ගොවිතැනෙහි පාරම්පරික දැනුම සහ භාවිතය

                    යම් පරිසර පද්ධතියක් සොබාදහම තුළ පවතින්නේ එයට අනන්‍යවූ සාධකයන් ගෙන් සමන්විතය. ජල සම්පත ගොවිතැනට අවශ්‍ය  බීජ ඖෂධ වැනි ස්වභාවික සම්පත් ගොඩනැගෙන්නේ මේ පරිසර පද්ධතියට සාපේක්ෂකවය. එසේම මිනිස් පරිහරණය සිදු වීමෙන් පසුව වාරිමාර්ග හා වැව් ඉඳිකිරිම් ආදියද එම පද්ධතියට එකතු වේ. මේ එකතු වීම් වඩා සාධාරණව සිද්ධවීමට නම් එම පරිසර පද්ධතිය පිළිබඳව දැනුම මිනිස් ප්‍රජාවට තිබිය යුතුය. පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පැවත පැමිණ තිබෙන්නේ මේ දැනුම සම්භාරය යයි සිතමි. මේ දැනුම අභාවයට යාම සහ නොසලකා හැරීම තුළින් පරිසර පද්ධතියට අලුතින් එකතු කෙරෙන දේ ප්‍රතික්ෂේප . එසේම එකතු කරනදේ වඩා ප්‍රබල නම් පරිසර පද්ධතිය අර්බුදයට පත් වේ.පසුගිය සියවසක කාලය තුළදී පාරම්පරික දැනුම ක්‍රමයෙන් යටපත්වෙමින් පැවතුණි.එය ගැටළුවක් ලෙසට ඉදිරියට පැමිණ ඇත්තේ නූතන සංවර්ධන ව්‍යාපෘති වලින් ලැබෙන ප්‍රතිඵල විනාශකාරී මට්ටමකට පැමිණ තිබෙන බැවිනිග

       දේශීය ගොවිතැන නොහොත් සිංහල ගොවිතැන පිළිබඳ පාරම්පරික දැනුම සහ භාවිතය මෙලෙස වර්ග කළ හැකිය.

            1-සොබාදහම වටහා ගැනීම

            2-ජලය සහ තෙතමනය

            3- සාමූහික බැඳීම

            4- අත් හැරීම

            5- සංස්කෘතික පරිසරය

            6- බීජ සංරක්ෂණය

            7-  කෙම්පහන්

            8 - ජ්‍යෙතිෂය

            9 -නිවරදි පරිභෝජනය

සොබාදහම වටහා ගැනීමේ දැනුම -

            මැදින් මස අමාවක දිනයෙන් චන්ද්‍ර මාස අවුරුද්ද ආරම්භ වේ. මෙම මස බක් මාසය ලෙසට ව්‍යවහාරයේ පවතී. මැදින් මස මාසේ පොහොය පසුවී දස දිනක් ඉක්ම ගිය කල්හි උදාවන එකොළොස්වක දිනයේදී අහසේ මේඝ ඝර්ජනා ඇති වී වැසි ඇති වන්නට පටන් ගනී .යල් කන්නය එලෙස ආරම්භ වේ.නිකිණි මාසයේ පසලොස්වක ගෙවී උදාවන ජලවක දිනයේදී අහසේ මේඝ ඝර්ජනා ඇති වී  නිකිණි පාළු වැස්ස ආරම්භ වේ. එයින් සනිටුහන් වන්නේ මාස් කන්නයයි. පෙර මහ, මහ සහ මාස්පස්ස යනුවෙන් මාස් කන්නය කොටස් තුනකට වෙන් වේ. හේන් ගොවිතැන පටන් ගැනෙන්නේ පෙරමහ අක් වැස්සත් සමගය.

ජලය සහ තෙතමනය පිළිබඳ දැනුම -ලංකාවේ කඳුකරය සහ ඒ මත පතිත වන වර්ෂාව වැව් නිර්මාණයට බෙහෙවින්ම ඉවහල් වී තිබේග මධ්‍යම කඳුකරයේ සිට විහිද යන කඳු වැටි පන්තිය ක්‍රමානුකූලව ලංකාවේ ඊශාන දෙසට පහත් වී යයිග වයඹ ප්‍රදේශයේ වුවද අක්‍රමවත් ලෙසට කඳු පන්ති ස්‌වල්පයක්‌ පිහිටා ඇත.

            මේ නිසා කඳුකරයේ සිට ගලා බසින මහා දිය දහරාවලින් ලංකාවේ පහත් තැනිතලා නිරන්තරයෙන්ම පෝෂණය වේග එසේම මේ දිය කඳුරු පොළව යටින් ගමන් කරමින් උතුරු දිග තැනිතලාවේ දිය බුබුල් රාශියක්‌ ඇති කර ඇත. ගොවිතැනට වෙසෙසින්ම වී ගොවිතැනට වඩාත් උචිත භූමි ලෙස මෙම තැනිතලා ප්‍රදේශ හඳුනා ගෙන තිබුණි. ඒ නිසා වැව පළමුවෙන් නිර්මාණය වූයේ දිය බුබුල් හා කඳුරු ආශ්‍රිතවයි. අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ කුංචුට්ටු කෝරළයේ පිහිටි දිය උල්පත් රාශිය මෙයට උදාහරණයකි.

