චෙම්මනී නැත මිනී - රොක් නොවනු කපුටනී

 

                                     

               එක් දහස් නවසිය අනූ හය වසරේ සිදුවූ අහඹු මනුෂ්‍ය ඝාතනයක සාක්ෂි චෙම්මනී ප්‍රදේශයෙන් හමු වීමෙන් පසු සාපරාධී ක්‍රියා පිළිබඳ උනන්දු වූ ජාත්‍යන්තර සංවිධාන ලංකාවට දිව ආහ.එම සිද්දියට අදාළව නඩුව විසඳා අදාළ හමුදා නිළධාරීන්ට මරණ දඬුවම් නියම කෙරුණු අතර කීප දෙනෙකුට සිරිදඬුවම් නියම කෙරුණි. 2000 වසරේ දී තවත් කීප දෙනෙකු නිදහස් කොට අවසන්ය.2025 වසරේ දී නැවතත් චෙම්මනී මිනී වලේ තිබෙන ඇට සැකිළි පිළිබඳ නව උනන්දුවක් ඇති වී තිබේ.අධීකරණ නියෝග මත මේ වන විට වෝහාරික පුරාවිද්‍යඥයකු වන මහාචාර්ය සෝමදේව මහතා එම මිනී වලේ කැණීම් කටයුතු මෙහෙයවයි.ඒ අතර හදිසියේ ද ලංකාවට පැමිණි ජිනීවා මානව හිමිකම් සංවිධානයේ කොමසාරිස් වෝල්ටර් ටර්ක් චෙම්මනී වෙත ගොස් විනාඩි විස්සක් පමණ එය නිරීක්ෂණය කොට එහි රොක් වුණු රාජ්‍ය නොවන සංවීධාන සමග පමණක් කතා බහ කොට ආණ්ඩුවේ සහ විපක්ෂයේ පාර්ෂව කරුවන් කීප දෙනෙකු ද හමු වී නික්ම ගියේය.නමුත් හමුදාවේ විශ්‍රාම ගිය කපිතාන් දසනායක ඇතුලු රණවිරුවන් මුණ ගැසීම ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ.

      යාපනය නගරය ආසන්නයේ චෙම්මනී කුලම් නමැති වැව ආශ්‍රිතව තිබෙන ග්‍රාමයේ මේ මිනී වල තිබේ.නව සිය අසූව දශකයේ දී යාපනයේ සෑහෙන භූමි කොටසක් එල්.ටී.ටී. ඊ. සංවිධානයේ ග්‍රහණයට නතු කරගෙන සිටි බව කවුරුත් දන්නා කරුණකි.නවසිය හැත්තෑව දශකයේ දී යාපන නගාරාධිපතිවරයා ඝාතනය කිරීමෙන් පසු හමුදා සෙබළුන් ඝාතනය කිරීමත් සමගම 1983 ඇවිලුණු කළු ජූලිය මත මෙම කොටි ක්‍රියාකාරකම් වර්ධනය විය.1985 දී තිම්පු සාකච්ඡා වට මේසයට රජයට යෑමට සිදු වූයේ කොටි සංවිධානය බලවත් වීමත් ජාත්‍යන්තර සහාය ඔවුන්ට ලැබීමත් නිසාය.සාකච්ඡා අතර වාරයේ ඔවුහු යාපනය පුරා සිය බලය තැන් තැන් වල තහවුරු කර ගත් අතර 1987 දී වඩමරච්චි මෙහෙයුම සිදු කිරීමට රජය පෙළඹී ගියේ මෙම රාජ්‍ය විරෝධී ක්‍රියා මැඩලීම පිණිසයි. අවසානයේ දී ඉන්දීය බලහත්කාරය නිසා 1987 වඩමරච්චි මෙහෙයුම අතර මග නතර කිරීමට සිදු විය. එසේ නොවුණා නම් කොළඹ බලය අල්ලා ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු දේශපාලකයන් අත්අඩංගුවට පත් කර ගැනීමට ඉන්දියාව උත්සාහ ගන්නට හැකියාව තිබුණි. කෙසේ වෙතත් කුඩා කුඩා කඳවුරු මේ සාකච්ඡා නිසා ඉවත් කිරීමට සිදු වීම හේතු කොට ගෙන හමුදාව පලාලි ආරක්ෂක මූලස්ථානයටත් යාපන කොටුව ඇතුළු ස්ථාන කීපයක්ටත් සීමා විය.යාපන කොටුවේ සිර වී සිටි සෙබළුන් බේරා ගැනීමට ලසන්ත වෛද්‍යරත්න සහ අරවින්ද මිරැන්ඩෝ යන දෙදෙන එදා බෙල් හෙලිකොප්ටර් යානාවකින් බැස විනාඩි හතක් ඇතුළත කළ වීර වික්‍රමාන්විත ක්‍රියාව හමුදා ඉතිහාසයේ සුවිශේෂී අවස්ථාවකි.එය නම් කරන ලද්දේ රාජාලියා මෙහෙයුම යනුවෙනි. ඉන්පසු 1990 දී බලවේගය මෙහෙයුම මගින් අලිමංකඩ මුදා ගැනීමට කළ සටනද ඉතිහාසයට එක් වෙයි. කෙසේ වෙතත් යාපනයේ දිගින් දිගටම රැඳී සිටින කොටි ත්‍රස්තවාදීන්  එළවා යාපනය මුදා ගැනීමට රජයට අවශ්‍යව තිබුණි. එ සඳහා 1995 ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා රිවි රැස 1 සහ 2 වශයෙන් විශාල මෙහෙයුමක් දියත් විය.එයට පෙර චන්ඩමාරුතය ,අකුණු පහර ආදී කුඩා මෙහෙයුම් සිදු කර ඇත.මේ මගින් යාපනයත් වලිකාමම් සහ තෙන්මාරච්චි කොටසත් නිදහස් කිරීමට හැකියාව ලැබුණි.

