පිවිසිය

ආයුබෝවන්!
තෙරුවන් සරණයි,

වරින් වර පුවත් පත් වල සහ වාර ප්‍රකාශනයන් හි පළ වූ මාගේ ලිපි සමුච්චය මෙම බ්ලොග් අඩවියෙහි ඇතුලත්ය. ඉතිහාසය පුරාවිද්‍යාව සිංහල ගොවිතැන වාස්තු විද්‍යාව වැනි විෂයන් අරභයා සංග්‍රහ කරන ලද මෙම ලිපි එක් තැනක ගොනු කොට තැබීමෙන් පාඨකයා හට පහසුවක් සැලසීම මෙහි අරමුණය. එයට අමතරව විවිධ කේෂ්ත්‍රයන් හි කරුණු ඇතුලත් නව ලිපි ද මෙයට එක් කරමි.
වසර දෙදහස් පන්සීයයකට වඩා එහා දිව යන ඉතිහාසයක් ඇති ජාතියක් වශයෙන් අපගේ පාරම්පරික උරුමයන් හි සුරැකියාව මුල් කොට මෙම සියලු ලිපි සම්පාදනය වේ. මෙහි අඩංගු කරුණු සහ පාරම්පරික දැනුම උපුටා ගැනීමට අවසර ඇත. එහෙත් එය ජාතියේ උන්නතිය වෙනුවෙන් පරිහරණය කරන්නේ නම් මාගේ ව්‍යායාමය සඵල වූවා වෙයි.
ඉතිහාසයේ ජාතිය හමුවේ පැවති අභියෝග රැසකි. ඒවා සියල්ලටම අප සාර්ථකව මුහුණ දුන්නෙමු. අද දින ද එය එසේ විය යුතුය. සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියෙහි හරය මැනවින් වටහා ගෙන නැවතත් ඒ අභිමානවත් මහා සම්ප්‍රදාය තහවුරු කරලීමට සැවොම ‍එක්වෙමු.

Sunday, October 5, 2025

දිය දබරයක් නිසා ලියැවුණූ පුරාණ වාරි පරිසර නීතිය

 

                          


              ගොවිතැනෙන් සිය ජීවිතය පවත්වාගෙන ගිය අතීත සිංහල ජනතාවට වැව සහ කෙත අතිශය වැදගත් විය.ජල සම්පත සුරැකීම උදෙසා දිය කඳුරු හරස් කොට වැව් බැඳ වූ ඔවුහු අහසේ පාවෙන වළාකුළු වලින් පවා ජලය උරා ගන්නට සමත් ජල බිංදු තාක්ෂණයක් නිර්මාණය කළහ. පැරණියන් කඳු වැව් යනුවෙන් හඳුන්වනුයේ ඉතා උස් කඳුකර වල බැඳවූ සොරොව්වක්  නැති නමුත් පැන්නුමක් පමණක් ඇති එවැනි වැව් පිළිබඳ දක්වන්නටයි.දිය බිත්තර වලින් ගැබ්බර වූ වැහි වළාකුළු පිටස්තර  ප්‍රදේශයන්ට ගසා ගෙන යෑම වළක්වනු පිණිස එවැනි වැව් ඇති කළහ.ජලයට ජලය ආකර්ෂනය වෙයි.  උස් ගිරි ශිඛර ආසන්නයෙන් ගමන් කරන වළාකුළකට මේ වැව මග හැර යා නොහැකිය.වැසි බිංදු පතිත වෙමින් වැසි මෝරන්නට පටන්  ගන්නා අතර වැව පිරී ඉතිරී පැන්නුමෙන් පිට මහ කැළයට ගලා යයි.කැලෑ දිගේ රූරා බසින ජලය කැළයේ අටවා  තිබෙන තවත් වැවකට එකතු වෙයි. මේවාට මූකලාන් වැව් කුළු වැව් යයි හෝ පෝටා වැව් යැයි ව්‍යවහාර කළහ.වන සතුන්ට ප්‍රයෝජනවත්ය.මේවායේ ද සොරෙව්වක් නැත පැන්නුමක් නැත්නම් වානක් පමණක් ඇත.එවැනි මූකලාන් වැව්ද පිරී ගලා යන ජලය කැළය පසු කර ගමට ගලා යයි. ගමේ එකිනෙකට සමාන්තරව පවතින වැව් පද්ධතියකි. මූකලානෙන් ගලා එන ජලය ගම් වැව් වලට එකතු වි ගොවිතැනට අවශ්‍ය පිරිසඳු ජලය ලබා දෙයි. ජලය සැබවින්ම පිරිසිඳුය. බොර වතුර නැත. හේතුව ඒ වැව් තාක්ෂණය තුළින් පස ඉල්පී නොයෑමයි.

