා වෙයි. ඒවා ක්ෂණිකව මුදල් කළ නොහැකියි. නමුත් රටේ වත්කම් තීරණය කර ගැන්මට එය සාධකයක් වේ. මෙම තත්ත්වය තුළ රන් සංචිත තව දුරටත් වර්ධනය කර ගැනීම මගින් ලෝක ආර්ථික අවපාත  සහ වෙනස්කම්  සිදුවන අවස්ථාවලදී යම් පිළිසරණක් අත් වේ යැයි සිතිය හැකිය.අවාසනාවකට ලංකාවේ සොයා ගෙන තිබෙන රන් සහ මිනිරන් ඉල්ලම් වල අයිතිය භූවිද්‍යා සමීක්ෂණ හා පතල් කාර්යංශය විසින් ඔස්ට්‍රේලියා සමාගමකට බදු දී ඇත. ඔවුහු ඒවායේ රන් නොසොයා කොටස් වෙළෙද පළ තුළ ආයෝජනය කරමින් රන් මිශ්‍ර පස් පිටරට පටවන බවටද පසුගියදා වාර්තා විය. කෙසේ වෙතත් ඛනිජ වර්ග රන් සහ වෙනත් භූ සම්පත් වලින් පොහොසත් රටක් වශයෙන් තිබුණද අප අද ලෝක බැංකුවේ හිඟමනේ යයි. මේ ආර්ථික අර්බුදයෙන් සහ ණය උගුලෙන් ගැලවීමට නම් අප ගේ ආර්ථික ආකල්ප සහ ගතානුගතික පුරුදු වෙනස් විය  යුතුය.අපගේ රන් ඉල්ලම් වලින් රතතරන් ගොඩ ගෙන ඒවා වලින් අපට නැවතත් මසුරන් කාසිය නිෂ්පාදනය කර ගත හැකිය. මේ මසුරන් කාසියේ වටිනාකම තීරණය කර ගත හැක්කේ රට තුළ සිදුවන නිෂ්පාදනයන් අනුවයි.රත්තරන් වල බරට ලැබෙන මිලත් රයේ දේශිය නිෂ්පාදනයන්හි මිලත් එක්කාසු කරන විට මසුරන් කාසියේ මිළී තීරණ කළ හැකිය. දේශීය නිෂ්පාදන වලින් ලැබෙන අගය කර්මාන්ත මෙන්ම කෘෂීකර්මයෙන් ලැබෙන වටිනාකම්ද මත තීරණය කරන්නක් විය යුතුය.සෑම පුද්ගලයෙකුම නිෂ්පාදනය කරන ආහාර ගෙවත්තක තිබෙන ගස් වලින් ලැබෙන ආදායම් ආදී සියල්ල මෙයට ඇතුල් විය යුතුය. එවිට නිවරදිව රටේ වත් පොහොසත් කම් තීරණය කරගත හැකිය.රජය විසින් නිකුත් කරන ලද  මසුරන් කාසිය විදේශ බැංකු වල තැන්පත් කිරීමෙන් විදේශ සංචිත යම් පමණකින් ඉහල නංවාගත හැකිය.ඉන්පසු විශේෂ ගනුදෙනු වලදී හුවමාර කර ගැනීමෙන් ලංකා මුදලේ අව ප්‍රමාණය වීම් පාලනය කර ගැනීමට අවස්ථාව ලැබේ.මෙහිදී වැදගත්ම කරණය වන්නේ අපනයනය වැඩි කර ආනයනය පාලනය කර ගැනීමයි.

