දෙවනගල බෞද්ධ උරුමයට කොකා පෙන්වන දේශපාලනය

                              

      ඓතිහාසික දෙවනගල පුදබිම වර්තමානය වන විට අන්‍යාගමිකයන් ගේ ග්‍රහණයට ගොදුරුව ඇත.කටුගහවත්ත කඩ මණ්ඩියෙන් මෙන්ම අයගම හන්දියේ ඉදිරිපිට මාර්ගයෙන්ද උඩපමුණුව මාර්ගයෙන් ද දෙවනගලට පිවිසිය හැකි වන අතර එහි මස්තකයට දර්ශනය වන්නේ සතර කොරළයේ කඩයිම් බව කිව යුතුය. ජූනි මාසයේ දී සමකයට ආසන්න ව ගමන් කරන හිරු ලංකාවට මුදුන් වන්නේ අප්‍රියෙල් මාසයේ දීය. දෙවුන්දර දේවාලය ඉහළින් මුදුන් වන හිරු සමනොල කන්ද පසුකර දෙවනගලටද මුදුන් වෙයි. අනතුරුව අනුරාධපුරයේ ඉසුරුමුණි යෙන්ද නික්ම ඉරුමියන්කුලම හරහා පැදුම් දොර නොහොත් පේදුරු තුඩුවෙන් ලංකාවෙන් නික්ම යයි.දෙවනගල ට නැගි කල්හි මේ අතීත සූර්ය දේවාලයේ නටබුන් අපට දක්නට හැකිය. එවැනිම ගල් දෙවොලක් දෙවිනුවර ද වෙයි. රාවණ යුගයේ ඉතිහාසය පිළබඳව ඉඟියක් අප සිත් තුළ පැන නගින්නේ මේ නිසාය.

    සීතාවක රාජසිංහයන් භික්ෂූන් වහන්සේලාට විරුද්ධව ආඬි පක්ෂය ගෙන කටයුතු කරන අවස්ථාවේ දී සෙංකඩගලින් යුග පුරුෂයෙකු බිහි විය. ඔහු නමින් කොනප්පු බන්ඩාර විය. කලක් පරංගි යටතේ යුධ සෙනෙවි කම් කළ හෙතෙම උඩරට භික්ෂූන් වහන්සේලා සමග සම්බන්ධකම් ඇති කරගෙන රට නිදහස් කර ගැනීමේ සූක්ෂම ව්‍යාපාරයක නිරත විය. මල්වතු විහාරයට අයත් භික්ෂු පරම්පරාවේ දෙවනගල රතනාලංකාර නායක හිමි මේ කටයුත්තේ දී දුන්සහාය නිසා උඩරට ජය ගැනීම මෙන්ම රාජ උරුමය ඇති කුසුමාසන දේවියද තමන් ළඟට ගැනීමට කොනප්පු බණ්ඩාරයන්ට හැකි විය. පළමුවන විමලධර්ම සූරිය නමින් රජ වූ කොනප්පු බණ්ඩාර උඩරට රාජධානියට නව ජීවයක් එක් කොට නැති ව තිබූ උපසම්පදාව යලි ඇති කොට ශ්‍රී පාදය නැවත ආඬින් ගෙන පවරා ගෙන බෞද්ධයින් සතු කොට තමන්ට උපකාර කළ දෙවනගල රතනාලංකාර ස්වාමීන්ට ද පුද සත්කාර කලේය ඒ වෙනුවෙන් ගම් බිම් පුදා දෙවනගල ගලේ කරන ලද ශිලා ලිපියක් වෙයි.

        2000 වසරේ දී අප එහි යන විට මෙහි ගල පාමුළ අරක් ගෙන සිටි මුසල්මානුවන් සහ ඔවුන්ට උදව් කරන සිංහලයින් ගේ නිධන් ආශාවට මේ ස්ථානය ගොදුරුව තිබුණි. ඒ සෙල් ලිපියේ සූර්ය ලාංඡනය මත ඇසිඩ් වත් කර එය කඩා දමන්ට කළ උත්සාහය  මොනවට දිස් වුණි. ඒ මතුද නොව නුවර යුග‍යේ දී ඉඳිකළ ටැම් පිට විහාරයේ දොර කඩා එහි තිබූ බුදු පිළිමය යවුල් වලින් ඇණ දෙපලු කර එහි ද නිධන් සෙවීමේ නියුක්ත  වී ඇත. පළමුවන විමල ධර්මසූරිය රජුගේද දෙවනගල රතනාලංකාර හිමියන් ගේද පිලිරූ නියඬවම මේ විනාශය දර සිටිනු දක්නට ලැබුණි.එකල මේ විහාරය සම්පූර්ණයෙන් ආරාජිකව තිබූ අතර දෙවනගල චෛත්‍ය රාජයානන් වහන්සේ ගේ සතරැස් කොටුව පවා මේ නිධන් හොරුන්ගෙන් හානියට පත්ව තිබුණි.