          මේ සියලු සටන් සිදු වූයේ යාපනය නාගරික ප්‍රදේශ තුළයි.නව සිය හැත්තෑව දශකයේ සිටි හමුදා සෙබළුන් මේ වන විට විවිධ පුහුණු ලබමින් විශේෂයෙන්ම නාගරික සහ ගුවන් සංක්‍රමණික සටන් පුහුණු වෙමින් ශක්තිමත් විනය ගරුක හමුදාවක් බවට පත්ව තිබුණි.බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ තිබූ ඇතැම් අහිතකර ලක්ෂණ බැහැර කරමින් ලංකාවට ගැලපෙන හමුදාවක් වශයෙන් ඔවුහු යම් කීර්තියක් දිනාගනිමින් සිටියහ.යාපනය නාගරික සටන් වලදී නිවාස අසළ කෝවිල අසල ඇතැම් විට මහා මාර්ගයන්හි මේ සටන් සිදු වන බැවින් ප්‍රථමව අත් පත්‍රිකා මගින් සිවිල් වැසියන්ට ඉවත් වීමට දැනුම් දීම සම්ප්‍රදාය විය. මුල් කාලයේ දී මේ ඉවත් වන ජනතාවත් රැගෙන කෝවිල අස්සේ සැඟව සිටිමට කොටි හමුදාව උත්සාහ කළහ. ජනතාව මිනිස් පළිහක් ලෙසට එහිදී යොදා ගත්හ. කෝවිල්වල පහර දීමට හමුදාව උත්සාහ නොකළ අතර නාගරික සටන් වලදී අවම යාන්ත්‍රික අවි භාවිතා කරමින් කොටි සාමාජිකයන් එළවා දැමීම සිදු කරනු ලැබූහ. බංකර් ඉඳි කර ඇති නම් පමණක් කාලතුවක්කු භාවිතා කළහ  මේ සටන් වලදී සිවිල් වැසියන් සමග දිව යන එල්.ටී.ටී.ඊ. සමාජිකයන් ට අත්වන මරණය ඒ සමූහයටම සිදු වීම ස්වභාවිකය.එහෙත් ඒ හානිය ක්‍රමානුකූලව වළක්වාගනු ලැබූයේ මෙතෙක් මිනිස් පළිහක් ලෙසට කොවිල් කරා කැඳවා ගෙන ගිය ජනතාව බලවේගය මෙහෙයුමත් සමගම කොටි මගහැර ආරක්ෂිත ස්ථාන කරා යෑම නිසයි.මේ නිසා රිවි රැස මෙහෙයුම සාර්ථක කොට ගෙන යාපනය මුදවා ගැනීමට රජයට හැකියාව ලැබුණි.

         මෙම මෙහෙයුම් අතිශය බිහිසුණු විය.ඉන්දීය මැදිහත් වීමෙන් පුහුණු කරන ලද කොටි සාමාජිකයන් නොයෙකුත් උපක්‍රම වලින් සන්නද්ධ විය.හමුදාව ද ක්‍රමානුකූලව වර්ධනය වෙමින් ඉතාමත් විනය ගරුක පිරිසක් ලෙසට තම රජකාරිය ඉටු කරමින් සිටියහ.මේ නිසා සිවිල් වැසියන් ඝාතනය කිරීමට හමුදාවට වුවමනාවක් නොබුණු අතර එයට හේතු වූයේ විශේෂයෙන්ම මින් පෙර ලද අත්දැකීම් ඔස්සේය. එනම් 1983 කළු ජූලියත්, 1987 අරන්තලා ඝාතනයත්, ඩොලර් ෆාම් කෙන්ට් ෆාම් ඝාතනයත්, ශ්‍රී මහා බෝධි ඝාතනයත් විශේෂයෙන්ම සිහිපත් කළ හැතිය. එම නිසා වඩාත් සංවරව සාමාන්‍ය වැසියන් දිනා ගැනීමට සටන් කළ හමුදාව සිය යුධ උපක්‍රම භාවිතා කරන ලද්දේ කොටි සාමාජිකයන් මර්දනය කිරීමට පමණකි. එහෙත් සටන් වලදී මිය යන හමුදා සෙබළු ද කොටි සාමාජිකයන් ද මරණයෙන් පසු හුවමාරු කර ගැනීමට හැකියාව නොලද අවස්ථා එමටය. මළ මිනී නරක් වීමත් බට්ටන් වළලා තිබීම නිසා ළඟා වීමට නොහැකි වීමත් යන අසීරූ කාරණා නිසා එම මිනී පසුව සමූහ වශයෙන් එකට ගෙන විශාල වලවල් වල මිහිදන් කළ අවස්ථා තිබුණි. ඇතැම් විට මරණයට පත් වූ හමුදා සෙබළුන් ද කොටි සංමාජිකයන් විසින් ගෙන ගිය අවස්ථා තිබූ බව වාර්තා වෙයි.ඒ නිසා සමූහ මිනී වලවල් හමු වීම තුළ සාපාරාධී ක්‍රියා ඉස්මතු කළ හැකි යැයි සිතීම මුළාවකි.එසේම ක්‍රිෂාන්ති කුමාරස්වාමි දැරියගේ ගාතනයත් සමූහ මිනී වලවල් එකට ඇඳා තීරණ ගැනීමත් තුළින් සිදු වන්නේ මුළාවක් පමණි.