පාර්ලිමේන්තු ගිය කුරහන් තොණ්ඩුව වෙනුවෙන් ගොවියා ගේ රණ්ඩුව

                    

             දකුණු ඇමරිකාව නිජබිම කරගත් දුම්කොළය බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතවාදීන්ගේ ශරීර උණුසුම් කරන ටයිපටියක්  වූයේ ස්වදේශිකයන් ගේ ඉඩම් සහ දේපළද සින්නකර ගනිමිනි. රතු ඉන්දියානුවන්ගේ ශිෂ්ඨාචාර සුන්නත් දූලිකරමින් තක්කඩි සුද්දන් ඔවුන්ගේ ඉඩම් කොල්ල කෑ ඉතිහාසය මානව හිමිකම් තුට්ටුවකට මායිම් නොකළ ඉතිහාසයයි. මේ පරිවර්තනය තුළ පීරූ වැසියන්ගේ  අලභෝගය අර්ත්ඇපල් ලෙසින් ඒංගලන්තයේ රැජිනගේ කෑම මේසයට පැමිණියේය. රැජින ගේ රාජ භෝජන අනුකරණයට ගොස් නුවරඑළීයේ සහ වැලිමඩ අර්තාපල් සංස්කෘතිය විසින් සිංහලයන් බිලිගෙන ඇත. බෝ නොවන රෝග ලෙසින් දක්වන බොහෝ රෝග උත්පාදනයට මේ අර්තාපල් හේතු වී ඇතිවාට නිසැකය.

           පැරණි සිහළයාගේ ප්‍රධාන ආහාර භෝගයන් වූයේ වී සහ කුරහන්ය. වීබිස්සක් නැති කුරහන් අටුවක් නැති සාම්ප්‍රදායික නිවසක් එකළ නුවූයේය.කාලිංග ඹාඝ ගේ පටන් රොබට් බ්‍රවුන්රිග් ලා දක්වා වූ මහා ඝාතකයන් විසින් විනාශ කරන ලද සශ්‍රීක ගොවීබිම්හි පවා අක් වැස්සට ඉබේම  කුරහන් පැළවුණි. කුරහන් වලින් ශක්තිමත් වූ යකඩ දෑත් වලින් අස්වැද්දිය නොහැකි මහ පොළවක්ද එදා නුවූයේය. එහෙත් සුද්දාගේ යකඩ සපත්තුවට පෑගී සිටි සිංහලයා දිගේලි කොට නිදහස දුන් දා පටන් හේන් යායෙන් නැගුණු කුරහන් සීපදයත් වෙල් එළීයේ ගොවි අඩහැරයත් අකා මකා ගියේය. විසි එක්වන ශත වර්ෂයේ ආරම්භය වන විට කුරහන් රටින් ගෙන්වන ප්‍රධාන භෝගයක් බවට පත් වී ඇත. කුරහන් මාලය නැතහොත් සාටකය පාර්ලිමේන්තු තොණ්ඩුවක් වී ඇත.

           සුළඟට ලාලිත්‍ය දෙමින් වැඩෙන පඳුරු කුරහන් අතර රෑන් ඇදී යමින් දිවෙන වට්ටක්කා වැළක  හැංගුණු නාඹර පුලුලුකුලකට තට්ටු කරන්නට නොකැමති ගොවියෙකු වන්නි කරයේ එදා සිටියේ නැති තරම්ය.බඩ ඉරුං ගස් මණ්ඩි ඔස්සේ දකින තියඹරා ගෙඩියක කැඳවුම ද ඒ තරමටම මිහිරිය. හේනේ වනස්පති වෘක්ෂයේ මහ පැළට වී පාලුවේ සිටින්නෙකුට තමන්ගේ හේනේ සිරියාව විවිධාකාරයෙන් අත් විඳිය හැක්කේ එලෙසය. පාලු නිකින්නියේ වල් බැදි කපමින් හෙලූ දහදිය ට මිහිමවගෙන් ලැබෙන තෑග්ගක් බඳු හේන් භෝග හේඩාව එකින් එක අස්වනු දී සෙමින් සෙමින් තුනී වන විට ගොවි ගෙදර අටුව සරි බර වෙයි. කුරහන් බඩ ඉරුං මෑ බටු මිරිස් තක්කාලි අසමෝදගම් තම්පලා ආදී නොයෙකුත් භෝගයන්ට ක්ෂේම භුමියක්ව තිබූ හේන ඉන්පසු කැලෑවට යයි.මේ ළඳු කැලෑවෙන් ද තිබ්බටු එළබටු පමණක් නොව නොයෙකුත් ඖෂධයන්ද ගැමියන්ට ලබා දෙන ලද්දේ ස්වභාව ධර්මයේ කරුණාව මෙතැකැයි කියමිනි.සිංහල ගොවි සංස්කෘතියේ සශ්‍රීකත්වය එයයි.