            අතීත මුතුන් මිත්තන් විසින් මෙවැනි වාරි මාර්ග නිර්මාණය කලා පමණක් නොව එවා ආරක්ෂා  කරන්නට ද නීති පැණවූහ.හිලා ලේඛන වල ඒ නීති රීති ලියවා තැබූහ.පදවිය අසළ රඹෑව ටැම් ගිපිය ඉන් එකකි. පෙර සිරිත් ප්‍රකුර් වඩා යනුවෙන් එහි සඳහන් කර තිබේ. කොණ්ඩවට්ටවාන් ලිපිය තවෙකකි.පෙර සිරිත රජ අණටත් වඩා ලොකුය. එය උල්ලංඝණය කිරීමෙන් සොබා දහමෙන් දඬුවම් ලැබෙන බව ඔවුහු දැන සිටියහ.සිංහල රජ දවස පියමන් වී පෘතුගීසි, ලන්දෙසි සමයේ දී උඩරට රාජධානිය හෙබවූ රාජාධිරාජ රාජසිංහ (1781-1798)  රජුගේ කාලයේ දී උඩරට පළාතේ දුම්බර පන්සිය පත්තුවේ දිය දබරයක් ඇති විය. දිය දබරය යනු ජලය බෙදා හැරීම සම්බන්ධව ඇති වූ රණ්ඩුවකි. ගමේ ජීවත් වූ දෙපිරිසක් අතර ඇති වූ ආරෝවකි. එක් පිරිසක් පුරාණ සිරිත කඩ කළ අතර තවත් පිරිසක් එයට විරුද්ධව ඉහළට පැමිණිලි කළහ.අවසානයේ දී රාජ සභාවේ සිටි මහ අදිකාරම් වූ ගලගොඩ මුංවත්තේ දිසාව ද දෙවන අදිකාරම් පිළිමතලව්වේ ද හත් කෝරලේ දිශාව වන දුම්බර පළමුවන නිළමේ ද සබරගමුවේ දිසාපති දෙවන ගලගොඩ නිලමේ ද  ඌවේ දිශාව වන තුන්වන ගලගොඩ නිළමේ ද මාතලේ දිසාව වන දෙවන පිළීමතලව්වේ ද බිම්තැන්නේ දිශාව වන රත්වත්තේ නිලමේ ද උවේ දිහාව වන යටවත්තේ නිලමේ ද හිප්පොල,ඊරියගම ,කහඳව ,අරඹේපොල ,දොඩම්වල, සතරවන ගලගොඩ, මාම්පිටිය ,දුනුවිල සහ ඇරැව්වාල යන මොහොට්ටාල වරුද එකතු වී එම දබරය සන්සිඳවනු පිණිස නීතියක් සම්මත කළහ.මෙහි වර්ෂය සඳහන් වනුයේ ශකවර්ෂ එක් දහස් හත්සිය දාහතර යනුවෙනි. එනම් ක්‍රි.වර්ෂ එක්දහස් හත්සිය අනූ දෙවැන්නයි.මේ කාලයේ කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජු ජීවත්ව නොසිටියද රාජාධිරාජසිංහල රජුටද කීර්ති ශ්‍රී යනුවෙන් ආමන්ත්‍රණය කර ඇති බව පෙනේ. එම යුගයේ පණිවුඩ පනත නැතිනම් නීතිය සම්මත කර ගැනීමට නිලමේ වරු එක් රැස් වී තිබේ.මන්ද  පුරාණ සිරිත කඩ කිරීම බරපතල වරදක් බැවිනි.ඒ පනතේ මෙලෙස සඳහන් වේ.

  'ශකවර්ෂ එක්වාදහස් දහතර වැනි වූ පර්ධාවී නම් මෙම වර්ෂයෙහි උඳුවප් මස අව සතවක නම් තිථිය ලත් බ්‍රහස්පතින්දා දීපදෝත්තම වූ කීර්ති ශ්‍රී විරාජමාන වූ රාජෝත්තමයාණන් වහන්සේ ගෙන් ලැබුණු පණිවුඩ පනතට දුම්බර පන්සිය පත්තුව බද ගම්පහේ ගොඩ කුඹුරේ ගෙදර අප්පුහාමි අබකොන් මුදියන්සේද එම ගෙදර තව්රාළ ද ගොඩ කුඹූරේ යාපා මුදියන්සේලාගේ ගෙදර යාපා හාමිද හලංගොඩ වලව්වේ පුංචි රාළ මොහොට්ටාලද තව බොහෝ දෙනෙකුට අයිති කුඹූරුවල ඇළ අමුණු කඩා වතුර පිටගෙන ගියාය කියා උණ දිය දබරේ ගැන සැළ කළ නිසා මෙසේම කැඩුණු අමුණු නම්

     වදගහ පෝටාව ද මැද පෝටාවද දෙතල් අමුණ ද වැවද යන මෙකි අමුණු කඩා වතුර පිට ගෙන පල්ලෙවෙල වඩුවා ,වෙල ගෙදර පිංචි හාමි ද මැදිවක ගෙදර කලංසිහාමිද ගොඩ කුඹූරේ දාසින් මුදියන්සේලෑ ගෙදර අප්පු රාළද තවත් බොහෝ දෙනෙකු පිට ගෙන ගියාය කියා  කළ පැමිණිල්ල ඒත්තු ගනිමින් ලැබුණු පුස්කොල පනතේ වගනම් මෙසේමයි

මේ භූ මන්ඩලය පවතින තුරුම රාජධානි පවතින තුරු  මේ උල්පත් වතුර ද වැව්ද වැවේ වතුර ද කුඩු ගලේ වතුර ද මේ වෙලෙන් පිට ගෙන යන්නට තහනම් කලා ඇත. පැමිණිලි කාරයෝ සහ ඒ කුඹුර ඇත්තන්ට පුරාණ සිරිතට ලැබුණා ඇත. මේ පනත අවලංගු කළ එකාට දුන් එකාට පනන් දහක් දඩයි.