       චෙම්මනී මිනී වලේ කැණිම් මේ වන විට තාවකාලිකව නවත්වා ඇත. නැවත ජූලි මස 21 දින ආරම්භ කිරීමට නියමිතය.එයින් ඇටසැකිළි කොටස් 62 ක ප්‍රමාණයක් ලැබී ඇති අතර ඒවායේ කාල නිර්ණය කරන්නේ ද යන්න තීරණය කරනු ලබන්නේ අධිකරණය විසිනි.මෙහි මූලික අතුරු වාර්තාව මහාචාර්ය සෝමදේව මහතා විසින් මේ වන විට භාර දී තිබෙන අතර එහි කිසිම නිගමනයක් අන්තර්ගත නොවන බව දන්වා ඇත.මේ තත්වය මෙසේ වුවද මානව හිමිකම් කොමසාරිස් වරයා පැමිණීමත් සමගම රජය මේ මිණී වල පිළිබඳ මුනිවත රැකි අතර රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සහ එහි ක්‍රියාකාරීන් මලමීනී සොයා එන කපුටන් සේ එහි රැස් වී පච දහස් ගණනක් ප්‍රචාරය කර හැරියේය.හමුදාව විසින් මරා වළ දැමූ මිනී වල මේ යැයි කියා සිටිමින් කළ රංගනය නිසා යළිත් වරක් ජාත්‍යන්තර මැදිහත් වීමක වුවමනාව මතු වී තිබේ.ඉතාමත් විද්‍යාත්මකව කැණීම් සිදු කර මිනී තැන්පත් කළ දින වකවානු කාබන් නිර්ණය මගින් තීරණය කිරීමට සූදානම් වන අවස්ථාවක මෙවැනි දේශපාලන තීරණ ගැනීම රටට අවාසිදායකය.අතුරුදහන් කාර්යාලයේ විධායක අධ්‍යක්ෂ තත්පරන් මහතාගේ ප්‍රකාශය මගින් පැහැදිලි වනුයේ මෙවැනි කාර්යාල යොදා ගෙන ඔවුහු රටට විරුද්ධ විදේශිය යාන්ත්‍රණ මෙරටට ගෙන එන්නට වළිකන බවයි.තමිල් අරසු කච්චි පක්ෂයේ නායකයන් ද මේ අවස්ථාව දඩමීමා කර ගනිමින් මේ ඉල්ලීම සිදු කරති.විශේෂයෙන්ම ජාත්‍යන්තර අභිචෝදකයන් කැඳවීමට ආණ්ඩුවට බල කිරීම සිදු වෙයි.මේ වන සිදු වන්නේ චෙම්මනී පච මුදා හරිමින් ආණ්ඩුව බියපත් කරමින් අත කරකැවීමයි.

    මීට කලින් ද මුලතිවු සහ මන්නාරමේ සමූහ මිනිවල වල් හාරමින් මෙවැනි කලබගෑනියක් කළහ. මන්නාරමේ දී ලැබුණු කාබන් දින නිසා යම් අවුලක්  නිර්මාණය වූයෙන් ඔවුන්ගේ මූලික න්‍යයා පත්‍රය හකුළා ගන්නට පෙළඹුණි.කෙසේ වෙතත් මේ ලෙස මිනී වලවල් හාරමින් ජනතාවගේ හිත් පාරමින් ලබත හැකි සාමයක් සංහිඳියාවක් නැත. අරන්තලා ඝාතනය ,ශ්‍රී මහා බෝධි ඝාතනය,මෙන්ම පොලිස් භටයන් පන්සීයක් ඝාතනය කොට වළලා දමා අවසන්ය.ඒ පිළීබඳ සිංහල සමාජයෙන් කෝපයක් හෝ වියරුවක් දැන් ප්‍රදර්ශනය වන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට උතුර දකුණ යනුවෙන් වෙනසක් නොමැතිව එකට කටයුතු කිරීමට කවුරුත් සූදානම්ය. ඒ අතර සිංහලයන් ගේ උතුරු සහ නැගෙනහිර බෞද්ධ උරුමයන් නැවත ප්‍රතිෂ්ථාපනය කිරීමට විරුද්ධ වන්නේ ද මේ මානව හිමිකම් සංවිධාන බව මතක් කළ යුතුය.මෑතකදී ජගත් මානව හිමිකම් සංවිධානයක නියෝජිතයෙකු වූ තෝමස් ඩේවිඩ් නම් නීතිඥයා ත්‍රිකුණාමලයට ගොස් දෙමළ සහ මුස්ලිම් ජනතාව මුණගැසී හින්දු කෝවිල් උඩ බෞද්ධ ආරාම ඉඳි කරන බවට ව්‍යාජ තොරතුරු එක් රැස් කර ඇති බව වාර්තා වේ.නමුත් බහුතර දෙමළ ජනතාව බෞද්ධයන් සමග එකට එකතු වී ඒ ආගමික හැඟීම් බෙදා ගැනීමට කටයුතු කරන බව පැහැදිලිය.එම නිසා රජයේ නිවට පිළිවෙත පිළීබඳ යම් තීරණයක් අවශ්‍ය වන බව කිව යුතුය. ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් සංවිධාන සහ එහි නියෝජිතයන් හමුවේ දී හොර ගල් ඇහිලීම වෙනුවට රටේ තත්වය පිළීබඳ සැබෑ ස්වරූපය හෙළි දරව් කිරීමට ආණ්ඩුව පසුබට නොවිය යුතුය. එපමණක් නොව විපක්ෂ නායක වරයාද එහිදී දරණ දියාරු පිළිවෙත අගය කළ නොහැකිය. ඔහුද මේ ප්‍රශ්ණය පීළිබඳ කිසිම වැටහීමක් නොමැකිව ජාත්‍යන්තර විනිශ්චයක් ඉල්ලයි.එය මරි මෝඩකමකි. රටට ද්‍රෝහී විමකි.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

විෂය මාලා ප්‍රතිසංස්කරණය සහ රටට ගැලපෙන අධ්‍යපානය

 

                            