         මූකලන් හේන් වල සිරියාවත් සමෘද්ධියත් ගමෙන් ඉවතට ඇදී ගොසින්ය.  හේන් හේඩාව වෙනුවට ගමම හේ බා ගොසිනි. සිදාදියේ අරුමෝසම් කෑම වලින් කඩපිල් පිරිලාය. වකුගඩු රෝගයෙන් ද පිළිකාවෙන්ද මැරෙන ගම්මුන් ගේ විලාපය සුළං අතට හැරී හෝ හෝ ගා ගත් ගමන්ය.කුරහන් නැති රටට පැසිපික් රම්බෝ වැනි දෙමුහුන් බඩ ඉරිඟු පැමිණිලාය. මේ බඩ ඉරිඟු වත්තේ මුරකරුවා වන්නේ රජරට ගොවියාය. කෘෂි රසායන ටැංකිය පිටේ බැඳ ගත් ගමන් සිටින මේ ගොවියාට ත් සෙක්කුවේ බැඳ සිටින හරකාටත් නිදහසක් නම් නැත.

           බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින්1840 වර්ෂයේ දී ඉදිරිපත් කරන ලද මුඩුබිම් පණත් වල ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් හේන් ගොවිතැනට අවශ්‍ය වූ මූකලාන් සහ කනතු සිංහලයින්ට අහිමි විය. ඒ ඉඩම් කෝපි වැවිල්ලට යටකරන ලදී. වන්නිය හා නැගෙනහිර ප්‍රදේශ වල පමණක් හේන් ගොවිතැනේ ශේෂ දක්නට ලැබුණි. අනතුරුව ඉඩම් භුක්ති ක්‍රමයේ විකාශනය නිසාම ගොවීහු විනාශකාරී හේන් ගෙවිතැන් ක්‍රම අනුගමනයට පටන් ගත්හ. ඉංග්‍රීසින් ඇතැම් විට මේ ක්‍රමය තහනමට ලක් කරනු ලැබූහ. එහෙත් මාස් කන්නයට පමණක් වැසි ලැබෙන පළාත් වල වැසියන් තමන්ට ආයාසයකින් තොරව ලබා ගත හැකි ධාන්‍ය වර්ග සඳහා හේන අත් නොහළහ.වී වගාවට ජලය නොලැබෙන කල්හි ගොවීහු හේන් වලට සංක්‍රමණය වෙති. මාස් කන්නයේ වුවද නියන් ලකුණු දුටු කල්හි ඔවුන් වඩාත් ප්‍රිය කරන්නේ හේන් කෙටීමටයි. කුරහන් එහි ප්‍රධාන භෝගයයි.

               හේන් ගොවිතැන අභාවයට යත්ම කුරහන් ගොවිතැන ද අභාවයට ගියේය. වෙසෙසින්ම මහවැලි ව්‍යාපාර සංවර්ධනයත් සමග හේනට තහංචි පැනවුණි. මෙම ආහාරයට තිබෙන ප්‍රිය මනාප භාවය නිසාම අතරින් පතර කුරහන් වගාව කළද ඒ සාම්ප්‍රදායික ක්‍රමයට නොවේ. 1980 සිට 1994 දක්වා කුරහන් වගාවේ සංඛ්‍යා ලේඛන ගත හොත් මෙම වගාවේ පරිහානිය තේරුම් ගත හැකිය. 1981 වර්ෂයේ දී හෙක්ටයාර් 19600 ක මෙම වගාව පැතිර තිබුණි. 1982 දී එය හෙක්ටයාර් 20 400 විය. ඒ තත්වය ක්‍රමයෙන් වෙනස් වී 1994 වන විට එය හෙක්ටයාර් 7474 ක් දක්වා  අඩුවුණි.2008 වර්ෂය වන විට මේ වගාව හෙක්ටයාර් 2000 කට පල්ලම් බැස තිබුණි.වර්තමානය වන විට කුරහන් ඉන්දියාවෙන්  වයට්නාමයෙන් සහ මැලේසියාවෙන් ගෙන්වන ප්‍රධාන ආහාරයකි.