 මේ උල්පත පරවේසමට තුබුණු මූකලාන වග නම් දකුණට මළ කඳුර ද නැගෙනහිරට හින්නද බස්නාහිරට වෙලෙන් උඩද උතුරට පාරද යන මෙකි හකර මායිමට මැදිවුණ කැළෙන් ලී වැල් ආදියක් කපන්නට තහනම්ය කැපූ අයට පළමු දඩය මයි.'

     1960 වසරේ රජයේ ප්‍රවෘත්ති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් පළ කළ ශ්‍රී ලංකා සඟරාවේ පළ ව තිබූ මෙම පණවුඩ පනත අපේ පුරාණ සිංහල නීතියේ වැදගත් කම කියාපන වැදගත් ලියවිල්ලකි.එහි වැදගත්ම කොටස නම් අවසානයේ දි දිය අල්පත ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා පැනවූ නීතියයි.මෙම දිය උල්පත ගැමියා විසින් හඳුන්වන ලද්දේ ගොඩකුඹුර උල්පත යනුවෙනි.එම උල්පතෙන් පටන් ගත් ගොඩ කුඹුර ඔය මේ පෙදෙස තෙත් කරමින් පහළට ගලා යයි. උල්පතේ නැගෙනහිර සීමාව නම් යග්ගිරිගල මූකලාන නොහොත් හින්නයි. ඉහළින් තවත් වෙල් යායක් දක්නට ලැබේ.එය බස්නාහිර සීමාවයි. උතුරට උඩු දුම්බර මැදිවක මාර්ගයයි.දකුණට මළ කඳුරයි.දිය උල්පත පෝෂණය වන පෙදෙසෙහි සීමා ලකුණු කොට ඒ සීමාව තුළ ගස් වැල් කැපීම වරදක් බවද එහි දක්වා ඇත. මෙයින් පෙනී යන්නේ අතීතයේ දී කෙතරම් සූක්ෂම ලෙසට සොබදහමේ පැවැත්ම ආරක්ෂා කර ගැනීමට නීති පැනවීමට උත්සාහ කළේද යන්නයි ඇතැම් විට රාජකාරියක් සඳහා සන්නස් ප්‍රදානයේ දී ද මෙම ක්‍රමය අනුගමනය කර ඇති බව පෙනේ. විශේෂයෙන්ම කුඹුරු වතුපිටි ආදිය ඒ නින්දගමට අයත් වුවද මහ කැළය දිය උල්පත් ආදිය රජයට තබා ගෙන ඇති බව පැහැදිලි වේ.මෙම දිය දබරය ඇතිව තිබෙන්නේ ගොඩකුඹුරේ සිට මැදිවක වෙල් යායට ජලය යන අතර මග තිබෙන අමුණු පෝටා කඩා හෝ ගලවා දියතමන්ගේ වෙල් වලට බලහත්කාරයෙන්  ගෙන යෑම නිසයි.ජල කළමනාකරණය භාර විදානේ ගේ අණ නොතකා කටයුතු කිරීම මෙහිදී  සිදුව ඇත.

     වර්ෂ 1833 දී කොල්බෘක් කොමිෂමේ නිර්දේශ මත රාජකාරිය අහෝසි කළ අතර මුදලක් ලබාදීමෙන් පමණක් සේවා ලබා ගත යුතු බවට නීතියක් පමුණුවන ලදී. විහාරගම් සහ දේවාලගම් වලට ද එම නීතිය ආදේශ විය.ඉන් පසු සිදු වූයේ මුදල මුල් කරගත් අසීමිත තණ්හාභරිත සමාජ ක්‍රමයක් ඇති වීමයි.එහිදී ඉඩමේ මූල්‍ය වටිනාකම මුල් තැනට පැමිණුනි.පරිසරය, දිය උල්පත් ,මූකලාන ආදිය කිසිවක් නොබලා ඉඩම් මංකොල්ලයක් සිදු විය. මේ නිසා ඇති වූ විකෘතිය බරපතලය.එහෙත් පුරාණ සිරිතට අනුව තවමත් ගොඩකුඹුර උල්පත්  වන බූටෑව තවමත් පරිස්සම් සහගතය.ඒ වටිනාකම ගොඩකුඹුර ගම්මුන්ට හිමිය.

 මතුගම සෙනෙවිරුවන්