           වත්මන් රජයේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ අරභයා මේ දිනවල රට තුළ විවෘත සංවාදයක් ඇතිව තිබේ. ඉතිහාසය විෂය සා.පෙ. විභාගයේ දී තෝරා ගත යුතු විෂයක් වශයෙන් ඇතුළත් කිරීමට රජය තීරණය කිරීම ඊට හේතුවයි.ඉතිහාසය, භාෂාව ,ආගම මෙන්ම තාක්ෂණය අප  උගත  යුත්තේ ඇයි ද යන්න පිළිබදව මූලිකව නිගමනයක් නොතිබීම මෙයට මූලික හේතුව යයැයි කල්පනා කළ හැකිය. ලංකාව වැනි ඓතිහාසික ශිෂ්ඨාචරායක් හිමි රටක් ඉදිරියට පැමිණ ඇත්තේ තමන්ගේ අනන්‍යතාවය මතින් බැවින් තවදුරටත් නූතනත්වය ඔස්සේ වර්ධනය වන්නට නම් අතීත පදනම් මත නැගී සිටිය යුතු බව පැහැදිලිය.ඊට අමතරව ධ්‍යාපනය සහ අධ්‍යාපනය අතර තිබෙන වෙනස තේරුම් ගනිමින් ඓතිහාසික වශයෙන් බුදු දහමෙන් පෝෂණය වූ ශික්ෂණ රටාවක් ප්‍රගුණ කිරීමේ වැදගත් කමද මෙහිදී විශේෂයෙන්ම සිහිපත් කළ යුතුය. නමුත් වර්තමාන අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කරනුයේ ඒ අරමුණින් නොවේ. විදෙස් අරමුදලකින් ලබා ගන්නා මුදල් මත ඒ අය යෝජනා කරන ධාරාවන් අච්චු ලෙසට ගෙන එබ්බවීම මෙහි හැටියයි.ඒ නිසා ඉතිහාසය විශය හෑල්ලු කිරීම පමණක් නොව පූර්ණ අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණය පීලිබඳව ද මෙහිදී යම් සංවාදයක් රට තුළ ඇති විය යුතු බව පැහැදිලිය.

       මෙරට පැරණි අධ්‍යාපනය සකස් වූයේ විහාරස්ථාන ආශ්‍රයෙනි.පිරිවෙන මගින් උසස් අධ්‍යාපනය ලබා දෙන ලදී. අකුරු ශාස්ත්‍රය හැදෑරීම මෙහි මූලික පියවරයි. වැලි පිල්ලේ අකුරු ලියැවීම පුරාණ ක්‍රමය විය. එහිදී ඇඟිලි තුඩු වලට දැනෙන තෙරපීම ක්ෂණිකව පණිවුඩයක් ලෙසට මොලේ කරා යයි. මතක ශක්තිය, මතකය ගබඩා වීම ආදී කරුණු නිසා අධ්‍යත්මිකව පුද්ගලයෙකු සතු ප්‍රාගුණ්‍ය එහිදී හොඳින් ප්‍රකට කරවන බව දැක්විය යුතුය. අකුරු ඉගෙන ගත් දරුවා පොත් වන පොත් කරන අතර ඒ තුළින් ක්‍රමයෙන් භාෂාව, ව්‍යාකරණ, ඉතිහාසය ඉගෙනීමට පටන් ගනී.පංසලේ අකුරු කරවන දරුවා නිවසට ගිය පසු සිය සාම්ප්‍රදායික ජීවන රටාව අනුව තවදුරටත් උගෙන ගන්නට වෑයම් කරයි. විශේෂයෙන්ම ගොවිතැන පීළිබඳව එදිනෙදා ශිල්ප ක්‍රියාකාරකම් විශේෂ තාක්ෂණ පරිචයන් පිළිබඳව දරුවාට දැනෙන්නට පටන් ගනී. ඒ පුද්ගලයා ඒ අතර ජීවත් වන බැවින් ඒ ඉගෙනීම ආගන්තුක නැත. නීරසද නැත.වැඩිහිටියෙකු බවට පත් වන කල්හි පංසලෙන් ලැබූ දැනුමත් සමාජයෙන් ගොවිපලෙන් ගමෙන් ලැබූ දැනුමත් එකතු කරගෙන පොත් පත්ද කියවමින් පරිණත වැඩි හිටියෙකු බවට පත් වෙයි.මේ අධ්‍යාපනය එකල ජන ජීවිතයට ප්‍රමාණවත් විය.

         බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයට රට පවරා දෙන කල්හි පිරිවෙන් හය දහසක් පමණ පැවති බව ප්‍රකාශ වේ.එසේම විහාරස්ථාන ආහ්‍රිතව තිබෙන ශාස්ත්‍ර ශාලා විශාල ගණනකි.  පැවති දේශීය අධ්‍යාපනය ක්‍රමය ඉංග්‍රීසීන්ට හිසරදයක් විය. එම නිසා මිෂනාරි පාසල් ආරම්භ කිරීම පිණිස කොලඹ සහ යාපනය තෝරා ගැනුණි. යාපනය ඇමරිකානු මිෂ්නාරීන්ට භාර දුන් අතර දකුණ අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානි නිකායන් වෙත ලබා දුන්හ. මෙම මිෂනාරි පාසල් වල අනුගමනය කරනු ලැබූයේ බ්‍රිතාන්‍ය සම්මත අධ්‍යාපන ක්‍රමවේදයයි.ඒ මගින් ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවට පක්ෂපාතී සේවකයෙකු බිහි කරගැනීම අභිප්‍රාය විය. එය සාර්ථක විය.මේ අතර පිරිවෙන් පාසල් වල ක්‍රමානුකූල බිඳි වැටීම සමගම විශේෂයෙන් 1818  සහ 1848 විමුක්ති අරගල වලින් පසුව භික්ෂූන් වහන්සේලාට ශක්තිමත්ව නැගී සිටින්නට හැකි වූයේ ධනවත් වයාපාරිකයන්ගේ සහයෝගයෙනි.විශේෂයෙන්ම දකුණේ දොඩන්දූවේ ශෛලබිම්බාරාමයේ දී 1864 දී සරස්වතී මණ්ඩප පිරිවෙන ආරම්භ කරමින් විහාල ආගමික හා ශාස්ත්‍රීය ප්‍ර බෝධයක්  ජනිත විය. රත්මලානේ පරම ධම්මචේතිය පිරිවෙන මගින් ද මේ කාර්යය වඩාත් පුළූල්ව ඉටු කරන ලදී.මෙහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් 1869 දී පළමු බෞද්ධ පාඨ ශාලාව දොඩන්දූවේ දී බිහි විය.එම පාඨ ශාලාව ජින ලබ්ධි විශෝධක පාසල යනුවෙන් නම් විය. ඒ අගනා කර්තව්‍ය ආරම්භ කරන ලද්දේ දොඩන්දූවේ පියරත්න තිස්ස නාහිමියන් විසිනි.