    දෙවනගල හිරු ගල් දෙවොලට පහලින් උඩ පමුණුව පාරට වැටෙන පඩිපෙළ මදක් දුර යන විට තවත් සෙල් ලිපියක් හමුවෙයි.පොළොන්නරුව ජය ගත් පළමුවැනි පරාක්‍රමබාහු රජතුමා  විසින් කෙට වූ එම සෙල් ලිපිය වටේ ගසා තිබූ යකඩ වැටද කඩා දමා තිබුණි. සෙල් ලිපිය මත ගඩොල් වලින් හූරා එයට හානි කරන්නට මුසල්මානුවන් කළ උත්සාහයද ප්‍රකට වෙයි. කිත් නුවර ගල් නම් නෙනෙවියෙකු බුරුමයේ රාමඤ්ඤ රට කුසුමිය නගරය ජය ගෙන එහි රජ කරමින් සිටි අහංකාර අලෞංසිතු රජු දමනය කොට කරන ලද දස්කම සඳහා උඩ පමුණුව පල්ලෛ පමුණුව සහ ලබුටුව ආදී ගම් වලින් අමුනු පණස් දෙකක ඉඩ කඩම් නින්දගම් කොට පවරාදීම පිණිස මේ සන්නස් කොටවා තිබේ. කොත්මලේ අමරවංශ හිමියන් ගේ ලක්දිව සෙල් ලිපි ග්‍රන්ථයේ මේ සෙල්ලිපි පාඨයන් අඩංගු කර ඇත. නමුත් මේ සෙල් ලිපි පාඨ වල සඳහන් ඉඩ කඩම් බොහොමයක් අද විහාර සන්තකයේ නොමැත. 

         1941 වර්ෂයේ දෙසැම්බර් දොලොස් වනදා නිකුත් කරන ලද ගැසට් පත්‍රයක් මගින් කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ ගල්බොඩ හා කිණිගොඩ කෝරළ බදව අලුත් නුවර වසමේ පිහිටා තිබෙන දෙවනගල විහාර සන්තක ප්‍රදේශය පුරා විද්‍යා ස්මාරක ලැයිස්තුවට ඇතුලත් කර ඇත. නමුත් පෙර සඳහන් කරන ලද රජ වරුන් පූජා කරන ලද ගම් බිම් සහිත සම්පූර්ණ විහාරගම ඇතුලත් බිම් මැනුම සකස් කර ඇත්තේ 1876 වසරේ දීය. කැකිරිගොඩ ලියන රාළ නැමැත්තෙක් හේන් කෙටීම  සඳහා  දෙවනගල විහාරස්ථානයෙන් අවසර ලබා ගෙන ඇත්තේ මීට කලකට පෙරය. ඒ අනුව ගල පාමුළ කැලේ කොටා හේන් පැල් ඇටවිණ. කලක් යද්දී ස්වාමීන් වහන්සේ අපවත් වූ පසු මේ ඉඩම් වලට බලපත්‍ර ලබා ගත් ඔවුහු  ස්ථිර නිවාස ද ඉඳි කළහ. අනතුරව වරින් වර රුපියල් එකසිය පණහක් වැනි සුලු මුදලකට මේ ඉඩ කඩම් මුස්ලිම්වරුන්ට විකුණා දමා ඇති බව දැන ගන්නට තිබේ. විහාරස්ථානයත් ගමත් අතර සම්බන්ධය බිඳ වැටෙද්දී අන්‍ය ජාතිකයින් දෙවනගල ගල වටේ අක්‍රමණය කරන්නේ මෙලෙසය.