      කුරහන් ශක්ති ජනක ආහාරයකි. ආහාරයක් වශයෙන් එහි අඩංගු කැලරි ප්‍රමාණයෙන් ඒ බැව් තේරුම් ගත හැකිය. මාංශ ජනක ධාතු  කැල්සියම්  විටමින් බී වැනි පෝෂ්‍ය ගුණ එහි යහමින් අඩංගු වන බව නවීන පර්යේෂකයින් පෙන්වා දී තිබේ.මහ මොර ගල් මොර කලු ගැටයා මෙන්ම නර මානෙල් නමින් තිබූ පැරණි සාම්ප්‍රදායික කුරහන් වර්ග දැන් අභාවයට ගොසිනි. මාස් කන්නයට හේනට පිරිමහින ප්‍රධාන ගොවිතැනක් වූ කුරහන් යල් කන්නයේ ද සරුවට වැඩුණි. කුරහන්  සකස් කරගන්නට නිවසක තිබූ කුරහන් ගල අපූරු උපකරණයකි. එහි අත් ගලේ මැද හිලට දැමූ කුරහන් ඇට ඇඹරෙමින් ගල දෙපැත්තෙන් බිමට වැටෙන්නේ වන්නිකරයේ ගොවියාගේ අව්‍යාජ සිනාව මතක් කර දෙමිනි. මේ කුරහන් පිටි ඉක්මනින් ආහාරයක් ලෙසට සකස් කර ගන්නට ගෙවිලිය දනී.  වතුර මුට්ටියක් ලිපේ තබන ඇය වතුර නටා ගෙන එන කල්හි ඉන් වතුර භාගයක් පමණ වෙනත් බඳුනකට අයින් කර ගනී. අනතුරුව කුරහන් පිටි අවශ්‍ය පමණ දමමින් පත්තෙන් පතු ගාන්නේ කවි දෙපදයක්ද කියමිනි.නටන උණු ජලයේ තිබෙන ගුප්ත තාපයෙන් කුරහන් හොඳ හැටි තැම්බෙන අතර වෙන්කර ගත් වතුර මට්ටියේ උණු ජලය වරින් වර දැමීම නිසා කුරහන් පිටි අහුර තලපයක් බවට පත් වෙයි. මේ තලපය කටේ  අලවා නොගෙන ගිලීමට සමත් හොද්දක් හෝ ආනමක් දැන් අවශ්‍ය වේ. ඒ සඳහා කොල්ලු ආනම අගේට ගැලපේ. රටේ විවිධ පළාත්වලට එයට ගැලපී යන ආනම් දකින්නට හැකිය.