         පියරත්න තිස්ස නායක හිමියන් ගේ පාසල් ක්‍රමය සහමුලින් ම බෞද්ධ අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් විය. අකුරු ශස්ත්‍රය ඇරුණු කොට උන්වහන්සේගේ විෂය මාලාවට බෞද්ධ අධ්‍යපන ක්‍රමවේදයක් ඇතුළත් විය. එහි පළමුවරට තිබුණේ පළමුවන පාඩම් පොතයි. දෙවනුව බුද්ධ වන්දනාවත් තෙවනුව සරණත්තය දීපනී නම් ග්‍රන්ථයත් සිවුවනුව ජිනධර්ම විකාශිනී නම් ග්‍රන්ථයත් පස්වෙනුව සෙය්‍යාර්ථ දීපනී නම් ග්‍රන්ථයත් ඇතුළත් වූහ. මෙයින් සරණත්තය දීපනී නම් ග්‍රන්ථයෙන් සරණාගමන ආනිශංස ප්‍රකාශ කිරිමත් ජින ධර්ම විකාශිනීය සරණාගමනේ පටන් ප්‍රාණඝාතාදී අකුශල කර්මයන්හි යෙදීමෙන් ලැබෙන කර්ම විපාකය දැක්වීමටද සිගාලෝවාද සූත්‍රයෙන් දැක්වෙන සතර කර්ම ක්ලේශයන් සතර අගති ආදියද මව්පිය ගුරුවර ආදීන් කෙරෙහි දරුවන් දැක්විය යුතු ගෞරවාදරය ආදියද සරලව විස්තර තර තිබුණි. ‍ස්‍යොර්ථ දීපනියෙහි බුද්ධ චරිතය සවිස්තරව ද චතුරාර්ය සත්‍යය ආදී ධර්ම විභාගය ද බෞද්ධ ගුණ ධර්ම වගා කිරීමෙන් මෙලොව පරලොව වැඩ සාදන අයුරුද තුන් සූත්‍රය හා එහි සරල අදහස් අන්තර්ගතව තිබුණි.මේ තත්ත්වය එකල හැටියට බෞද්ධ දරුවෙකු බිහි කිරීමට ප්‍රමාණවත් පරිදිම විය.මිථ්‍යා දෘෂ්ටිකයන්ට සිංහල කියවීමට හා ලිවීමට බෞද්ධ පූජකයන් විසින් වඩාත් හොඳින් උගන්වනු ලැබේ යයි 1833 දී ලංකාවට පැමිණි කොල්බෘක් කැමරන් කමිටුව ඉදිරියේ ආච්ඩිකන් වරයා කළ ප්‍රකාශය මෙහිදී සිහිපත් වේ.බෞද්ධ දරුවන්ට සුදුසු අධ්‍යාපනය කුමක්දැයි දන්නේ උගත් නැණවත් භික්ෂූන් වහන්සේලා පමණකි.දශක කීපයකට පසුව පියරත්න තිස්ස නායක හිමියන් අතින් එය නැවත ප්‍රතිෂ්ඨාපනය විය.

       දොඩන්දූවේ පාසලත් සමග පාණදුර උපාධ්‍යයා පාසලත් අනතුරුව 1881 න් පසු ඔල්කට් තුමාගේ මෙහෙයවීම මත පරම විඥානාර්ථ පාසල් රැසක් රට පුරා ඇති විය.1868 දී ආධාර ලබන පාසල් ලියාපදිංචිය ඇරඹීම මෙම ක්‍රියාවලියට හේතු විය. මෙහීදී මිෂනාරි පාසල් අනුගමනය කරන අධ්‍යාපන ක්‍රමවේදයට නිතැතින්ම මේ පාසල් වලට හුමමාරු වීම සිදු විය.මුල් කාලයේ දී දරුවාට ලබා දුන් බෞද්ධ අධ්‍යාපනය ක්‍රමානුකූලව වෙනස් වී  රජය අනුමත ක්‍රම වේදයකට පරිවර්තනය විය. කෙසේ වෙතත් ඉතිහාසය, භූගෝලය ,සෞඛ්‍ය ආදී වැදගත් විෂයයන් එහිදී ඉගැන්වීම අගය කළ යුතුය.මහාවංශය, දීප වංශය, පූජාවලිය, රාජාවලිය ,බෝධිවංශය, ථූප වංශය පදනම් කරගෙන ඇති කරන ලද ජාතික හා ශාසනික අභිලාශයන් එස්.ජී.පෙරේරා, කොඩ්රින්ටන්,ආචාර්ය කොල්වින් ආර් ද සිල්වා වැනි ඉතිහාස ග්‍රන්ථ කල අයගෙන් ඉටු නොවුණු නමුත් පිරිවෙන් වලින් බිහිවූ ශාස්ත්‍රීය උගතුන් නිසා විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලබන පිරිස ඉතිහාස දැනුමන් මනාව සන්නද්ධ විය.