    අනූව දශකයේ සිටම මේ විහාරය  ආරාජිකව පැවතුණි.මුස්ලිම් වරුන්ගේ මෙහෙයවීම මත විහාරයේ බොහෝ විනාශකාරී සිදු වීම් දියත් වූ බව පැවසේ. මල්වතු මහා විහාරයේ කාරක සංඝ සභාව විසින් මේ ස්ථානයේ භාර කාරත්වයට ස්වාමීන් වහන්සේලා පත්කළද වරින් වර උන්වහන්සේලාද අපවත් වීම නිසා තව දුරටත් නායකත්වයක් නොමැති ස්ථානයක් බවට පත් ව තිබුණි. පසු ගිය කාලයේ දී යවුලෙන් ඇණ කඩා බිඳ දැමූ පිළිම වහන්සේලා නැවත ප්‍රතිස්ඨාපනය කිරීමේ වගකීම ඉටු කරන ලද්දේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරින් පිරිස විසිනි. එහෙත් දෙවනගල ගල පාමුළ වටයක් තුළ පුරා විද්‍යා රක්ෂිතයට අයත් ඉඩ කඩම් කිසිවක් තවමත් නිදහස්ව නොමැත. පුද බිම පාමුළ උඩ පමුණුව පැත්තෙන් ගලේ කොටසක් කැඩීමට දමන ලද ගල් වලකි. කටු ගහවත්ත හා අයගම මාර්ගයන්ට මැදිව තිබෙන්නේ මුසල්මානුවන්ගේ ගව මස් කඩ හා කුකුලු කොටුය.

         2009 වර්ෂයේ ඔක්තෝබර් 05 දින දෙවනගලට නිරීක්ෂණ චාරිකාවකට පැමිණි එවකට සපරගමු පළාත් ආණ්ඩුකාරවරයාව සිටි ජානත ප්‍රියන්ත බණ්ඩාර මහතා ස්ථානයේ පැවති තත්ත්වය සලකා බලා පහත සඳහන් තීරණ ගන්නා ලදී.

1/වැට ඉඳි කිරීම( පුරා විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මගින් වෙන් කර ඇති කම්බි කණු 100 රැගෙන විත් මදිපාඩුවට කම්බි කණු සහ කම්බි සොයා ගැනීම  )

2/ උඩමලුවට පොලිස් ආරක්ෂක මුර පළක් විවෘත කිරීම

3/මාසයක් ඇතුලත ආවාස ගෙයි භික්ෂූන් වහන්සේ නැවත පදිංචි කිරීම

4/  ඉහත කමිටුව 2009 ඔක්තෝබර් 22 දින පස්වරු 2.00 ට නැවත දෙවනගල විහාරයේ උඩමලුවේ ධර්මශාලාවේ රැස්වී ප්‍රගතිය සාකච්ඡා කිරීම.

මෙම තීරණයන් ගන්නා ලද අවස්ථාවේ දී දෙවනගල විහාරාධිපති පූජ්‍ය අඹතලාවේ සංඝරතන හිමි ආණ්ඩුකාරවර ලේකම් බන්දුල නාගසිංහ මහතා සපරගමු පළාත් සහකාර පුරා විද්‍යා කොමසාරිස් ටී.කේ මදුරප්පෙරුම මහතා  අරණායක වැඩ බලන ප්‍රාදේශිය ලේකම් ඩබ්.එම්.ඩී . වන්නිනායක මහතා ගරු ආණ්ඩුකාර තුමාගේ සම්බන්ධීකරණ ලේකම් වරු  පුරා විද්‍යා ගවේශණ නිළධාරිනී මැණිකේ එදිරිසිංහ මිය ඇතුලු දෙවනගල ගම්වාසීන් ග්‍රාම නිළධාරීන් සහ පොලිස් නිළධාරීන් සාභාගි වී සිටියහ. නමුත් එයින් කලබල වුණු පලාතේ මන්ත්‍රීවරයා වන ඇමති ආතාවුද සෙනෙවිරත්න මහතා තමන්ගේ චන්දදායකයින් වන මුස්ලිම් වරුන්ද කැටිව එම රැස්වීමට කඩා පැණ මෙම රැස්වීම පිළිබඳව දොස් නගමින් ආණ්ඩුකාර තුමාටද තර්ජනය කරමින් අශෝභන ලෙසට හැසිරෙමින් කළ කලබගෑනිය තවමත් මට හොඳ හැටි මතකයට නගා ගත හැකිය. මෙම බලහත්කාරය නිසා දෙවනගල පුරවිද්‍යා ස්මාරකය ලකුණු කිරීම තාවකාලිකව කල් දැමීමට සිදු විය. පසුව දිගින් දිගටම පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් තුමා වෙත මේ කරුණ දැනුම් දීමෙන් මෙම කටයුත්ත පිලිබඳව ස්ථිර නිගමනයකට එළඹීමට පිළිවන විය. මෙහිදී දෙවනගල ජාතික උරුමය  සුරැකීමේ ව්‍යාපාරයේ බුද්දික ඩයස් මහතා සහ අනුරාධපුර අමතධම්ම ස්වාමීන් වහන්සේ මැවනැල්ල නගරයේ කළ උපවාසය නිසා සීතාවක පුරා විද්‍යා නිලධාරීන් එහි පැමිණ මැනුම් කටයුතු ආරම්භ කරන බවට සහතික විය. ඒ සඳහා රැපියල් 66000 ක් මුදලක්ද වෙන් කරගත් බව දැනුම් දෙන ලදී. 2013දෙසැම්බර් 03 දින දෙවනගලදී මැනුම් කටයුතු ආරම්භ කරන ලද අතර ගල වටේ පූජා භූමියට අයත් ඉඩ කඩම් වල අනවසරයෙන් පදිංචිව සිටින සිංහලයන් ගෙන් කිසිම බාධාවක් එල්ල නොවීය.  නමුත් මුස්ලිම් ජනතාව ප්‍රකෝප කළ පුද්ගලයන් පිරිසක් විශල ජනකායක් සමග පැමිණ මැනුම් කටයුතු නවතා දමන්නට උත්සාහයක යෙදුණි. පොලිසියද මේ අවස්ථාවේ දී නිහඬවම බලා සිටියා මිස පුරා විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට සහාය දුන්නේ නැත. අනතුරුව  දෙසැම්බර් 05 දා කෑගල්ල දිසාපති තුමා ගේ මූලිකත්වයෙන් රැස්වීමක් පවත්වා එකඟතාවයකට පැමිණීමට තීරණය කර ගන්නා ලදී. දෙසැම්බර් 05 දින දිසාපති කාර්යාලයේ දී පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය සෙනරත් දිසානායක මහතා සහකාර පුරා විද්‍යා අධ්‍යක්ෂ වරයා ආතාවුද සෙනෙවිරත්න සා ජගත්බාලසූරිය යන අමාත්‍යවරු දෙපළ ගවේශණ නිළධාරීන් සිංහල රාවය සංවිධානයේ පූජ්‍ය මැඩිල්ලේ පඤ්ඤාලෝක හිමි  පූජ්‍ය මාගල්කන්දේ සුදන්ත හිමි බුද්දික ඩයස් ඇතුලු දෙවනගල ජාතික උරුමය සුරැකිමේ ව්‍යාපාරයේ පිරිස  දෙවනගල ගැමියන් මෙන්ම මුස්ලිම් ජනතාවගේ පිරිසක්ද සාභාගි වී සිටියහ.