      කුරහන් දියවැඩියාව සමනයට අගනා ආහාරයක් යයි පැරණියන් අතර තිබූ මතය බිඳ හෙලන්නට විවිධ විශේෂඥයන් වරින් වර නොයෙකුත් මත ඉදිරිපත් කළහ. එවිට  ආහාරයක් සකස් කර ගන්නට නොදත් සමාජයක් නිතරම පැකිලේ. විචිකිච්චාවට පත් වේ. කුරහන් ගැඹුරු උණුදියේ තම්බන්නට ඕනෑය කීවේ ඒ නිසයි. කුරහන් කැඳ මෝරු සමග බීම දියවැඩියා රෝගීන්ට පත්‍ය ආහාරයකි. කුරහන් පිට්ටුවටද කෙට්ටුව මට්ටු කර ලිය හැකි බව පැරණි කවුරුත් දැන සිටියහ. එයට ගැලපී යන හොද්දක් ඇඹුලක් ද තිබිය යුතුය. කුරහන් රොටිය  ඉතා දුගී ආහාරයක් වුවද උණු අලු පල්ලේ දමා තම්බා ගත් කුරහන් ගිනිපූ නමින් වූ සාම්ප්‍රදායික රොටිය රසවත් කමින්ද ගුණයෙන්ද ඉහළය. එයට හාල් මැස්සන් රතු ලූණු කරපිංචා ආදිය එක් කර කෙසෙල් කොලයක ඔතා උණු අලු පල්ලක දමා තම්බා ගැනීම නිසා ක්ෂණයකින් ලේ ධාතු ගත වන අගනා ශක්ති ජනක ආහාරයක් ලැබේ. ඇතැම් හේන් ගොවීන් හේනේ ගල් තලාවක් හොඳ හැටි පිරිසිඳු කර ඒ මත රොටිය වඩවා තබා දහවල් වන තුරු වැඩ කර එතැනට යළිත් පැමිණෙන්නේ පදමට අව්වෙන් තැම්බී ඇති රොටිය ආහාරයට එක් කර ගැනුමටයි.මේ සෑම ආහාරයක්ම තැනේ හැටියට වැඩයේ හැටියට පිරිමහින දේවල්ය. ශිත කාමර වල සිටින දහදිය නොදක්වන හීල් වැඩ කරුවන්ට පෙර සඳහන් කළ කුරහන් තලපය තරම් අගනා ආහාරයක් තවත් නැතිය. සෙම මේද වාත නසන එසේම බඩේ ආමය නිසි ලෙස සකස් කරන තව දුරටත් මුත්‍රා ගල් දියකරවන කොල්ලු ආනමත් එක් වූ විට එයින් ඇති කරවන ප්‍රතිශක්තිය මෙන්ම රුධිර සීනි සමබර තාවය විශිෂ්ඨය. මේ සියුම් තැන් නොදන්නා බටහිරයන් තම වියුක්ත දැනුමේ පිහිටා සිටිමින් කුරහන් වලට අවමන් කරති. නමුත් සත්‍යය දන්නේ කුරහන් නිසා දිවි ගැට ගන්නා රජරට රුහුණු ගොවියාම පමණකි. මී මල් පිපෙන කාලයට ඒවා අහුලා රේණු තලා වේලා කුරහන් පිටි සමග එක් කර කිතුල් පැණි මුසු කර සාදා ගන්නා මී මල් හැලපය වාතය නසන මිහිරිතම අතුරු පසකි.කුරහන් හේනේ හේඩාවට ගොවියා දෑත් එක් කර වඳින්නේ ඒ නිසයි.

           ගිරුවා පත්තුවේ බුද්ධියාගම විදාන ආරච්ච් ගේ පුත් දොන් මැතිව්ස් රාජපක්ෂ මහතා එදා හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ තැලුනු පෑගුණු ගොවි ජනතාවගේ නායකයා විය. ඔහු 1936 දී රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාව ට ඉදිරිපත් වූයේ එවක එම පෙදෙස පාලනය කළ මුදලි වරු කෝරාළ වරු අතරින් පැන නැගුණු රදල මාන්නාධික පාලනය බිඳ හෙලන්නටයි. ඔහු නාම යෝජනා දෙන දිනයේ තිරික්කල  පෙරහරකින් දිසාපති කන්තෝරුවට පැමිණියේ ගොවීන් පිරිවරා ගෙනයි. දිසපති වූ පී .ජේ. හඩ්සන් මහතා රාජපක්ෂ මහතාට අවශ්‍ය පාට කුමක්දැයි විමසිය. තමන් පිරිවරා සිටි ගොවි ජනතාව දෙස බැලූ විට ඔහුගේ නෙත් එක්වරම ඇදී ගියේ කුරහන් ගල් පොත්තයායේ හෙන්ද්‍රික් අප්පුහාමි මහතාගේ කුරහන් පාට තුවායයි. එම තුවාය අතට ගත් රාජපක්ෂ මහතා තමන්ගේ පාට මෙලෙස විය යුතු යයි ප්‍රකාශ කර සිටියේය. මෙයින් කිපුණු හඩ්සන් දිසපති වරයා මදක් නැමී දෙපයින් සපත්තුව ගලවා මේකත් ඔය පාටම නේදැයි උපහාසයෙන්  විමසා සිටියේලු . ඒ එදා සුද්දන් ගේ කාලයේ දේශපාලනයේ රඟ සොබාවයයි. ගොවීන් ගේකර පිටින් ගිය මේ රාපක්ෂ වරු සැබවින්ම ඔවුන් ගේ නියොජිතයින් වූහ. කුරහන් සාටකය පළඳා ගෙන ගමේ දුක් විඳින ජනතාවගේ එදිනෙදා ප්‍රශ්ණ විසඳාලන්නට ඔවුන් කළ කැපකීරීම් අනන්තය. බණ්ඩාරනායක මහතා විරුද්ධ පක්ෂයට යන විට අවදානම නොතකා ඩී.ඒ.රාජපක්ෂ මහතා ඔහු පසු පස ගියේ පොදු ජන යුගයක් උදා කිරීමේ පවිත්‍ර චේතනාවෙන් බව පැහැදිලිය.