         වර්තමානයේ තිබෙන්නේ නව තාක්ෂණික යුගයකි.එයට සවිමත්ව මුහුණ දීමට දරුවන් පුහුණු කිරීම වැදගත්ය. එහෙත් විශිෂ්ඨ සම්ප්‍රදායක් බිහි කළ ජාතියක අනාගත රැඳි පවතින්නේ සිය ඉතිහාසය සහ සම්ප්‍රදාය මත බව තේරුම් ගැනීම වැදගත්ය. එසේම සාර්ධර්ම මගින් ලැබෙන ශික්ෂණය ඉතා වැදගත්ය. එය අපට ලබා දෙනනේ බුදු දහමෙනි. එය තවත් ආගමක් නොවේ. අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශයට එය තවත් ආගමක් වුවද එය ජීවන දහමකි.අනාගත වැඩිහිටියා සිය ශික්ෂණයෙන් යුතු වගකීම ඉටු කරනුයේ කුසලානුකුසල අවබෝධයෙනි. හොරකම්, දූෂණ, මංකොල්කෑම වැඩි සමාජයකට හොඳ නරක තේරුම් ගත් මිනිසෙකු අත්‍යවශ්‍ය වේ. එසේම රටක් වශයෙන් ජාතික අභිමානයක් අවශ්‍ය වේ.ඒ සඳහා තැනින් තැනින් අහුලා ගත් ඉතිහාස කෑලි ටිකක් පුරුද්දා සර්වාගමික පචයක් දරුවාගේ මනසට කාන්දු කරවා සමරිසි සේවනයේ අගය කියාදීමෙන් පලක් නැත. දරුවා හොඳ මානවයෙකු විය යුතුය.ඒ සඳහා යොමු කරන අධ්‍යාපනය සකස් කිරීමට අවශ්‍ය වීශය මාලා තෝරා සිදු කළ යුත්තේ මෙරට භික්ෂූන් වහන්සේලා ප්‍රමුඛ විද්වතුන් විසිනි. විදේශීය මුදල් වලට වහ වැටී මෙරටට නොගැලපෙන උගෙනුම් රටා තව දුරටත් මෙහි පැලපදියම් කිරීමෙන් වනුයේ අදීන මිනිසෙකු බිහි වීමට තිබෙන ඉඩකඩ නැතිවීමයි. ඉතිහාස විශය පිළීබඳ ප්‍රතිසංස්කරණ කරුවන් සිතන ආකාරය අනුව අපට කිව හැක්කේ දේශීය මුල් උදුරා ගත් කලු සුද්දන් රැහැනක් විසින් මෙරට අධ්‍යාපන ක්‍රමවේදය විනාශ කිරීමේ කොන්ත්‍රාත්තුව සියතට ගෙන ඇති බවයි. ඒ වෑයම පරාජය කළ යුතුයි.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්

යළි පුද දිය යුතු නිල්ලක්ගම බෝධිය

 

         කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ නැගෙනහිර හතලිස්පහ කෝරළයේ ගල්ගමුව නිටලුව හෙට්ටිගම වැව්කණ්ඩිය අසබඩ පිහිටා තිබෙන නිල්ලක්ගම බෝධිඝරය දැනට හොඳ තත්ත්වයෙන් ඉතිරිව පවතින අගනා වාස්තු නිර්මාණයකි.දළදා වහන්සේ රැක ගැනීම උදෙසා රහස් මාර්ග ගෙවා පැමිණි  බ්‍රාහ්මණයෙකු නවාතැන් ගත් ස්ථානයක් වශයෙන් මෙම ස්ථානය ජනප්‍රවාද ගතය. පසුව මෙම ස්ථානයේ බෝධීන්වහන්සේ නමක් රෝපණය කොට ඇති බවත් අනුරාධපුර යුගයේදී විශේෂයෙන්ම වලගම්බා රාජ්‍ය සමයේ දී එම ස්ථානය සංවර්ධනයට බඳුන් වූ බව ජන ප්‍රවාද ගතය.ජය ශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේ ගේ ප්‍රථම අංකුර අටෙන් එකක් රෝපණය කළ ස්ථානයක් නොවුණද ඉන්පසුව යටකී පූජනීය තත්වය හමුවේ රාජ්‍ය ප්‍රසාදය මෙම ස්ථානයට ගැබී ඇති බව තේරුම් ගත හැකිය.දළදා වහන්සේ වැඩ සිටි ස්ථානයක් නම් දළදා මන්දිරයක් ගොඩ නැන්වීමට උත්සුක විය යුතුය. නමුත් මේ ස්ථානයේ බෝධියක් රෝපණය වීම තුළින් මතු කර ගත හැකි ඉතිහාසයක් ඇත. මෙම ස්ථානය පරීක්ෂා කර බලන කල්හි අපට තේරුම් ගත හැකි වන්නේ අනුරාධපුර යුගයටත් ප්‍රථම බුදුන් වහන්සේ ගේ ලංකාගමනය අවස්ථාවේ උන්වහන්සේ සමාධි සුවයෙන් වැඩ සිටි ස්ථානයක් ලෙසටය.