කෙම් පහන් සහ සංහිඳියාව -

            1 /කෙත ආරෝපණය කිරිම

            * දෙවියන් බුදුන් වැඳීම

            * අතු සිටවීම

            * දෙවොල් මඩු සහ අලූත් සහල් මංගල්ලය

            2/ වගා නඩත්තුව සහ කෙම්පහන්

            * ඉස්නන් බැදීම

            * අළු සාත්තුව

            * පහන් දැල්වීම

            * ශබ්ද  පූජා

            * කිරි කෙම

            කෙම් පහන් කරන්නෙ බැරිම තැනකයි. මොකද මැස්සෙක් කීඩෑවෙන් වුණත් මරණයට පත් වුණොත් පාපය එමටයි. ඒ නිසා තමයි ඉස්සෙල්ලාම කුඹුරට බිත්තර වඩවනකොට නියඳ පැළයක් හබරල පැළයක් කහ පඳුරක් එහෙම නියරෙ හිටවලා නමෝ විත්තියෙන් බුද්ධ භෝගය වඩවන්නෙග කලින් දා  ඉඳල සබ්බ පාපස්ස අකරණං කියන ගාථාවෙන් පිරිත් කලා තිබෙන බිත්තර ගෙඩි ටිකට ආරක්ෂාවයි වුණත් තවත් පරස්සම් වෙන්න තියනව. වපුරල අහක් වෙලා කෙත වටේම කැප්පෙට්ටිය අතු සිටවන්නෙ ඒ නිසයි. වටේ පිටේ ගම්බාර ඇත්තන්ගෙ ආරක්ෂාව ලැබෙන්නට කියල තමයි එහෙම කරන්නෙ. එහෙම වුනාම ගොයම් කපන කාලෙ දක්වාම කෙතට ආරක්ෂාව ලැබෙනව. සිංහල ගැමියාගෙ කෙත හරි අපූරු තැනක්.රටේ සැම තැනකම එක් විදියට මේ ගොවිතැන නොකරුණත් පොදුවේ එහි සිදු කරනු ලබන චාරිත්‍ර ධර්මයන්හි සමතාවයක් තිබෙන බව පැහැදිලි. ගම් වැව් කොටු වල දක්නට තිබූ කුරුළු පාළුව මෙහිදී වෙසෙසින්ම මතක් කරන්නට පිළිවන්. පෝල්ඊපීරිස් මහතාගේ සිංහල සමාජ සංවිධානය කියන ග්‍රන්ථයේ මෙවැනි කෙතක සටහනක් පළ කොට තිබෙන.වැවට යාවෙන හරියේ ඉහළ බාගෙ සහ පහළ බාග කියල කොටස් දෙකයි. ඉහල ඇළ පත ගම්වසම ඇලපත් පංගුව වශයෙන් ඉහත්තාවෙ ලියදි නම් කරල තියෙන අතර පහළ ඇළපත් වශයෙන් පහළින් නම් කල ලියද්දකුත් තිබෙනව. මේ කොටස් වලට ඉස්සරින්ම තියෙන්නේ කුරුලු පාළුවයි. පහළින්ම තියෙන්නේත් කුරුළු පාළුවයි. ඒ චාර්ත්‍රධර්මයෙන් අත් හැරීම ප්‍රකාශ වෙ.තමන් ලබා ගන්න අස් වැන්න සිංහල බෞද්ධයන් පළමු වරට අත්හරින්නේ  එහෙමයි.

බීජ සංරක්ෂණය පිළීබඳ දැනුම -

            ආහාරමය ගුණාංග සහිත වී වර්ග

            ඖෂධීය ගුණාංග සහිත වර්ග

            1/ අකුරම්බඩ වියේ රස දැන ගල්ලා -කුකුළම්පළපිරිමිගස්හැරනොබදිල්ලා

               විපරම්කරල කවි සීපද  කියපල්ලා -      කුකුළම්පළ පිරිමි   ගෑනිට වැඳ පල්ලා

            2/   ගස් රුක්අත්තන අර ගෙන එදිනේ -     වැල් රුක් අත්තන සමකර සොඳිනේ

               සියඹල කොළ පොතු යුෂ මුසු කරනේ -    පොළොන් විෂට හීනටි කැඳ දෙමිනේ

            ගොවිතැනේ වර්ධනය හා රඳා පැවැත්ම තිබෙන්නේ හොඳින් සකස් කරන ලද බීජ මතයි. එම නිසා මෙම ගොවීහු බීජ කල් තබා ගැනීම උදෙසා පාරම්පරික ක්‍රම රාශියක් භාවිතා කර ඇත.

            වෙල්මුඩ හෝ කොහොඹ කොළ මිශ්‍ර කර තැබීම. වේලාගත් දෙහි කොළ හා මැල්ල කොළකලවම් කර බටපොතු පෙට්ටියක බීජ අසුරා තැබීමගඑම බට පොතු පෙට්ටියේ අඩියේ අමුගොම හුඹස්මැටි අනා ගෑම.   කුරුඳු ගම්මිරිස් කොළ සමග එක්කර අසුරා තැබීම .කුරුඳු කරාබු නැටිකොළ කොහොඹ කොළ වියළා බීජ කලවම් කර තබා ගැනීම .වී අව්වේ වියලා දුම්වදින ස්ථානයක තැබීම .

 ගොවිතැන සහ ජ්‍යෙතිෂය -

            පනවා කණු පිට පඹයෝ සදතී - බලවා ජප කර වැලි ගෙන ඉසිතී

           එළවා මැස්සන් පිළවුන් හරිතී - ගලවා ගෙන ගොයියෝ වෙල රකිතී

            සිටුවා තැන තැන දිය බැඳ බලතී  - දුටුවා පීදුණු කරලූත්      උපතී

           යෙදුවා කරණය නැකතුත්  උපතී - සිටුවා කුඹුරට කෙන් කරලා යති

            සඳුදා විසේනිය උත්තර           පුටුපේයා-   කටක ලග්න ගනු දෑමුණු   දෙපෑලයා

            කුජ දින පුෂ මීන එකොළාස්වක ගෙනේයා -දෑමුණු පස් කුරිණි ගන්නට වැඬේයා