                   දශක ගණනාවක් ගෙවී ගොස්  ගිරුවායට නව ප්‍රවේශයක්  හිමි වී ඇත. හම්බන්තොට වරාය මත්තල ගුවන් තොටුපළ අධිවේගී මාර්ග වලින් ළඟා වීම ඇරුණු කොට කාපට් කරන ලද ග්‍රාමීය පාරවල් නිසා ගිරුවායේ ජනතාවට කුරහන් පාට දැන් අමතකව ගොසිනි.ඔවුහු බලාන සිටිනුයේ ගිරුවාය බදුගත් විදේශිකයන්ගේ දෑත් වලින් වැටෙන සල්ලි අහුලා ගන්නටයි බුද්ධියාගම විදානේ ආරච්චිගේ තවත් මී මුණුපුරෙක් දැන් මේ රටේ ජනාධිපතිවරයා වෙයි. ඔහු මෙවර කුරහන් තොණ්ඩුව ඉවතට ලා දුම්කොළ ටයිපටිය අතට ගෙන සිටී.   වසංගතයට බියෙන් මුලු රටම වසා තබා ඇති මොහොතක යළීත් ගොවියාගේ හිස මත කුරහන් මාලය පළඳවන්ට ඔහු සමත් වේද යන්න තවමත් අපට විචිකිච්චාවක් වන්නේ එහෙයිනි..

         කුරහන් ලංකාවට පිරිමහින ආහාරයකි. ගොවිතැනකි. ඉතා අඩු වියදමින් යෙදවුම් නොමැතිව කළ හැකි මේ භෝගය සරල පහසු ක්‍රමයන් මගින් ආහාරයට සකස් කර ගත හැකිය. අවුරුද්දක් පමණ බීජ කල් තබා ගත හැකි වන අතර වසර තුනත් පහත් අතර කාලයක් වුවද කරල් පිටින් අටුවේ කල් තබා ගෙන ආහාරයට ගත හැකිය. ඒ අතින් බලන කල්හි ආහාර සුරක්ෂිතතාවයට කුරහන් වැනි ශක්ති ජනක ආහාරයක තිබෙන වටිනාකම් වඩාත් ඉහළය.ස්වාධින ලංකාවකට අවශ්‍ය වන්නේ මේ සරල සංකල්ප හා වටිනාකම්ය.එළවලු භෝග වගාවෙන් අතරමං වී සිටින ගොවි රජවරුන් ඒ මග ගත යුතුය. එපමණක් නොව  කුරහන් සාටකයෙන් වසා සිටින දේශපාලන රඟපෑම් ඉවරකරන්නටද සුද්දාගේ දුම්කොළය එල්ලා ගෙන කරන දේශපාලන තක්කඩි කම්ද අවසන් කරන්නටද ඔවුන් පෙරමුණට පැමිණිය යුතුය.