      මෑතක දී දෙවනගල ගල වටා කළ ගවේශණයකදී පැරණි ප්‍රාකාර බැම්මක් හඳුනා ගන්නට යෙදී තිබූ අතර මෙම කරුණු දිසාපතිවරයා ඉදිරියේ තබා මැනුම් කටයුතු වල නිරවද්‍යතාවය ප්‍රකාශ කිරීම පුරා විද්‍යා ගවේශන නිළධාරිණි. ඒ.ජී.ටී.සංජීවනී  මහත්මියට අවශ්‍යව තිබුණි.සැබෑවටම කම්බි කණු සිටුවිය යුත්තේ මෙම පැරණි ප්‍රාකාර බැම්ම සීමාවේ සිටයි. එසේ කළ හොත් කටුගහවත්ත පැත්තේ අනවසර ඉඳි කිරීම් සියල්ල අසුවන බව දැනගත් ආතාවුද සෙනෙවිරත්තන ඇමතිවරයා මෙම සත්‍ය ප්‍රකාශ කිරීමට ඉඩ දුන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට පුරා විද්‍යා නිළධාරිනියට බැණ වැදී මුස්ලිම් වරුන්ට පමණක් කරුණු ඉදිරිපත් කිරීමට අවස්ථාව සලසා දුන්නේය. මෙහිදී ඇති වූ උණුසුම් තත්ත්වය මත පුරා විද්‍යා අධ්‍යක්ෂ තුමාට පුරා විද්‍යා ආඥා පණත පිලිබඳව කරුණු පැහැදිලි කිරීමට සිදු වූ අතර අවසාන වශයෙන් දිසාපති තුමා පැහැදිලි තීරණයක් ප්‍රකාශයට පත් කලේය. ගල සම්පූර්ණයෙන් මැනීමටත් තවත් අඩි 400 ක් ප්‍රේරණ කලාපයක් ඇති කීරීමටත් එම කටයුත්ත දෙසැම්බර් මස 23 වන දිනට යොදා ගැනිමත් එකඟතාවයකින් යුතුව සිදු විය.ඓතිහාසික දෙවනගල බෞද්ධ පුදබිමේ අනන්‍යතාවය ආරක්ෂාවනු ඇත්තේ මේ පියවරයන් සාර්ථක වුවහොතිනි.