     ජය ශ්‍රී මහා බෝධිය හා බැඳුණු සාහිත්‍යයක් මෙන්ම දේශපාලනයක්ද ඇත. වන්දනාවට මෙන්ම ප්‍රදේශ පාලනයට ද බෝධි වන්දනා පරිසරය යොදා ගෙන ඇත. රුහුණේ චන්දනග්‍රාම බෝධි රෝපණය උදාහරණ වශයෙන් දැක්විය හැකිය.මෙම බෝධි ඝරය මෙතැන ඉඳි වන්නේ අට සහ නවවන සියවස් අතර කාලයක බව දැනට පවතින මතයයි. ඊට හේතුව වී ඇත්තේ නවවන සියවසට අයත් ශිලා ලේඛනයක් මෙම බෝධි ඝරයේ බටහිර දොරටුව ආසන්නයේ ප්‍රාකාරයේ දක්නට තිබීමයි. මොනරගල් බුද්මි යනුවෙන් ආරම්භ වී මෙ දස ඇතුන් කරවා මහබො පිදූ පින්හි බෙලෙන් අනුත්තර සම්මා සම්බුදු වෙම්වා යනු මේ කැටයම් වලට දායකත්වය දුන් ජන ප්‍රධානියාගේ ප්‍රර්ථනාව විය.මොනරගල් බුද්ධ නමැත්තා මහ බෝ පුදන්නේ මෙම බෝධියට දායක වීමෙනි. ඔහුගේ පැතුම සම්බෝධියයි.එය දුෂ්කර වුවත් බුදු බව පැතීම සඳහා කළ කැපවීම නිර්මාණයෙන් ප්‍රකාශ වේ.බෝධි රෝපණය සමග එය වටා සංවර්ධනය වූ සිද්ධස්ථානයක ස්වරූපයක් මෙහි නැතද බෝධියේ විශේෂත්වය මහත් ගෞරවයෙන් සැලකූ බව පෙන්වන්නේ මෙම බෝධි ඝරය නිර්මාණයට දක්වන මහන්සිය කැපවීම දුටු විටය.

     මෙම වාස්තු නිර්මාණයේ සම්ප්‍රදාය පිළිබඳ පසුකාලීන මූලධර්ම පැහැදිලි වුවද එහි පසුබිම නම් පූර්ව අනුරාධපුර සම්ප්‍රදායයි. එවැනි සංකල්පයක් මතු කරන්නට හේතුව වශයෙන් දැක්විය හැක්කේ මෙහි ගල්කම් වල දැවැන්ත ආකාරය පධාන ඝරයන්හි දැවැන්ත බවට සමාන කම් දක්වන බැවිනි.ලංකාවේ පධාන ඝර තිබෙන රිටිගල ,මානෑ කන්ද වැනි ස්ථාන දහහතර  පිළිබඳ සාපේක්ෂකව සිතන කල්හි ගල්වැඩ තුළින් මට සිළුටු නිර්මාණයක් කර ගෑනීමට දක්වා ඇති දස්කම් හි ගැඹුර පෙන්නුම් කළ හැකිය. ඒ තුළින්  යම් වෙනස් ඉතිහාසයක් ගැන කල්පනා කළ හැකිය.ගල් පතුරු කිරීමට පර්වතයන්හි  එක පෙළට කුඩුම්බි සාදා ගැඩුබ හෝ වල්ලා පට්ටා ලී කූඤ්ඤ ගසා ජලය වත් කරන බව අප අසා ඇත. එහිදී රැයක් තුළ මෙම කූඤ්ඤ ජලයෙන් ඉදිමී කුඩුම්බි පේළිය දිගේ පැලුම් ඉරක් ගමන් කරයි. ගල් පලුව  ඉන්පසු වෙන් කර ගනු ලබන්නේ සරල ඩබරයක් ආධාරයෙනි. පසුව යම් කිසි අප නොදන්නා ශිල්පයක් භාවිත කොට ගලේ මතුපිට තරමක් මෙළෙක් කොට ගෙන අවශ්‍ය වැඩ දැමීම කළ බව සිතිය හැකිය.මෙවැනි අලංකාර ගල්කම් සහ නිර්මාණ කරන්නට පැරණි හෙළයන්ට තිබූ දැනුම පසුව ක්‍රමයෙන් ගිලිහී ගොස් ඇති බව සිතන්නට හැකිය.

        අනුරාධපුර යුගයේ දේවානම්පියතිස්ස රාජ සමයෙන් පසුව පිලිස්සූ ගඩොල් භාවිතය ජනප්‍රිය විය. එතැකින් ගල් වඩු කම් තාක්ෂණයෙහි යම් පසුබෑමක් ඇති වන්නට ඇත.නිල්ලක්ගම යනු නිල් යක් ගම යනුවෙන් අර්ථ දැක්වීම උචිතය. කැකිරාව ඉපලෝගම තිබෙන නීලගිරි කන්ද (මානෑ කන්ද ) අරක් ගෙන සිටි නිල්ගිරි යක්ෂ සේනාධිපති ගේ අඩවියක් වන මෙම බෝධිඝරය පිහිටි ප්‍රදේශය ගැන තවතවත් විමසා බැලුව හොත් සැබෑ ඉතිහාසය අපට මතු කර ගත හැකි වනු ඇත..1895 වසරේ දී   පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්ව සිටි එච්.සී.පී.බෙල් මහතා විසින් මෙම ස්ථානය මුල් වරට සොයා ගෙන ඇත. මේ ස්ථානය හෙළි පෙහෙළි කිරීමෙන් පසු නිදන් හොරුන් ගේ ග්‍රහණයට ලක් වී ඇත. ගසක අත්තක් කඩා වැටීමෙන් නැගෙනහිර දොරටුව හානියට පත් වී තිබේ. 1895 වසරේ පුරාවිද්‍ය වාර්තාවේ මෙම ස්ථානයේ සුවිශේෂිතත්වය ගැන බෙල් දක්වන කරුණු අනුව ගල් කැටයම් වල වටිනාකමත් වාස්තු විද්‍යා වේ හැඩරුවත් පිලීබඳ අලුතෙන් සිතන්නට පෙළඹීමක් ඇති කර දෙයි.1954 දී මහාචාර්ය සෙනරත් පරණ විතාන මහතා අපිළිවෙලට තිබූ බෝධි ඝරය නැවත සංරක්ෂණයට ලක් කරන ලද්දේය.එහි නියම ස්වරූපය මතු වූයේ ඉන්පසුවයි.ඇතුළත බෝධි ඝරයේ භික්තියේ සිංහ රූප පෙළ අදීන නිර්මාණයකි.සිංහලයාගේ චිහ්නය සිංහ සංකේතයට නව අරුත් සපයමින් මෙම රූප පෙළ පැතලිව නිමවා තිබේ.ලංකාවේ ප්‍රථම බෝධි ඝරය ලෙසට සැළකෙන අනුරාධපුර ජය ශ්‍රී මහා බෝධීය මෙන් විශාල පෙදෙසක පැතිරී නොපැවතුණද ඉතා චාම්ව සැකසුණු මෙම බෝධි ඝරය ගල් කැටයම් කලාවේ විශේෂ ස්ථානයක් වෙයි.මෙහි වාස්තු හැඩ තල වල දිග පළල සළකා බැලූ කළ හරි හතරුස් ස්වභාවයක් ගනී. රියන් පමණින් ගැනීමෙන් පැරණි විශ්ව කර්ම වාස්තු ගණිතය සිහිපත් වේ.නැගෙනහිරට සහ බටහිරට දක්වන දොරටු තුළින් ගම්‍ය වනුයේ සූර්ය උදාවත් බැස යැමත් මෙම ස්ථානයේ පාරිශුද්ධත්වයට කෙතරම් ප්‍රයෝජනවත්වී ද යන්නයි.දක්ෂිණාවර්තව පැදකුණු කරන බුද්ධ ශ්‍රාවකයා බෝධි වන්දනයේ පූර්ණත්වයට පත් වන්නේ නැගෙනහිර මල් අසනයේ මල් පිදීමෙන් සහ බටහිර මල් ආසනයෙන් අනිත්‍ය මෙනෙහි කිරීමෙනි.මේ අධ්‍යත්මික සුවය විඳීමට ගල් කැටයම් හෝ වාස්තු නිර්මාණ වැදගත් නොවුවද පුරාවිද්‍යාඥයාට සහ වාස්තු විද්‍යාඥයාට එය වැදගත්ය. ඔහු ඒවා රකින්නට මහන්සි වේ.

එහෙත් කුසලය සහ අකුසලය අතර තර්කන බුද්ධියෙන් දෝලනය වන සැදැහැවත් බෞද්ධයා ලෝභ ද්වේශ මෝහ මග හැර අකුසලය සිත් බැහැර කර කුසලය දෙසට යොමු වන්ට මෙම ආමිසය හේතු පාදක වේ.යමක ප්‍රකරණයේ දක්වන පරිදි කුසලයට මූල වන අවස්ථා ද විවිධය. ඒ පිළිබඳ සිතත්ම තර්කයෙහි එලඹි නිරවුල් වන විට පැහැදිලි කුසල් සිත ඇති කර ගැනිමට බෞද්ධයාට අවස්ථාව එළඹේ. පුරාවිද්‍යා වේ වටිනාකම් වල එය නැත.සංරක්ෂණ මූල ධර්ම සංරක්ෂණ නියෝග සහ ජාත්‍යන්තර සංරක්ෂණ ප්‍රමීතීන් යනුවෙන් මෑතකදී පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් වරයා චක්‍ර ලේඛනයක් නිකුත් කර තිබෙන්නේ පුරාවිද්‍යා විෂයට ගෝචර වන වපසරිය සහ නීතිය මතක් කර දෙමිනි. සිංහල බෞධයාට එය වැදගත් වනුයේ ඉතිහාසය දැන ගැනීමට  අධ්‍යනයට සහ ස්මාරකය ආරක්ෂා කිරීමට පමණකි. ඔහු හෝ ඇය ඉන් එපිට ශ්‍රද්ධාවන්තයෙකු විය යුතුය.කෙලෙස් තැවීමට  ප්‍රවේශ වන්නකු විය යුතුය.මෙම නිල්ලක්ගම බෝධි ගරය අපට වැදගත් වන්නේ එහෙයිනි. මොනරගල් බුද්ධ යම් ප්‍රාර්ථනයක් කලේ ද ඔහු ගේ අරමුණ අනුව නිවනට මග හදා ගැනීම ට මෙවැනි නික්ලේශී ස්ථාන ඉතා වැදගත් වේ.මෑත කාලයේ දී 2017 දී පමණ මෙම බෝධි ඝරයේ නැවත කුඩා බෝ පැළයක් රෝපණය කර තිබුණි. දැන් එය වැඩී ඇති වාට නිසැකය. මෙම ස්ථානය අවට පැරණි ස්ථූප ගොඩැල්ලක් හමුවන අතර යම් හාස්කම් පිරි ප්‍රදේශයක් ලෙසට ගැමියන්ගේ පවතින විශ්වාසය නිසා හෙට්ටිගම වැව් කන්ඩියේ ඇති කෝන්ගසට වන්දනා මාන කරන සිරිතක් ද පවතී. මෙම සිරිත් විරිත් ජන ආගමට සම්බන්ධ නමුත් බුදුන් වහන්සේ පිට දුන් ජය ශ්‍රී මහා බෝධියට දක්වන කෙළෙහි ගුණය සහ ඒ මගින් මනුෂ්‍ය ජීවිතයට ලැබෙන ශාන්තිය සුවිශේෂිය. නිල්ලක්ගම බෝධි පරිශ්‍රය යළි මහඟු පුදබිමක් බවට පත් විය යුතු වන්නේ එහෙයිනි.එවිට ශ්‍රද්ධාවත් බෞද්ධයන් අතින් මෙම පරිශ්‍රය සුරැකෙනු ඇත.

මතුගම සෙනෙවිරුවන්